Wawer (organizacja)
„Wawer”, Organizacja Małego Sabotażu „Wawer” – konspiracyjna organizacja młodzieżowa oparta przede wszystkim o konspiracyjne struktury Szarych Szeregów, założona przez Aleksandra Kamińskiego na początku 1940 w Warszawie, podporządkowana Komendzie Głównej Związku Walki Zbrojnej. Stawiała sobie za cel prowadzenie propagandy antyhitlerowskiej i zwalczanie propagandy niemieckiej, stosowała głównie techniki małego sabotażu.
Nazwę przyjęła od miejsca zbrodni dokonanej przez Niemców w nocy z 26/27 grudnia 1939 na 107 Polakach w podwarszawskim Wawrze.
Członkowie Wawra na wzór przyrzeczenia harcerskiego składali przyrzeczenie wawerskie.
Działalność edytuj
W 1941 r. połączyła się z konspiracyjną organizacją młodzieżową „Palmiry” dowodzoną przez Kazimierza Gorzkowskiego o podobnym profilu zadań. Po połączeniu przyjęto wspólną nazwę „Wawer-Palmiry”. Wawer liczył ok. 500 członków, z czego blisko połowę stanowili harcerze z Szarych Szeregów. Struktura organizacyjna „Wawra” opierała się – podobnie jak w Szarych Szeregach – o podział dzielnicowy.
Organizacja prowadziła akcję propagandową, polegającą m.in. na umieszczaniu antyniemieckich napisów[1], polskich symboli narodowych, znaku Polski Walczącej, kolportowaniu ulotek[1], malowaniu liter V (ang. Victory), zrywaniu niemieckich plakatów i flag, niszczeniu gablot z fotografiami umundurowanych Niemców[2], usuwaniu symboli hitlerowskich i gazowaniu kin (dochód z biletów zasilał budżet Wydziału Propagandy Generalnego Gubernatorstwa).
Podejmowano także liczne akcje mające na celu nękanie ludności niemieckiej i volksdeutschów. Tym ostatnim wysyłano różnego typu spreparowane wezwania urzędowe, nakazujące im danego dnia stawienie się w określonym miejscu z metalowymi naczyniami, które jako cenny surowiec wspomogą niemiecki przemysł zbrojeniowy.
Organizacja prowadziła też akcje przemianowywania ulic – wieszano tabliczki z nowymi, antyniemieckimi nazwami, m.in. Aleje Jerozolimskie przemianowano na Aleje gen. Władysława Sikorskiego, ul. Wspólną – na ulicę Polski Podziemnej, al. Zieleniecką – na al. Winstona Churchilla, rondo Waszyngtona – na pl. Roosevelta.
Za namalowanie rekordowej liczby znaków Polski Walczącej Tadeusz Zawadzki „Zośka” otrzymał honorowy pseudonim „Kotwicki”, natomiast Aleksy Dawidowski za zdjęcie niemieckiej tablicy z pomnika Mikołaja Kopernika stojącego na Krakowskim Przedmieściu – pseudonim „Kopernicki”.
Do głośnych akcji Wawra należało wydrukowanie i rozprowadzenie „Dodatku Nadzwyczajnego” do wydawanego przez władze okupacyjne „Nowego Kuriera Warszawskiego”. Konspiracyjny dodatek zawierał aktualne wiadomości z walk Wojska Polskiego na Zachodzie. Dwukrotnie (27 czerwca 1942 i 27 czerwca 1943) część nakładu „szmatławca” została ostemplowana życzeniami imieninowymi dla Prezydenta RP Władysława Raczkiewicza i Naczelnego Wodza Władysława Sikorskiego, a raz – 15 sierpnia 1943 – pieczęcią z tekstem „Niech żyją Polskie Siły Zbrojne”[3].
Wydawał pisma: „Brzask”, „Wzlot”.
Przypisy edytuj
- ↑ a b Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 50.
- ↑ Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 44.
- ↑ Czesław Michalski: Wojna warszawsko-niemiecka. Warszawa: Czytelnik, 1971, s. 263–275.
Linki zewnętrzne edytuj
- Informacje o organizacji Wawer. wilk.wpk.p.lodz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-10)].