Wojciech Józef Skarszewski
Wojciech Józef Skarszewski herbu Leszczyc (ur. 10 listopada 1743, zm. 12 czerwca 1827 w Warszawie) – biskup rzymskokatolicki, biskup diecezjalny chełmski w latach 1791–1805, biskup diecezjalny lubelski w latach 1805–1824, arcybiskup metropolita warszawski i prymas Królestwa Polskiego w latach 1824–1827, pisarz wielki koronny, podkanclerzy koronny.
| Prymas Królestwa Polskiego | ||
| ||
| ||
| Data i miejsce urodzenia |
10 listopada 1743 | |
|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
12 czerwca 1827 | |
| Miejsce pochówku | ||
| Arcybiskup metropolita warszawski | ||
| Okres sprawowania |
1824–1827 | |
| Biskup diecezjalny lubelski | ||
| Okres sprawowania |
1805–1824 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Prezbiterat |
21 lipca 1776 | |
| Sakra biskupia |
6 lutego 1791 | |
| Odznaczenia | ||
 
| ||
| Data konsekracji |
6 lutego 1791 | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||
| Konsekrator | |||||||||
| Współkonsekratorzy | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Życiorys
edytujPełnił funkcję sekretarza Rady Nieustającej w 1788[2]. Był członkiem konfederacji Sejmu Czteroletniego[3]. Sprzeciwiał się konstytucji 3 maja, został konsyliarzem konfederacji targowickiej[4] i jako jeden z nielicznych senatorów duchownych wziął udział w sejmie rozbiorowym grodzieńskim w 1793. Na sejmie grodzieńskim w 1793 został mianowany przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego członkiem deputacji do traktowania z posłem rosyjskim Jakobem Sieversem[5]. Podczas sejmu agitował za ratyfikacją traktatów rozbiorowych. Z ramienia konfederacji targowickiej mianowany został w 1793 członkiem Komisji Edukacyjnej Koronnej[6]. Był członkiem konfederacji grodzieńskiej 1793 roku[7]. 22 lipca 1793 podpisał traktat cesji przez Rzeczpospolitą ziem zagarniętych przez Rosję, a 25 września cesji ziem zagarniętych przez Prusy w II rozbiorze Polski[8]. Sejm grodzieński (1793) nominował go do Komisji Edukacji Narodowej[9]. Zwalniał z przysięgi na wierność Konstytucji 3 maja. W czasie insurekcji kościuszkowskiej został aresztowany i 11 września 1794 skazany przez Sąd Kryminalny Wojskowy na karę śmierci. Uniknął szubienicy dzięki osobistej interwencji nuncjusza papieskiego Laurentiusa Litty[10] i nakłonionego do tego przez króla, prawicę i Radę Najwyższą Narodową Tadeusza Kościuszkę (wywołało to oburzenie wśród jakobinów).
Od 1806 był biskupem lubelskim[11], a od 4 września 1823 był wikariuszem kapitulnym archidiecezji warszawskiej. W dniu 11 lipca 1824 został prekonizowany na arcybiskupa metropolitę warszawskiego[12]. Jednocześnie był prymasem Królestwa Polskiego[11].
W Królestwie Polskim został senatorem i jako obrońca nierozerwalności małżeństwa przyczynił się w 1820 do upadku ministra oświecenia publicznego Stanisława Kostki Potockiego.
Biskup zdawał się tolerować na swym terenie szerokie wpływy wolnomularstwa. Wydaje się, że nawet w roku supresji zakonów skłonny był współpracować z władzami w sprawach skarg masonów na potępiających ich księży. W końcu jednak przywołał bullę Klemensa XII z 1738, zakazującą katolikom przynależności do masonerii[13].
Jego szczątki znajdują się w podziemiu archikatedry św. Jana Chrzciciela w Warszawie. W czasach II Rzeczypospolitej wśród lewicowej młodzieży przyjął się zwyczaj zostawiania na jego trumnie sznura szubienicznego.
Ordery i odznaczenia
edytuj- Order Świętego Stanisława (1787)[14].
- Order Orła Białego (1791)[15].
Przypisy
edytuj- ↑ Krzysztof R. Prokop, Wiadomości do biografii biskupów oraz opatów i ksień z ziem Rzeczypospolitej Obojga Narodów z osiemnastowiecznej prasy warszawskiej doby saskiej i stanisławowskiej (1729-1795), w: Archiwa, Biblioteki I Muzea Kościelne, t. 86, 2006, s. 319.
- ↑ Kalendarzyk Polityczny Na Rok Przestępny 1788, Warszawa 1788, [b.n.s]
- ↑ Kalendarzyk narodowy y obcy na rok ... 1792. ..., Warszawa 1791, s. 308.
- ↑ S. Korwin [Kossakowski], Trzeci Maj i Targowica, Kraków 1890, s. 153.
- ↑ Volumina Legum, t. X, Poznań 1952, s. 11.
- ↑ „Korrespondent Kraiowy y Zagraniczny”. 1793, nr 36 + dod., s. 709 (mylnie 789).
- ↑ Volumina Legum, t. X, Poznań 1952, s. 54.
- ↑ Volumina Legum, t. X, Poznań 1952, s. 23, 37.
- ↑ Volumina Legum, t. X, Poznań 1952, s. 344.
- ↑ Papiestwo wobec sprawy polskiej w latach 1772–1864, wybór źródeł opracował Otton Beiersdorf, Wrocław 1960, s. XXIII.
- ↑ a b Michał Czajka, Marcin Kamler, Witold Sienkiewicz, Leksykon Historii Polski, Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna, 1995, s. 687, ISBN 83-214-1042-1, OCLC 69545827.
- ↑ Grzegorz Kalwarczyk, Przewodnik po parafiach i kościołach Archidiecezji warszawskiej. Tom 2. Parafie warszawskie, Warszawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, 2015, s. 31, ISBN 978-83-7821-118-1, OCLC 948875463.
- ↑ M. Deszczyńska, Biskup Wojciech Skarszewski a dymisja Stanisława Kostki Potockiego, [w:] „Kwartalnik Historyczny”, rocznik CVI nr 1, Warszawa 1999, s. 50–51.
- ↑ Z. Dunin-Wilczyński, Order Św. Stanisława, Warszawa 2006, s. 254.
- ↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705–2008, 2008, s. 218.
Linki zewnętrzne
edytuj
- Wojciech Józef Skarszewski [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2010-11-16] (ang.).
- Pisma Wojciecha Józefa Skarszewskiego w bibliotece Polona