Wikipedia

Wilibrard Romański

(Przekierowano z Willibald Romański)

Wilibrard Jan Romański[a] (ur. 1 grudnia 1886 w Księżpolu, zm. w kwietniu 1940 w Charkowie) – podpułkownik kawalerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Wilibrard Romański
Ilustracja
podpułkownik kawalerii podpułkownik kawalerii
Pełne imię i nazwisko

Wilibrard Jan Romański

Data i miejsce urodzenia

1 grudnia 1886
Księżpol

Data i miejsce śmierci

kwiecień 1940
Charków

Przebieg służby
Lata służby

1906–1907, 1914–1934

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

212 ochotniczy pułk ułanów

Stanowiska

dowódca pułku

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa

Faksymile
Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Order Świętego Włodzimierza IV klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława II klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny III klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława III klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny IV klasy (Imperium Rosyjskie)
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Urodził się 1 grudnia 1886 w Księżpolu, w ówczesnym powiecie biłgorajskim guberni lubelskiej, w rodzinie Benona i Scholastyki z Zajączkowskich[1][4]. W 1901, po ukończeniu siedmioklasowej szkoły miejskiej w Lublinie, wstąpił do polskiej Szkoły Technicznej J. Küna w Warszawie[5]. W 1905 złożył egzamin z sześciu klas rządowej szkoły realnej, uzyskał prawo odbycia jednorocznej służby wojskowej i wstąpił do 7 kinburnskiego pułku dragonów(inne języki) na prawach wolontariusza[5]. W latach 1907–1910 pracował jako kontroler akcyzy w Radomiu[5].

1 sierpnia 1914 jako chorąży rezerwy został zmobilizowany do armii rosyjskiej i wcielony do 4 charkowskiego pułku ułanów[5]. W szeregach tego oddziału walczył podczas I wojny światowej[5]. 14 września?/27 września 1915 rozkazem rosyjskiej 12 Armii został mianowany kornetem ze starszeństwem z 19 lipca?/1 sierpnia 1915[6]. Od 1 grudnia 1917, w stopniu podporucznika, służył w samodzielnym szwadronie polskim przy 2 rezerwowym pułku kawalerii[5]. W 1918, po rozwiązaniu szwadronu, został przez bolszewików zmobilizowany i wcielony do straży granicznej, z której zdezerterował i przez Odessę oraz Rumunię przyjechał do Polski[5].

19 sierpnia 1919 wstąpił do Wojska Polskiego[7]. Został przydzielony do 4 pułku strzelców konnych na stanowisko dowódcy 5. szwadronu[5]. Na czele tego szwadronu, a później III dywizjonu walczył na wojnie z bolszewikami[5][8]. 27 sierpnia 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu rotmistrza, w grupie oficerów byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej[9].

17 marca 1920 dowódca 40 pułku piechoty, major Alojzy Łukawski w uzupełnionym wniosku na odznaczenie Orderem Virtuti Militari napisał:

Rtm. Romański Wilibrad dowodząc dnia 19 lutego szwadronem III/4 psk otrzymał rozkaz przedostać się na tyły bolszewickie i przeciąć linię komunikacyjną Szrubkowo–Zapadyńce. Żądanie to wykonał narażając życie dla dobra Ojczyzny o godz. 7.30. Po półgodzinnym oczekiwaniu placówka zameldowała, że kompania bolszewicka z karabinem maszynowym cofa się w zajmowanym przez szwadron kierunku. Rtm. Romański rozwinął natychmiast szwadron w szyk bojowy (ławy) i rozpoczął szarżę na nieprzyjacielską piechotę, która otworzyła ogień z szyku tyralierskiego i z karabinu maszynowego. Nie zważając na silny ogień nieprzyjacielski, szwadron pod dowództwem rtm. Romańskiego dopadł linii nieprzyjacielskiej i rozpoczęła się walka na białą broń. Po zdobyciu osobiście przez rtm. Romańskiego wraz ze starszym wachmistrzem Nesterowiczem karabinu maszynowego, bolszewicy zaczęli uciekać. Rtm. Romański rzucił się ze szwadronem w pościg i kompanię bolszewicką wyciął doszczętnie, wziąwszy zalewie 20 jeńców i to rannych. Karabin maszynowy i karabiny ręczne całej kompanii pozostały w naszym ręku, a bolszewicy zasłali pole trupami, nikt z kompanii z wyjątkiem wymienionych jeńców, nie uszedł żywcem. Szwadron liczył 42 szable, reszta była jako łącznicy przy grupach piechoty. Straty własne w akcji, 2 konie z tego jeden pod rtm. Romańskim i 2 ludzi lekko rannych[10].

20 lutego z rozkazu dowódcy 5 Dywizji Piechoty szwadron był przydzielony do I batalionu 40 pp, z którym wspólnie o godz. 14.00 rozpoczął atak na Nowokonstantynów, kryjąc lewe skrzydło batalionu. O godz. 15.00 batalion piechoty pod naporem przeważających sił bolszewickich, którzy obszedłszy prawe skrzydło batalionu od strony wsi Popowce[11]–Kopytyńce(inne języki), cofał się w nieładzie. Szwadron otrzymał rozkaz od majora Łukawskiego, zatrzymać nieprzyjaciela za wszelką cenę, by dać możność piechocie własnej zebrać się i zająć nową pozycję. Szwadron wyszedłszy ze wsi Rożny na południe, rozwinął się w szyk bojowy i zaatakował lewe skrzydło bolszewickie, składające się mniej więcej z dwóch batalionów i sześciu karabinów maszynowych. Tu znów rtm. Romański, nie zważając na przeważające siły nieprzyjacielskie i na niebezpieczeństwo własnego życia, rzucił się mimo silnego ognia piechoty i karabinów maszynowych ze szwadronem do ataku, wyrąbał lewe skrzydło bolszewików i tym czynem zmusił siły bolszewickie do cofnięcia sie poza rzekę Boh, co dało własnej piechocie możność zajęcia starych pozycji, a następnego dnia odbicia Nowokonstantynowa. Siła szwadronu wynosiła 60 szabel, 2 oficerów z tego 2 konie zabite, 6 rannych[10].

1 października 1920 został przeniesiony na stanowisko dowódcy 212 ochotniczego pułku ułanów[5]. W listopadzie tego roku, w Przemyślu, po scaleniu 212 z 209 ochotniczym pułkiem ułanów w jeden oddział, który otrzymał nazwę „22 pułk ułanów podkarpackich”, objął w nim dowództwo II dywizjonu[12]. Od 2 października 1921 do 1 sierpnia 1922 był słuchaczem kursu dowódców szwadronów w Centralnej Szkole Jazdy w Grudziądzu[5]. W międzyczasie (21 stycznia 1921) awansował na majora[5]. Po ukończeniu kursu wrócił do 22 puł., w którym dowodził kadrą szwadronu zapasowego oraz pełnił funkcję referenta wyszkolenia pułku[5]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 113. lokatą w korpusie oficerów jazdy (od 1924 – kawalerii)[13]. Później został przeniesiony do 1 pułku strzelców konnych w Garwolinie[14][15]. W lutym 1927 został przeniesiony do 9 pułku strzelców konnych w Grajewie na stanowisko dowódcy szwadronu zapasowego w Białymstoku[16]. 12 kwietnia tego roku został mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1927 i 18. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[17]. W następnym miesiącu został przeniesiony do 5 pułku strzelców konnych w Tarnowie na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[18][19]. W lipcu 1929 został przeniesiony do kadry oficerów kawalerii z jednoczesnym przeniesieniem służbowym na stanowisko rejonowego inspektora koni w Dubnie[20][21]. 29 stycznia 1932, w związku z likwidacją dotychczasowego stanowiska, został przeniesiony na stanowisko rejonowego inspektora koni w Bielsku Białej[5][22][23]. Z dniem 31 grudnia 1934 został przeniesiony w stan spoczynku[24] i przydzielony do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr II. W ramach osadnictwa wojskowego otrzymał ziemię w osadzie wojskowej Krzywucha, w gminie Dubno powiatu dubieńskiego województwa wołyńskiego[25].

W nieznanych okolicznościach dostał się do sowieckiej niewoli. Przebywał w obozie w Starobielsku[4]. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach[4]. Od 17 czerwca 2000 spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[26].

5 października 2007 Minister Obrony Narodowej awansował go pośmiertnie do stopnia pułkownika[27]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[28].

Był kawalerem, nie miał dzieci[25].

Ordery i odznaczenia edytuj

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Pułkownik Romański w wypełnionym 20 marca 1934 kwestionariuszu kawalera Orderu Virtuti Militari podał pierwsze imię „Wilibrard”[1]. W ewidencji Wojska Polskiego figurował jako Willibrard Jan Romański. W Księdze Cmentarnej Charkowa figuruje jako Willibald[2], natomiast w Księdze Jazdy Polskiej jako Willibrald[3].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 1.
  2. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 456.
  3. ↑ Księga Jazdy Polskiej 1938 ↓, s. 419.
  4. ↑ a b c Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 453.
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Kolekcja ↓, s. 4.
  6. ↑ a b c d e f Памяти героев Великой войны 1914–1918 : Поиск героев войны : Романский Вилибрард Бенонович. Управление Министерства обороны Российской Федерации по увековечению памяти погибших при защите Отечества. [dostęp 2023-10-01]. (ros.).
  7. ↑ Kolekcja ↓, s. 5.
  8. ↑ Tuliński 2020 ↓, s. 699, 853.
  9. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 44 z 17 listopada 1920, s. 1194.
  10. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 6.
  11. ↑ Popowce 1(3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 797..
  12. ↑ Jankowski i Tym 2012 ↓, s. 13.
  13. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 158.
  14. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 655, 678.
  15. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 583, 600.
  16. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 4 lutego 1927, s. 32.
  17. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 20 kwietnia 1927, s. 118.
  18. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23 maja 1927, s. 146.
  19. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 321, 338.
  20. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929, s. 192.
  21. ↑ Rocznik oficerów kawalerii 1930 ↓, s. 57, 70.
  22. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932, s. 236.
  23. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 141, 528.
  24. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934, s. 251.
  25. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 2.
  26. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
  27. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  28. ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
  29. ↑ Księga Jazdy Polskiej 1938 ↓, s. 417.
  30. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 26 lutego 1921, s. 342, tu wymieniony błędnie jako oficer 5 Pułku Artylerii Polowej..
  31. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 3.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wilibrard_Romański&oldid=72362737”