Waldemar Zboralski
Waldemar Zboralski (ur. 4 czerwca 1960 w Nowej Soli) – polski działacz na rzecz osób LGBT w końcowym okresie historii PRL, współzałożyciel Warszawskiego Ruchu Homoseksualnego, dziennikarz, pielęgniarz.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
4 czerwca 1960 |
|---|---|
| Rodzaj działalności |
działacz społeczny na rzecz LGBT |
| Strona internetowa | |
Życie prywatne
edytujStudiował na Wyższym Seminarium Duchownym Zakonu Paulinów w Krakowie[1]. W 1988 roku emigrował do Danii[2].
12 października 2007 roku, wraz ze swoim partnerem, Krzysztofem Nowakiem, zalegalizował w Anglii ich związek partnerski[a][3]. Byli pierwszą polską parą gejów, którzy uczynili to w tym kraju[4]. Zboralski i Nowak są jedną z par pokazanych w filmie dokumentalnym Roberta Glińskiego pt. Homo.pl. Na emigracji pracuje w wyuczonym zawodzie jako pielęgniarz geriatryczny[5].
Zgodnie z wpisem, który umieścił na swoim blogu w 2019 roku, po 33 latach bycia ateistą i antyklerykałem powrócił do wiary katolickiej[6]. Potwierdził to w audycji telewizyjnej w Telewizji Trwam[7] transmitowanej też w Radiu Maryja[8].
Działalność na rzecz społeczności LGBT
edytujDnia 15 listopada 1985 roku pracujący wówczas w Nowej Soli w szpitalu Zboralski[9] został aresztowany i przesłuchiwany przez Milicję Obywatelską w wyniku akcji „Hiacynt”, przeprowadzonej w latach 1985–1987, w następstwie której zatrzymano około 12 tysięcy osób[10] (według innych źródeł około 11 tysięcy[9]). Miesiąc po tych wydarzeniach – wskutek pomówień o molestowanie seksualne – utracił pracę w szpitalu w Nowej Soli[11]. Gdy w 2008 roku Jacek Adler i Szymon Niemiec skierowali wniosek do IPN o zbadanie sprawy „Hiacynt”, Waldemar Zboralski zwrócił się do instytucji jako pokrzywdzony[12]. Wniosek został odrzucony, więc pozyskane od Zboralskiego informacje podczas wywiadu dla miesięcznika „Inaczej” z października 1999 roku, pozostają głównym źródłem wiedzy o sprawie[13].
Po swojej rejestracji jako homoseksualisty przez policję Zboralski rozpoczął działania na rzecz organizacji homoseksualnego ruchu podziemnego[11]. Wraz ze Sławomirem Starostą i Arturem Krasickim został liderem podziemnego ruchu gejowsko-lesbijskiego[14], zakładając w 1987 roku Warszawski Ruch Homoseksualny, którego w latach 1987–1988 był przewodniczącym[15]. Według Ireneusza Krzemińskiego
Zboralski był osobą, która prowadziła koordynację działań organizacji z trzech miast: Gdańska, Warszawy i Wrocławia. Próba ta została podjęta w 1987 roku i zakończyła się niepowodzeniem[14].
Utrzymując stały kontakt m.in. z frankofońskimi organizacjami LGBT, był głównym polskim interlokutorem, opowiadającym o sytuacji polskich środowisk gejów i lesbijek[16]. Dnia 17 listopada 1988 roku Radio Wolna Europa zaliczyło go do niezależnych działaczy we Wschodniej Europie[17][b].
W latach 1992–2002 był stałym współpracownikiem miesięcznika „Inaczej”. Po emigracji do Wielkiej Brytanii prywatny wizerunek Zboralskiego i jego partnera Nowaka posłużył w czasie kampanii lobbingu na rzecz legalizacji związków partnerskich w Polsce[18][19][20][21].
Ponieważ był jednym z pierwszych aktywistów gejowskich w Polsce określany bywa jako gejowski Wałęsa[22][23]. W jednym z wywiadów Krzysztof Tomasik, autor wydanej w 2012 roku książki Gejerel. Mniejszości seksualne w PRL-u, o działalności Zboralskiego na rzecz LGBT wypowiedział się następująco:
Jeśli chodzi o gejowskiego Wałęsę to była taka postać – nazywał się Waldemar Zboralski. To on był takim spiritus movens warszawskiego ruchu homoseksualistów. To on był pierwszym przewodniczącym i właściwie jako pierwszy zaczął pojawiać się w mediach jako przedstawiciel homoseksualistów. Starał się być wzorem na wzór zachodni. Wtedy też pojawiła się kwestia zachorowań na AIDS, więc Zboralski jako wzór do naśladowania dla innych zrobił sobie test i pokazał go publicznie. Pochodził z małego miasteczka, z rodziny robotniczej i nosił wąsy, więc niejako naturalnie został takim gejowskim Wałęsą[24].
Współpraca z SB
edytujW październiku 1985 roku Zboralski podpisał zobowiązanie do współpracy z SB w zakresie ujawniania nielegalnej działalności politycznej, przestępstw gospodarczych i kryminalnych. W kontaktach miał się posługiwać pseudonimem „Stanisław”. Niedługo po tym oficer prowadzący wystawił mu opinię, w której zawarł notkę o tym, że Zboralski nie ma potrzebnych umiejętności, aby przekazywać interesujące SB informacje[25]. Wśród donosów Zboralskiego tylko jeden raz pojawił się wątek homoseksualny – w dokumencie, dotyczącym homoseksualnych zachowań kleryków ze wskazaniem miast, gdzie ten problem występował na większą skalę[26].
Sam Zboralski – po ujawnieniu tych materiałów przez Instytut Pamięci Narodowej – zaprzeczył, że współpracował z SB. Jego zdaniem, archiwalia zostały sfałszowane i stanowiły akt zemsty ze strony Stanisława Rudnickiego, nieżyjącego już funkcjonariusza SB z Nowej Soli[27].
Jednak na swojej prywatnej stronie internetowej 20 maja 2019 roku opublikował wpis, w którym przyznał się do współpracy z SB i do udziału „[...] w zdradzie Ojczyzny po 1985 roku jako tajny współpracownik Służby Bezpieczeństwa TW „Stanisław” [...]”[28].
Działalność polityczna
edytujOd 2002 roku był członkiem Antyklerykalnej Partii Postępu Racja. Pełnił w niej kolejno funkcje: przewodniczącego zarządu miejskiego w Nowej Soli, przewodniczącego zarządu regionu zielonogórskiego oraz rzecznika prasowego zarządu wojewódzkiego w Lubuskiem. W 2004 roku z ramienia tej partii kandydował do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego we Wrocławiu[29][30], uzyskując 393 głosy poparcia[31]. W 2004 roku jako pierwszy otrzymał honorowe członkostwo Kampanii Przeciw Homofobii[32]. W 2005 roku wstąpił do Unii Lewicy III RP. W tym samym roku kandydował z jej ramienia w wyborach do Sejmu, na liście SLD, w okręgu wyborczym w Piotrkowie Trybunalskim i uzyskał poparcie 51 głosów[33].
Uwagi
edytuj- ↑ Pierwszym Polakiem, który zawarł tego rodzaju związek, jest Tomasz Bączkowski z Fundacji Równości; jego partner jest Niemcem. Według innych źródeł pierwszą taką osobą był Leszek Soliński.
- ↑ Jiri Pehe: Independent Movements in Eastern Europe, page 18 (RAD BR/228). Open Society Archives, 17 listopada 1988. Cytat: The Warsaw Homosexual Movement. Founded: Date unknown in Warsaw; has been told unofficially that it will be legalized this year as an independent association. Estimated membership: A few hundred. Objectives: No aims stated. Leading personalities: Waldemar Zboralski.
Przypisy
edytuj- ↑ Byłem w wojsku jawnym gejem!. koledzyzwojska.pl, 23 kwietnia 2008.
- ↑ Austermann 2020 ↓, s. 201.
- ↑ Certyfikat zawarcia brytyjskiego Civil Partnership. (ang.).
- ↑ mt: Pierwsi polscy geje, którzy wzięli ślub, mieszkają w Anglii. londyn.gazeta.pl, 28 marca 2008.
- ↑ Rejestr brytyjskiej Izby Pielęgniarek i Położnych (Nursing & Midwifery Council). (ang.).
- ↑ Modlitwy za pośrednictwem Najświętszej Maryi Panny, zboralski.cba.pl.
- ↑ Rozmowy niedokończone: Nawrócony z grzechu homoseksualizmu, część 1.. Telewizja Trwam, 23 marca 2020.
- ↑ Rozmowy niedokończone: Nawrócony z grzechu homoseksualizmu, część 2.. Radio Maryja, 23 marca 2020.
- ↑ a b Włoczyk 2013 ↓, s. 1.
- ↑ Tomasik 2018 ↓, s. 18.
- ↑ a b Włoczyk 2013 ↓, s. 2.
- ↑ Walpurg 2011 ↓.
- ↑ Tomasik 2012 ↓, s. 18.
- ↑ a b Krzemiński 2006 ↓, s. 105.
- ↑ Tomasik 2012 ↓, s. 5.
- ↑ Noël 1988 ↓, s. 8.
- ↑ Pehe 1988 ↓.
- ↑ Reportaż POLSAT o Zboralskim i Nowaku.
- ↑ Zbigniew Górniak: Waldku, biorę ciebie za żonę. nto.pl, 30 kwietnia 2008.
- ↑ Lesbijki i geje w Polsce. Wolność? Równość? [online], Wyborcza.pl, 12 czerwca 2009 [zarchiwizowane z adresu 2009-06-16].
- ↑ Kromski 2009 ↓.
- ↑ Niziołek 2016 ↓, s. 290.
- ↑ Majewska 2018 ↓, s. 67.
- ↑ Panuszko 2012 ↓.
- ↑ Tomasik 2018 ↓, s. 96–97.
- ↑ Tomasik 2018 ↓, s. 97.
- ↑ Tomasik 2018 ↓, s. 98.
- ↑ Zboralski 2019 ↓.
- ↑ mich. Racja startuje. „Gazeta Lubuska”, 30 marca 2004. ISSN 0137-9518.
- ↑ Podsumowanie PKW wyników wyborów do Parlamentu Europejskiego w 2004 r., s. 9. Państwowa Komisja Wyborcza.
- ↑ PKW 2004 ↓.
- ↑ Dyplom nadania członkostwa honorowego KPH.
- ↑ PKW 2005 ↓.
Bibliografia
edytuj- Julia Austermann: Homophobie und queere Interventionen in Polens visueller Kultur ab 1980. W: Eigenbilder - Fremdbilder - Identitäten: Wahrnehmungen im östlichen Europa im Wandel. pod red. Marketa Spiritova, Katerina Gehl, Klaus Roth. Bielefeld: 2020, s. 191-218. ISBN 978-3-8376-4962-8.
- Kamil Kromski: Nowa Sól – geje na ślubnym kobiercu. gazetylokalne.pl, 13 listopada 2009.
- Wolność, równość, odmienność. Nowe ruchy społeczne w Polsce początku XXI wieku. Ireneusz Krzemiński. Warszawa: 2006. ISBN 978-83-60501-03-0. ISBN 83-60501-03-3.
- Ewa Majewska. Public against our will? The caring gaze of Leviathan, “pink files” from the 1980s Poland and the issue of privacy. „InterAlia”. 13, s. 54-77, 2018.
- Grzegorz Niziołek. Coming in. Przyczynek do badania historii homoseksualności. „Polska Pamięć”. Nr 6, s. 282-296, 2016. DOI: 10.18318/td.2016.6.16.
- Perre Noël. Tels Quels. „Nouvelles de Pologne”. 62, luty 1988.
- Amelia Panuszko: „Jak się chce być modnym to się choruje na AIDS” (wywiad z Krzysztofem Tomasikiem). wprost.pl, 23 sierpnia 2012.
- Jiri Pehe: Independent Movements in Eastern Europe, page 18 (RAD BR/228). Open Society Archives, 17 listopada 1988.
- Krzysztof Tomasik: Gejerel. Mniejszości seksualne w PRL-u. Warszawa: 2012. ISBN 978-83-62467-54-9.
- Krzysztof Tomasik: Gejerel. Mniejszości seksualne w PRL-u. Wyd. 2. Warszawa: Krytyka Polityczna, 2018. ISBN 978-83-65853-53-0.
- Walpurg: Sojusz Kurtyki z Kiszczakiem, czyli jak IPN legitymizuje działania Milicji Obywatelskiej (tekst zawiera kopie listu IPN). gejowo.pl, 16 lutego 2008. [dostęp 2011-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 maja 2011)].
- Piotr Włoczyk: Czesław Kiszczak na tropie homoseksualistów. Akcja „Hiacynt”. historia.wp.pl, 18 grudnia 2013.
- Waldemar Zboralski: Nawrócony grzesznik w Anglii: odrzucenie grzechu homoseksualizmu, modlitwa o przebaczenie za zdradę własnej Ojczyzny. 2019. [dostęp 2020-03-27]. (pol.).
- Wyniki głosowania na listy okręgowe i kandydatów według ich pozycji na liście. PKW. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-20)].
- Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 27 września 2005 r. o wynikach wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 25 września 2005 r.. PKW. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-02)].
Linki zewnętrzne
edytuj- Queer Studies. Podręcznik kursu. W: Robert Biedroń: Historia homoseksualności w Polsce. Warszawa: Kampania Przeciw Homofobii, 2010, s. 79, 81, 82, 83, 84, 85. ISBN 978-83-930480-0-7.
- Łukasz Knap, Akcja “Hiacynt” była największą łapanką gejów w PRL-u. W archiwach IPN i Policji może być nawet 12 tysięcy “różowych” teczek WP Film 28-12-2017