Wiewióra kremowa
Wiewióra kremowa[3] (Ratufa affinis) – gatunek gryzonia z rodziny wiewiórkowatych, występujący w Azji Południowo-Wschodniej[2][4].
| Ratufa affinis[1] | |||||
| (Raffles, 1821) | |||||
.jpg) Wypchany egzemplarz w kolekcji Uniwersytetu w Rennes | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
wiewióra kremowa | ||||
| |||||
| Podgatunki | |||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||||
 | |||||
| Zasięg występowania | |||||
| |||||
Klasyfikacja edytuj
Gatunek ten został opisany naukowo w 1821 roku przez T.S. Rafflesa, miejsce typowe to wyspa Singapur[5]. Historycznie opisano aż 37 podgatunków wiewióry kremowej, jednak obecnie uznawane jest tylko 9[6].
| Podgatunek | Autor | Synonimy[4] |
|---|---|---|
| R. a. affinis | Raffles (1821) | albiceps[7], aureiventer[8], frontalis[9], interposita[9], johorensis[10], klossi[11], pyrsonota[12] |
| R. a. bancana | Lyon (1906)[13] | – |
| R. a. baramensis | Bonhote (1900)[14] | banguei[15], dulitensis[16], lumholtzi[17], sandakanensis[18] |
| R. a. bunguranensis | Thomas & Hartert (1894)[19] | confinis[20], nanogigas[21], notabilis[22], sirhassenensis[23] |
| R. a. cothurnata | Lyon (1911)[24] | griseicollis[25] |
| R. a. ephippium | Müller (1838)[26] | vittata[25] , vittatula[27] |
| R. a. hypoleucos | Horsfield (1823)[28] | arusinus[29], balae[30], catemana[31], femoralis[32], masae[33] , nigrescens[34], piniensis[33] |
| R. a. insignis | Miller (1903)[35] | bulana[36], carimonensis[37], condurensis[38], conspicua[39] |
| R. a. polia | Lyon (1906)[40] | – |
Występowanie edytuj
Wiewióra kremowa występuje na Półwyspie Malajskim, Borneo i Sumatrze, oraz na mniejszych wyspach w ich pobliżu. Jej zasięg obejmuje terytoria Tajlandii, Malezji, Singapuru, Brunei i Indonezji[2]. Informacje o występowaniu w Wietnamie są uznawane za wątpliwe[4].
Wygląd edytuj
Jest to duży gryzoń, o masie ciała od 929 do 1575 g i długości ciała (bez ogona) od 322 do 350 mm. Ogon jest dłuższy niż reszta ciała, ma od 373 do 438 mm. Ubarwienie ciała jest zmienne zależnie od miejsca występowania. W ogólności grzbiet wiewióry jest pomarańczowy do brązowego, a spód ciała kremowy do brązowego. Ogon jest czarny, policzki białe, a wąs czarny. Osobniki z Borneo i północy zasięgu są przeważnie ciemniejsze niż te z południa[6].
Biologia edytuj
Tryb życia edytuj
Wiewióra kremowa prowadzi nadrzewny tryb życia, na ziemię schodzi tylko pokonując zbyt duże odstępy między drzewami, lub uciekając przed drapieżnikami. Żyje w wilgotnych lasach równikowych, toleruje też lasy wtórne i plantacje[2].
Wiewióry kremowe żyją samotnie, łączą się w pary tylko w związku z rozrodem. Są aktywne w ciągu dnia, po świcie i przed zmrokiem. Samce i samice znaczą terytorium obdrapując gałęzie i zrywając korę, a następnie oznaczając zwykle niewielką ilością moczu; samice w rui informują o tym samców większą ilością moczu. Gryzonie te porozumiewają się wydając różnorodne dźwięki i nawoływania, związane m.in. z własnością terytorium i godami[6].
Rozród edytuj
Niewiele wiadomo na temat zachowań wiewiór kremowych związanych z rozrodem. Przypuszcza się, że rozmnażają się przez cały rok, choć wydają na świat tylko dwa mioty rocznie. W budowę dużego, okrągłego gniazda zaangażowane są gryzonie obu płci. Przez analogię z zachowaniami pokrewnej wiewióry czarnej (Ratufa bicolor) sądzi się, że opieką nad młodymi zajmuje się samica[6].
Pożywienie edytuj
Wiewióry kremowe jedzą głównie części roślin, takie jak liście, owoce, gałązki i nasiona, które znajdują w koronach drzew. Owoce jedzą tylko wtedy, gdy brakuje innego pokarmu. Zjadają także owady. Pożywiając się, wiewióry używają kończyn przednich i opuszczają ogon, aby służył jako przeciwwaga[6].
Gryzonie te padają ofiarą różnych drapieżników: kotów, węży, a przede wszystkim ptaków drapieżnych takich jak wężojad czubaty (Spilornis cheela). Ludzie polują na nie dla mięsa, z użyciem strzelb i dmuchawek. Zagrożone zwierzęta jeżą sierść i uciekają, wydając głośne dźwięki[6].
Populacja edytuj
Wiewióra kremowa jest dość rzadka w Tajlandii i w malezyjskiej prowincji Sarawak, za to w malezyjskiej części Półwyspu Malajskiego jest najczęściej spotykaną wiewiórą, z gęstością populacji dochodzącą do 1,30 ± 0,61 osobników na kilometr kwadratowy. Gęstość populacji jest generalnie niska, na Borneo osiąga 3,61 os./km² w malezyjskiej prowincji Sabah i 5,81 os./km² w prowincji Sarawak. Podejrzewa się, że jest to związane z rywalizacją o pokarm z innymi nadrzewnymi zwierzętami, szczególnie naczelnymi. Wiewiórze kremowej zagraża utrata środowiska i polowania, prawdopodobnie jest wrażliwa nawet na ograniczoną wycinkę drzew. Ocenia się, że jej liczebność maleje. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje wiewiórę kremową za gatunek bliski zagrożenia (NT, ang. near threatened)[2].
Przypisy edytuj
- ↑ Ratufa affinis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e E. Meijaard, Ratufa affinis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2008, wersja 2017-1, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2008.RLTS.T19376A8871757.en [dostęp 2017-07-03] (ang.).
- ↑ Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska-Jurgiel, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 192. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ a b c Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Ratufa affinis. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2017-07-03]
- ↑ T.S. Raffles. Descriptive Catalogue of a Zoological Collection, made on account of the Honourable East India Company, in the Island of Sumatra and its Vicinity, under the Direction of Sir Thomas Stamford Raffles, Lieutenant-Governor of Fort Marlborough; with additional Notices illustrative of the Natural History of those Countries. „Transactions of the Linnean Society of London”. 13, s. 259, 1822. (ang.).
- ↑ a b c d e f Branson, J. and L. Siciliano Martina: Ratufa affinis. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. University of Michigan, 2013. [dostęp 2017-07-03].
- ↑ F.A. Jentink. Zoological results of the Dutch Scientific Expedition to Central Borneo. „Notes from the Leyden Museum”. 20, s. 124, 1898. (niem. • ang.).
- ↑ I. Geoffroy Saint-Hilaire. Espèces appartenant à l’Inde ou à l’archipel indien. „Magasin de zoologie”. 2, s. pl. 5, 1832. (fr.).
- ↑ a b C.B. Kloss. Notes of the Malayan Races of Ratula affinis. „Bulletin of the Raffles Museum”. 7, s. 1–2, 1932. (ang.).
- ↑ H.C. Robinson & C.B. Kloss. On New Mammals from the Malay Peninsula and adjacent Islands. „Journal of the Federated Malay States Museums”. 4, s. 244, 1911. (ang.).
- ↑ J.E. Hill. The Robinson Collection of Malaysian mammals. „Bulletin of the Raffles Museum”. 29, s. 47, 1960. (ang.).
- ↑ G.S. Miller. The Giant Squirrels of Burmah and the Malay Peninsula. „Proceedings of the Washington Academy of Sciences”. 2, s. 75, 1900. (ang.).
- ↑ Lyon 1906 ↓, s. 587.
- ↑ Bonhote 1900 ↓, s. 496.
- ↑ F.N. Chasen & C.B. Kloss. On a Collection of Mammals from the Lowlands and Islands of North Borneo. „Bulletin of the Raffles Museum”. 6, s. 22, 1931. (ang.).
- ↑ Lönnberg i Mjöberg 1925 ↓, s. 514.
- ↑ Lönnberg i Mjöberg 1925 ↓, s. 515.
- ↑ Bonhote 1900 ↓, s. 497.
- ↑ O. Thomas & E. Hartert. First glimpses of the zoology of the Natuna Islands. III. List of the first collection of mammals from the Natuna Islands. „Novitates Zoologicae”. 1, s. 658, 1894. (ang.).
- ↑ Miller 1907 ↓, s. 259.
- ↑ O. Thomas & E. Hartert. On a Second Collection of Mammals from the Natuna Islands. „Novitates Zoologicae”. 2, s. 491, 1895. (ang.).
- ↑ G.S. Miller. Jr. Mammals Collected by Dr. W. L. Abbott in the Region of the Indragiri River, Sumatra. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 54, s. 150, 1902. (ang.).
- ↑ Bonhote 1900 ↓, s. 498.
- ↑ Lyon 1911 ↓, s. 93.
- ↑ a b Lyon 1911 ↓, s. 94.
- ↑ S. Müller. Over eenige nieuwe zoogdieren van Borneo. „Tijdschrift voor Natuurlijke Geschiedenis en Physiologie”. 5, s. 147, 1838. (niderl.).
- ↑ Lyon 1911 ↓, s. 95.
- ↑ T. Horsfield: Zoological researches in Java, and the neighbouring islands. London: Printed for Kingsbury, Parbury, & Allen, 1824. (ang.).
- ↑ Lyon 1907 ↓, s. 442.
- ↑ Miller 1903 ↓, s. 6.
- ↑ Lyon 1907 ↓, s. 443.
- ↑ Miller 1903b ↓, s. 447.
- ↑ a b Miller 1903a ↓, s. 7.
- ↑ Miller 1903b ↓, s. 448.
- ↑ Miller 1903a ↓, s. 4.
- ↑ M.W. Lyon. Additional Notes on Mammals of the Rhio-Linga Archipelago, with Descriptions of New Species and a Revised List. „Proceedings of the United States National Museum”. 36, s. 482, 1909. (ang.).
- ↑ Miller 1907 ↓, s. 257.
- ↑ Miller 1907 ↓, s. 258.
- ↑ Miller 1903a ↓, s. 5.
- ↑ Lyon 1906 ↓, s. 585.
Bibliografia edytuj
- J.L. Bonhote. On the Squirrels of the Ratufa (Sciurns) bicolur Group. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh Series. 5, s. 490–498, 1900. (ang.).
- G.S. Miller. Seventy New Malayan Mammals. „Smithsonian Miscellaneous Collections”. 45 (1420), s. 1–73, 1903. (ang.).
- G.S. Miller. Mammals Collected by Dr. W. L. Abbott on the Coast and Islands of Northwest Sumatra. „Proceedings of the United States National Museum”. 26, s. 437–484, 1903. (ang.).
- G.S. Miller. The Mammals collected by Dr. W. L. Abbott in the Rhio-Linga Archipelago. „Proceedings of the United States National Museum”. 31, s. 247–286, 1907. (ang.).
- M.W. Lyon. Mammals of Banka, Mendanau, and Billiton Islands, between Sumatra and Borneo. „Proceedings of the United States National Museum”. 31, s. 575–612, 1906. (ang.).
- M.W. Lyon. Remarks on the Giant Squirrels of Sumatra, with Descriptions of Two New Species. „Proceedings of the United States National Museum”. 32, s. 439–445, 1907. (ang.).
- M.W. Lyon. Mammals collected by Dr. W. L. Abbott on Borneo and some of the small adjacent islands. „Proceedings of the United States National Museum”. 40, s. 53–146, 1911. (ang.).
- E. Lönnberg, E. Mjöberg. Mammalia from mount Dulit and the Baram district. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth Series. 16, s. 513–516, 1925. (ang.).