Diecezja łucka
Diecezja łucka (łac. Dioecesis Luceoriensis, ukr. Луцька дієцезія) – diecezja rzymskokatolicka na Ukrainie. Wchodzi w skład metropolii lwowskiej.
| ||
![]() Katedra św. św. Piotra i Pawła w Łucku | ||
Państwo | ![]() | |
Siedziba | ![]() | |
Wyznanie | katolickie | |
Kościół | rzymskokatolicki | |
Metropolia | lwowska | |
Katedra diecezjalna | Kościół katedralny pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła | |
Biskup diecezjalny | Witalij Skomarowski | |
Biskup senior | Marcjan Trofimiak | |
Dane statystyczne | ||
Liczba wiernych | 29.850 | |
Liczba kapłanów • w tym diecezjalnych • w tym zakonnych |
15 7 | |
Liczba dekanatów | 2 | |
Liczba parafii | 36 | |
Powierzchnia | 40.300 km² | |
![]() | ||
Strona internetowa |
HistoriaEdytuj
- 1225 – Pierwsze misje oo. dominikanów w Łucku
- 1375 – Powstanie arcybiskupstwa halickiego i przyznanie kościołowi we Włodzimierzu Wołyńskim praw katedralnych
- 15 czerwca 1390 – król Jagiełło ufundował dla dominikanów kościół i klasztor pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Łucku, uposażając go wsią Horodnica koło Dubna.
- ok. 1404 – Z inicjatywy wielkiego księcia litewskiego Witolda zostaje erygowana diecezja łucka
- 3 lutego 1418 – wielki książę litewski Witold napisał list do papieża Marcina V, w którym skarży się na ingerencję arcybiskupa metropolity lwowskiego Jana Rzeszowskiego w sprawy diecezji włodzimierskiej na Wołyniu.
- 19 grudnia 1425 – Połączenie diecezji łuckiej i włodzimierskiej
- 1427 – Przeniesienie stolicy diecezji do Łucka; Wybudowanie w Łucku drewnianej katedry pw. Trójcy Świętej
- 1440 – Prawosławny książę Fedor (Teodor) Ostrogski funduje katolicki kościół w Ostrogu
- 1459 – Poddanie biskupstwa łuckiego pod zwierzchnictwo metropolii lwowskiej (do XVI wieku)
- 1539 – Rozpoczęcie budowy murowanej katedry pw. Trójcy Świętej
- 1596 – Unia brzeska, powstanie Kościoła greckokatolickiego
- 1604 – Założenie Kolegium Jezuitów w Łucku
- 1639 – Konsekracja kościoła pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Łucku (późniejszej katedry)
- 11 stycznia 1690 - Stefan Antoni Mdzewski został mianowany przez papieża Aleksandra VIII biskupem tytularnym Calama i biskupem pomocniczym diecezji łuckiej.
- 1712 – Założenie przez bp Aleksandra Wyhowskiego seminarium duchownego w Łucku
- 1749 – Koronacja cudownego obrazu Matki Bożej w Kościele Dominikanów w Łucku
- 28 czerwca 1757 w Brodowie k. Ostroga urodził się Jan Paweł Woronicz, absolwent i wykładowca szkoły jezuitów w Ostrogu, poeta, kaznodzieja. Od 1816 r. bp krakowski. Abp warszawski i prymas Królestwa Polskiego (1828-1829).
- 1773 – Koronacja cudownego obrazu Matki Bożej Poczajowskiej
- 1778 – Koronacja cudownego obrazu Matki Bożej Latyczowskiej
- 15 sierpnia 1779 - Bp Franciszek Komornicki koronował papieskimi koronami cudowny obraz Matki Bożej w Międzyrzeczu Ostrogskim
- 5 września 1781 – Pożar katedry łuckiej
- 1787 – Ks. bp Feliks Paweł Turski podnosi pojezuicki kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Łucku do rangi katedry
- 1795 – Zniesienie diecezji łuckiej przez carycę Katarzynę II
- W roku 1798 została złączona z diecezją żytomierską. Utworzona przez papieża Piusa VI diecezja łucko-żytomierska, podlegał metropolii mohylowskiej
- 1866 – Zniesienie diecezji kamienieckiej przez cara Aleksandra II
- 1867 – Stolica Apostolska przekazała biskupom łucko-żytomierskim administrację nad diecezją kamieniecką
- 1918 – 1921 – Wskrzeszenie diecezji kamienieckiej i ponowna jej utrata
- 28 października1925 r. – ponownie odrębną diecezją – bullą „Vixdum Poloniae” papież Pius XI ustalił nowy podział diecezji w Polsce. Diecezja łucka została odłączona od żytomierskiej i poddana metropolii lwowskiej, jej nowym ordynariuszem został ks. bp Adolf Piotr Szelążek
- 1927 – Synod diecezji łuckiej (pierwszy po 200 latach) – ustalone zostało prawo partykularne i program pracy duszpasterskiej dla Wołynia
- 14 grudnia 1927 – Papież Pius XI ustanowił św. Teresę od Dzieciątka Jezus patronką diecezji łuckiej
- 1929 – Sprowadzenie do Rożyszcz cudownego obrazu Pana Jezusa Miłosiernego z Tarnorudy
- 1930 – Sprowadzenie z Warszawy do Lubomla
- 1931 – Otwarcie Papieskiego Seminarium Wschodniego w Dubnie (zob. Neounia na Wołyniu)
- 1933 – Otwarcie Instytutu dla przeszkolenia przystępujących do jedności z Kościołem katolickim duchownych prawosławnych (w ramach neounii)
- 1936 – Utworzenie przez bp. Adolfa P. Szelążka Zgromadzenia Sióstr Św. Teresy od Dzieciątka Jezus (Terezjanki)
- 1943 – Masowe mordy ludności polskiej na Wołyniu, zginęło kilkadziesiąt tysięcy ludzi, w tym 17 księży (80% parafii zostało zniszczonych)
- 1944-1947 - Przymusowe wysiedlenia Polaków z Wołynia za Bug. Kolejna fala represji w stosunku do Kościoła rzymskokatolickiego
- II wojna światowa przyniosła diecezji łuckiej ogromne straty. Na 260 księży sprawujących posługę na początku wojny, w latach 1939–1945 zginęło 55, w tym 18 w wyniku represji sowieckich, 17 w wyniku zbrodni niemieckich; także 17 księży i zakonników zabili nacjonaliści ukraińscy; trzej księża zginęli z innych przyczyn. Drugie tyle księży było poszkodowanych w inny sposób. 23 sierpnia 1945 roku w sprawozdaniu przeznaczonym dla Stolicy Apostolskiej kanclerz kurii ks. Jan Szych stwierdził, że „w diecezji łuckiej nie ma katolików”. Jako powody podał zbrodnie sowieckie, niemieckie i nacjonalistów ukraińskich, deportacje do ZSRR, wywózki na roboty do Niemiec oraz przymusowe wysiedlenia ludności polskiej[1].
- 3 stycznia 1945 – Uwięzienie przez NKWD bp. Adolfa P. Szelążka
- 15 maja 1946 – Zwolnienie z więzienia w Kijowie bp. Adolfa P. Szelążka i deportacja do Polski
- 9 lutego 1950 - Na wygnaniu w Polsce (Zamek Bierzgłowski koło Torunia[2]) zmarł bp Adolf Piotr Szelążek, ostatni przedwojenny ordynariusz łucki
- 1958-1959-1962 – Zamknięcie ostatnich czynnych kościołów w Równem, Ostrogu i Korcu
- 3 grudnia 1974 - W Karagandzie zmarł Sługa Boży ks. Władysław Bukowiński, w latach 1939-1945 proboszcz katedry łuckiej.
- 17 września 1977 – We Lwowie umiera Sługa Boży o. Serafin Kaszuba OFM Cap., duszpasterz na Wołyniu w latach 1940-1958
- 15 grudnia 1980 – Otwarcie Muzeum Ateizmu w katedrze łuckiej
- 12 listopada 1989 – Ks. Antoni Andruszczyszyn odprawia pierwszą Mszę św. w kościele pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Ostrogu
- 23 września 1990 – Pierwsza Msza św. w kaplicy w katedrze łuckiej obok czynnej jeszcze ekspozycji Muzeum Ateizmu
- 16 stycznia 1991 – Wznowienie działalności metropolii lwowskiej – metropolitą został ks. prof. abp Marian Jaworski; diecezja łucka wchodzi w skład archidiecezji lwowskiej
- 31 marca 1991 – Poświęcenie katedry w Łucku przez ks. bp. Rafała Kiernickiego OFM Conv.
- 24 grudnia 1992 – Uroczystości ekumeniczne w katedrze łuckiej z udziałem kapłanów obrządku greckokatolickiego i z Kościoła prawosławnego
- 18 maja 1996 – Papież Jan Paweł II odnowił diecezję łucką – administratorem apostolskim diecezji został mianowany metropolita lwowski ks. prof. abp Marian Jaworski
- 25 marca 1998 r. Marcjan Trofimiak mianowany pierwszym ordynariuszem po wznowieniu diecezji.
- 16 maja 1998 – bp Marcjan Trofimiak odbył ingres do katedry łuckiej.
- 14 września 1998 – bp Marcjan Trofimiak konsekrował kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Torczynie, wybudowany w latach 1995-1998.
- 18 sierpnia 2002 – Papież Jan Paweł II beatyfikował dwóch wielkich synów Ziemi Wołyńskiej, abpa Zygmunta Szczęsnego Felińskiego i ks. Jana Beyzyma.
- 24 czerwca 2005 – bp Marcjan Trofimiak konsekrował nowo zbudowany kościół parafialny w Kamieniu Koszyrskim.
- 8 października 2005 – bp Marcjan Trofimiak konsekrował nowo zbudowany kościół parafialny pw. św. Tomasza Apostoła w Tomaszgrodzie.
- 13 września 2008 – bp Marcjan Trofimiak konsekrował nowo budowany kościół w Dybyszczu. Świątynia została wzniesiona pod kierunkiem ks. Romana Burnika.
- 18 października 2008 – bp Marcjan Trofimiak konsekrował nowo budowany kościół pw. Najświętszego Serca Jezusa w Kostopolu. Świątynia została wzniesiona pod kierunkiem ks. kan. Władysława Czajki.
- 24 lipca 2012 – papież Benedykt XVI przyjął rezygnację bpa Marcjana Trofimiaka z funkcji biskupa łuckiego.
Kościół katedralnyEdytuj
- Kościół pw. św. Apostoła Piotra i Pawła w Łucku, to dawna świątynia oo. jezuitów
- 5 września 1781 – Pożar katedry łuckiej
- 1927-1932 - proboszczem katedry łuckiej był ks. kan. Gustaw Jełowicki
- W czasie II wojny światowej proboszczem katedry był błogosławiony ks. Władysław Bukowiński
- 15 grudnia 1980 – Otwarcie Muzeum Ateizmu w katedrze łuckiej
- 31 marca 1991 – Poświęcenie katedry w Łucku przez ks. bp. Rafała Kiernickiego OFM Conv.
- Obecnie proboszczem świątyni katedralnej jest ks. Paweł Chomiak.
Zabytkowe kościołyEdytuj
- Beresteczko (Берестечко), Ruiny kościoła pw. Świętej Trójcy, 1711-1733
- Dąbrowica (Дубровиця) Kościół pw. św. Jana Chrzciciela, 1740
- Dubno (Дубно), Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP, 1629 (obecnie prawosławna cerkiew)
- Dubno (Дубно), Kościół pw. św. Jana Nepomucena 1817-1832
- Hołoby (Голоби), Kościół pw. św. Michała Archanioła, 1711-1728
- Kisielin (Кисилин), ruiny kościoła i klasztoru karmelitów, 1720
- Klewań (Клевань), Kościół pw. Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny, 1630
- Korzec (Корець), Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Antoniego, 1706
- Kowel (Ковель), Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, 1771
- Lubieszów (Любешів), Kościół pw. św. św. Cyryla i Metodego, 1768
- Luboml (Любомль), Kościół pw. Św. Trójcy, 1412
- Łuck (Луцьк), Kościół i klasztor bernardynów, 1752-1792 (obecnie prawosławna katedra Św. Trójcy)
- Łuck (Луцьк), Kościół katedralny pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła, 1616-1637
- Maciejów (Луків), ruiny kościoła pw. św. św. Stanisława i Anny, 1596
- Międzyrzec Korecki (Великі Межирічі), Ruiny kościoła pw. św. Antoniego Padewskiego, 1725
- Mokwin (Моквин), ruiny kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, 1750
- Niewirków (Невірків), Ruiny kościoła pw. Św. Trójcy, 1807
- Ołyka (Олика), Kolegiata pw. Świętej Trójcy, 1635-1640
- Ołyka (Олика), Kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła, 1460
- Ostróg (Острог), Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, 1582
- Ostróg (Острог), Pokapucyński kościół pw. Św. Trójcy, 1769 (obecnie prawosławna cerkiew akademicka)
- Radziechów (Радехів), Kościół pw. Św. Michała, 1701 (obecnie prawosławna cerkiew)
- Równe (Рівне), Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Antoniego, 1899 (obecnie sala koncertowa)
- Stary Czartorysk (Старий Чарторийськ), Kościół podominikański, 1741-1753 (obecnie prawosławny klasztor)
- Szpanów (Шпанів), Ruiny kościoła pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła, 1726
- Tajkury (Тайкури), Ruiny kościoła pw. św. Wawrzyńca, 1710
- Włodzimierz Wołyński (Володимир-Волинський), Kościół pw. Rozesłania Apostołów, 1755-1766 (obecnie katedra prawosławna)
- Włodzimierz Wołyński (Володимир-Волинський), Kościół pw. św. św. Joachima i Anny, 1752
- Zaturce (Затурці), Kościół pw. Świętej Trójcy, 1642
Dane statystyczneEdytuj
Do roku 1939 w rzymskokatolickiej diecezji łuckiej było czynnych ponad 300 świątyń, w 2009 było ich zaledwie około 30, z których wszystkie obecnie wymagają kompleksowych remontów. Pozostałe 40 świątyń z tej diecezji które przetrwały do dnia dzisiejszego, zostało odebranych katolikom i są obecnie użytkowane przez różne inne wyznania lub w sposób niezgodny z ich przeznaczeniem, bądź pozostają w ruinie.
Obszar diecezji zamieszkuje obecnie ok. 2,2 mln ludzi, z czego rzymscy katolicy stanowią 1,4%, tj. 30.000 wiernych. Na terenie diecezji znajduje się 36 parafii, w których łącznie pracuje 22 księży - dane z 2005 roku.
Jurysdykcja diecezji łuckiej obejmuje struktury Kościoła rzymskokatolickiego w obwodach rówieńskim i wołyńskim
DekanatyEdytuj
Obecnie diecezja łucka dzieli się na dwa dekanaty:
ŁuckEdytuj
- Łuck
- Beresteczko
- Cumań
- Dubyszcze
- Kamień Koszyrski
- Kiwerce
- Kowel
- Lubieszów
- Luboml
- Maniewicze
- Rożyszcze
- Torczyn
- Uściług
- Włodzimierz Wołyński
- Zaturce
RówneEdytuj
- Równe
- Dąbrowica
- Dubno
- Klesów
- Klewań
- Korzec
- Kostopol
- Kupiela
- Kuzniecowsk
- Ostróg
- Rokitno
- Sarny
- Tomaszgród
- Zdołbunów
Dekanaty historyczneEdytuj
W chwili wybuchu II wojny światowej diecezja łucka dzieliła się na dekanaty[3]:
BiskupiEdytuj
Biskupi ordynariuszeEdytuj
- Piotr (1358 - ok. 1370), biskup włodzimierski
- Hynek (Hynko) Zając z Hasenburga (1371-1373), biskup włodzimierski
- Izydor (1375-1380), biskup włodzimierski
- Rugan (1380-1400)
- Mikołaj (po 1388 ok. 1390 - 1400), biskup włodzimierski
- Grzegorz z Buczkowa (1400 - ok. 1424), biskup włodzimierski
- Świętosław (1404-1409)
- Andrzej Spławski (1425-przed 1459), przeniósł siedzibę diecezji włodzimierskiej do Łucka
- Wacław Raczkowicz (1459-1460/1462)
- Jan Łosowicz (1463-1468)
- Marcin Krzeczowicz (1468-?)
- Stanisław Stawski (1483-ok.1488)
- Jan Andruszewicz Pudełko (1493-1499)
- Wojciech Radziwiłł (1500-1507)
- Paweł Algimunt Holszański (1507-1535)
- Jerzy Chwalczewski (1535-1547)
- Walerian Protasewicz (1547-1555)
- Jan Andruszewicz (1563-1567)
- Wiktoryn Wierzbicki (1567-1588)
- Bernard Maciejowski (1590-1600)
- Stanisław Gomoliński (1600-1604)
- Marcin Szyszkowski (1604-1607)
- Paweł Wołłowicz (1607-1608)
- Paweł Wołucki (1608-1616)
- Henryk Firlej (1616-1618)
- Andrzej Lipski (1618-1622)
- Stanisław Łubieński (1624-1627)
- Achacy Grochowski (1627-1633)
- Bogusław Radoszewski (1633-1638)
- Andrzej Gembicki (1638-1654)
- Jan Chryzostom Zamoyski (1654-1655)
- Jan Stefan Wydżga (1655-1659)
- Mikołaj Prażmowski (1659-1666)
- Tomasz Leżeński (1667-1675)
- Stanisław Kazimierz Dąmbski (1675-1680)
- Stanisław Witwicki (1680-1688)
- Bogusław Leszczyński (1688-1691)
- Franciszek Michał Prażmowski (1691-1701)
- Aleksander Wyhowski (1703-1714)
- Joachim Przebendowski (1714-1721)
- Stefan Bogusław Rupniewski (1721-1731)
- Jan Aleksander Lipski (1731-1736)
- Andrzej Stanisław Załuski (1736-1739)
- Franciszek Antoni Kobielski (1739-1755)
- Antoni Erazm Wołłowicz (1755-1769)
- Feliks Paweł Turski (1769-1790)
- Adam Stanisław Naruszewicz (1790-1796)
- Kasper Cieciszowski (1798-1827)
- Michał Piwnicki (1827-1845)
- Kacper Borowski (1848-1871)
- Szymon Marcin Kozłowski (1883-1898)
- Cyryl Lubowidzki (1897-1898)
- Bolesław Hieronim Kłopotowski (1899-1901)
- Karol Antoni Niedziałkowski (1901-1911)
- Ignacy Dubowski (1916 - 1925)
- Adolf Szelążek (1926 - 1950)
- Marcjan Trofimiak (1998 - 2012)
- Witalij Skomarowski (od 2014)
Biskupi pomocniczyEdytuj
- Marcin Szyszkowski (1603-1604) koadiutor
- Stanisław Udrzycki (1617-1621)
- Franciszek Zajerski (1622-1632)
- Stanisław Łoza (1634-1639)
- Mikołaj Krasicki (1639-1649)
- Stanisław Czuryło (1659-1661)
- Jan Karol Czolański (1662-1664)
- Kazimierz Zwierz (1664-1682)
- Stanisław Biedliński (1683-1689)
- Stefan Antoni Mdzewski (1690-1699)
- Adam Franciszek Rostkowski (1700-1738)
- Hieronim Antoni Szeptycki (1739-1759)
- Ludwik Riaucour (1749-1777)
- Franciszek Kobielski (1760-1773)
- Franciszek Komornicki (1774-1780) rezyd. w Ostrogu nad Horyniem
- Jan Szyjkowski (1775-1798) rezyd. w Brześciu
- Jan Chryzostom Kaczkowski (1781-1789)
- Adam Kłokocki (1795-1798) rezyd. w Brześciu
- Andrzej Chołoniewski (1804-?)
- Jan Kanty Podhorodeński (1804-1832)
- Hieronim Strojnowski (1804-1814) koadiutor
- Maciej Paweł Możdżeniewski (1815-1819)
- Michał Piwnicki (1826-1831) koadiutor
- Ludwik Bartłomiej Brynk (1872-1874)
- Cyryl Lubowidzki (1884-1897)
- Bolesław Hieronim Kłopotowski (1897-1899)
- Antoni Karaś (1906-1910)
- Longin Żarnowiecki (1910-1915)
- Michał Godlewski (1916-1926)
- Stefan Walczykiewicz (1928-1940)
Administratorzy apostolscyEdytuj
Święci i Słudzy Boży związani z diecezją łuckąEdytuj
- Błogosławiony Jan Beyzym
- Błogosławiony Mikołaj Czarnecki
- Święty Zygmunt Szczęsny Feliński
- Błogosławiony ks. Władysław Bukowiński
- Sługa Boży o. Serafin Kaszuba
- Sługa Boży bp Adolf Szelążek
- Sługa Boży o. Ludwik Wrodarczyk
SanktuariaEdytuj
- Sanktuarium Bożego Miłosierdzia-Kiwerce
- Chełmska Ikona Matki Bożej
- Matka Boża Berdyczowska
- Matka Boża Latyczowska
- Obraz Matki Boskiej Klewańskiej
- Obraz Matki Boskiej Swojczowskiej
PrzypisyEdytuj
- ↑ Maria Dębowska, Leon Popek, Duchowieństwo diecezji łuckiej. Ofiary wojny i represji okupantów 1939–1945, Lublin 2010, ISBN 978-83-7270-791-8, ss. 21-14 i 201
- ↑ Ekshumacja rozpoczęta - szczątki bp. Szelążka trafią do nowego sarkofagu, ddtorun.pl [dostęp 2018-01-23] .
- ↑ wolyn.republika.pl