Wierzchuca Nagórna
Wierzchuca Nagórna – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie siemiatyckim, w gminie Drohiczyn[5][6].
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
119 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
85 |
| Kod pocztowy |
17-312[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BSI |
| SIMC |
0027826[5] |
Położenie na mapie gminy Drohiczyn  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu siemiatyckiego  | |
 52°28′40″N 22°33′48″E/52,477778 22,563333[1]
| |
W czasach II Rzeczypospolitej wieś należała (do 1934) do gminy Narojki.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.
Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Śledzianowie[7].
Historia
edytuj
Najstarsze ślady osadnictwa na terenie wsi pochodzą z epoki mezolitu. W okresie wpływów rzymskich znajdowała się tu osada kultury przeworskiej[8]. W XV w. napływ ludności mazowieckiej[9].
Od XV do XVII w. wieś w posiadaniu rodziny Hińczów[10]. W 1673 roku posesjonatami wsi byli: Stefan Kuszel, Jakub Zaleski, Jakub Karski, Jan Karski oraz Samuel Karski[9]. Na początku XVIII w. przeszła pod władanie Ossolińskich, następnie Szpilewskich. Od końca XIX w. do wybuchu II Wojny Światowej w posiadaniu Stępkowskich oraz Pietrzykowskich[11].
Od 1466[12] lub 1469[10] roku Wierzchuca Nagórna była siedzibą parafii pw. narodzenia NPM oraz śś. Andrzeja, Mikołaja i Magdaleny. Pod koniec XVI w., po przejściu właścicieli wsi na protestantyzm oraz zabójstwie miejscowego księdza, parafia została zlikwidowana przez biskupa łuckiego, a wieś przyłączona do parafii w Śledzianowie. W latach 1886–1917, w wyniku likwidacji parafii śledzianowskiej ukazem carskim, Wierzchuca Nagórna znalazła się w obrębie parafii drohiczyńskiej. Od 1917 roku ponownie w parafii Śledzianów[10][11][12].
W wyniku kampanii wrześniowej Wierzchuca Nagórna znalazła się pod okupacją sowiecką. Plany radzieckie zakładały budowę na terenie wsi punktu oporu w ramach Linii Mołotowa (Brzeski RU, węzeł obronny Minczewo - Wierzchuca Nagórna). W momencie ataku Niemiec na ZSRR w skład punktu oporu wchodziło 5 schronów (3 półkaponiery i 2 schrony jednoizbowe), z których dwa znajdowały się w stanie surowym. Pod trzy kolejne schrony przygotowano wykopy. Ze względu na brak ukończenia prac budowlanych, umocnienia nie zostały obsadzone i nie brały udziału w walkach[13].
Demografia
edytujPrzed 1988 rokiem
edytujW 1893 roku wieś zamieszkiwało 140 osób w 28 domach[11].
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku wieś zamieszkiwały 334 osoby, wśród których 315 było wyznania rzymskokatolickiego, 2 prawosławnego a 17 mojżeszowego. Jednocześnie 321 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 1 białoruską a 12 żydowską. Było tu 50 budynków mieszkalnych[14].
| Rok | Liczba mieszkańców |
|---|---|
| 1988 | 276 |
| 2002 | 255 |
| 2011 | 236 |
- Schrony radzieckie z lat 1940-1941 w Wierzchucy Nagórnej
-
Dwupoziomowa półkaponiera dla armaty ppanc. oraz dwóch CKM. -
Dwupoziomowa półkaponiera dla armaty ppanc. oraz trzech CKM.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 147154
- ↑ Wieś Wierzchuca Nagórna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-12-20], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1452 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Dorota Csáky, Hanna Zaborowska, Michał Bugaj (red.), Informator Archeologiczny 1998 [online], 2009, s. 153 [dostęp 2020-06-07].
- ↑ a b Anna Laszuk, Zaścianki i królewszczyzny. Struktura własności ziemskiej w województwie podlaskim w drugiej połowie XVII wieku., „Prace Białostockiego Towarzystwa Naukowego” (38), Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Historii PAN, 1998 [dostęp 2020-06-07].
- ↑ a b c Marek Kietliński, Krzysztof Sychowicz, Wojciech Śleszyński (red.), Kościoły a państwo na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim. Źródła i stan badań., „Wspólne dziedzictwo ziem północno-wschodnich dawnej Rzeczypospolitej”, IV, Białystok 2005 [dostęp 2020-06-07].
- ↑ a b c Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIII, Warszawa 1893, s. 415 [dostęp 2020-06-07].
- ↑ a b Zbigniew Rostkowski, Śledzianów – Parafia Świętych Apostołów Piotra I Pawła. Rys historyczny. [online], drohiczynska.pl [dostęp 2020-06-07].
- ↑ Tomasz Wesołowski, Radziecki batalionowy węzeł obrony "Minczewo - Wierzchuca Nagórna", „Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska” (8), Białystok: Ośrodek Badań Historii Wojskowej Muzeum Wojska w Białymstoku, 1994, ISSN 1230-9338 [dostęp 2020-06-07].
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 24.
- ↑ Bank Danych Lokalnych [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2020-06-07].
Linki zewnętrzne
edytuj- Wierzchuca (1) W. Nagórna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 415.