Wiktor Ryl
Wiktor Ryl, ps. Iko (ur. 11 stycznia 1895 w Luboniu, zm. 30 grudnia 1976 w Konstancinie) – podpułkownik pilot Wojska Polskiego II RP, kolarz.
 Wiktor Ryl w 1920 r. | |
 podpułkownik
| |
| Data i miejsce urodzenia |
11 stycznia 1895 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
30 grudnia 1976 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
od 1917 |
| Siły zbrojne |
|
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy |
Wojna polsko-rosyjska 1919–1921 |
| Odznaczenia | |
        
| |
.svg){kind=small}
.jpg)
Życiorys edytuj
Urodził się 11 stycznia 1895[1] w Luboniu, w rodzinie Jana i Władysławy z Malanowiczów. Uczęszczał do gimnazjum w Piotrogrodzie, maturę zdał w 1916[2].
Od 1 października 1916 do 2 stycznia 1918 służył w armii rosyjskiej. 5 listopada 1918 kierował akcją przejęcia przez Polską Organizację Wojskową lotniska w Lublinie. Na zajętym lotnisku rozpoczął tworzenie polskiej jednostki lotniczej[3]. W listopadzie został żołnierzem Wojska Polskiego. Jako obserwator i pilot 19 eskadry myśliwskiej, w randze podporucznika, brał udział w wojnie z Rosją[4]. W 1920 ukończył Francuską Szkołę Pilotów. Później kontynuował służbę w WP jako pilot, awansował do stopnia kapitana.
W 1924 objął dowództwo 18 eskadry myśliwskiej i sprawował je do stycznia 1925[5]. Był referentem i oficerem do zleceń w Departamencie Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych, od 1936 kierownikiem Samodzielnego Referatu Ogólnego w Dowództwie Lotnictwa MSWojsk.[6] Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1937 i 3. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa, grupa liniowa[7].
Uczestniczył w kampanii wrześniowej, walczył w Polskich Siłach Zbrojnych, dowodził polskimi eskadrami lotniczymi w Marakeszu (Maroko) i Maison Blanche (Algieria). Posiadał numer służbowy RAF P-1022. Odszedł z armii w stopniu podpułkownika, po wojnie wrócił do Polski[8].
Od 1909 roku uprawiał wyczynowo kolarstwo. W latach 1910 i 1911 startował w kolarskich mistrzostwach Królestwa Polskiego. W sierpniu 1923 był członkiem polskiej drużyny w wyścigu na 4 km na dochodzenie na torze, która zadebiutowała w mistrzostwach świata w Zurychu. W 1923 roku zdobył wicemistrzostwo Polski w sprincie. W lipcu 1924 był rezerwowym zawodnikiem drużyny na igrzyskach olimpijskich w Paryżu. Uprawiał również sport motocyklowy i samochodowy[9].
Pochowany w Piotrkowie Trybunalskim.
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Walecznych (za wojnę 1920)
- Medal Lotniczy (czterokrotnie)
- Złoty Krzyż Zasługi[7]
- Krzyż Kawalerski Orderu Korony Jugosłowiańskiej (Jugosławia, przed 1935)[10]
- Krzyż Oficerski Orderu Leopolda (Belgia, 1937)[11]
- Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Wojskowej (Bułgaria, 1936)[12]
- Kawaler I Klasy Orderu Miecza (Szwecja, 1934)[13][10]
- Krzyż Kawalerski Orderu Wojskowego Avis (Portugalia, 1932)
- Krzyż Kawalerski Orderu Krzyża Orła (Estonia)[14]
- francuska Odznaka Pilota (1929)[15]
- łotewska Odznaka Lotnicza[16]
- rumuńska Odznaka Pilota (1929)[17]
Przypisy edytuj
- ↑ 22 grudnia 1934 ogłoszono sprostowanie daty urodzenia z „29 grudnia 1894” na „11 stycznia 1895”. Zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych. Zmiany (sprostowania) nazwisk, imion i dat urodzenia. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 14, s. 288, 22 grudnia 1934.
- ↑ Januszewski 2019 ↓, s. 387.
- ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 61.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 73.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 70.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 436.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 207.
- ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 498.
- ↑ Wiktor Ryl. Kronika sportu. [dostęp 2021-08-27]. (pol.).
- ↑ a b Zezwolenie na przyjęcie i noszenie orderów. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 4, s. 20, 19 marca 1935.
- ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. Zezwolenie na przyjęcie i noszenie orderów. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 1, s. 5, 19 marca 1937.
- ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 2, s. 20, 11 listopada 1936.
- ↑ Sveriges statskalender / 1940. Bihang, s. 65
- ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 2, s. 21, 11 listopada 1936.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. Nr 19 z12 grudnia 1929 r., s. 367.
- ↑ Zezwolenia Ministra Spraw Wojskowych. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 1, s. 11, 19 marca 1936.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. Nr 19 z 12 grudnia 1929 r., s. 368.
Bibliografia edytuj
- Henryk Korczyk, Wiktor Ryl, [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom XXXIII, 1992.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. I: Początki, organizacja, personel i sprzęt. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
- Stanisław Januszewski: Polacy w siłach powietrznych Wielkiej Wojny. Polscy pionierzy lotnictwa. T. 2. Wrocław: Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2019. ISBN 978-83-64688-21-8.