Wrośniaczek żelatynowaty

gatunek grzybów z rodziny żagwiowatych

Wrośniaczek żelatynowaty (Cinereomyces lindbladii (Berk.) Jülich) – gatunek grzybów z rodziny żagwiowatych (Polyporaceae)[1].

Wrośniaczek żelatynowaty
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

żagwiowce

Rodzina

Gelatoporiaceae

Rodzaj

Cinereomyces

Gatunek

wrośniaczek żelatynowaty

Nazwa systematyczna
Cinereomyces lindbladii (Berk.) Jülich
Biblthca Mycol. 85: 400 (1982)

Systematyka i nazewnictwo

edytuj

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cinereomyces , Gelatoporiaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1872 r. Miles Joseph Berkeley nadając mu nazwę Polyporus lindblandii. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1982 r. Walter Jülich, przenosząc go do rodzaju Cinereomyces[1].

Synonimy[2]:

  • Antrodia lindbladii (Berk.) Ryvarden 1985
  • Coriolus cinerascens (Bondartsev & Singer) Komarova 1964
  • Coriolus lindbladii (Berk.) Pat. 1900
  • Diplomitoporus lindbladii (Berk.) Gilb. & Ryvarden 1985
  • Fabisporus lindbladii (Berk.) Zmitr. 2001
  • Polyporus cinerascens Bres. 1872
  • Polyporus lindbladii Berk. 1872
  • Polystictus lindbladii (Berk.) Cooke 1886
  • Poria cinerascens Sacc. & P. Syd. 1902
  • Poria lindbladii (Berk.) Cooke 1886
  • Poria subavellanea Murril 1920
  • Tyromyces cinerascens Bondartsev & Singer 1941

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. Wcześniej przez Stanisława Domańskiego gatunek ten opisywany był jako białak szarzejący[3]. Po przeniesieniu go do rodzaju Cinereomyces obydwie nazwy polskie są niespójne z nazwą naukową.

Morfologia

edytuj
Owocnik

Rozpostarty, za młodu kolisty lub elipsoidalny, do podłoża przyrośnięty słabo. Zdarza się, że na zeszłorocznych owocnikach wyrastają młode owocniki, częściowo je przykrywając. Sąsiednie owocniki często zlewają się z sobą tworząc nieregularne, zatokowato wycięte klastry o długości do 30 cm, szerokości do 20 cm i grubości 1–5 mm. Młode owocniki są białe, miękkie i posiadają dość silny zapach. Z wiekiem stają się łykowate i coraz ciemniejsze; kremowe, brudnożółtawe, jasnoszare, w końcu ciemnoszare. Posiadają płonny, błoniasty, ostro odgraniczony brzeg o szerokości 0,5–1 mm. U dojrzałych owocników zazwyczaj jest on pokryty rurkami i miejscami odstaje od podłoża. Miąższ watowato-błonkowaty, biały. Hymenofor rurkowaty. Rurki o długości 1–4 mm, proste lub ukośne, całe lub piłkowane i pokryte kłaczkowatym nalotem. Zazwyczaj tworzą jedną tylko warstwę, czasami zdarzają się jednak dwie warstwy oddzielone miąższem. Pory rurek drobne, na 1 mm mieszczą się 3–4. Mają średnicę 0,15–0,4 (rzadko 0,6) mm, kształt obły, okrągły, nieco podłużny, kanciasty lub nieznacznie zatokowaty[4].

Cechy mikroskopowe

System strzępkowy trimityczny. Strzępki generatywne hialinowe, ze sprzążkami, cienkościenne, o średnicy 3–5,5 μm. Strzępki szkieletowe proste lub pogięte, średnio grubościenne, bez przegród, rzadko rozgałęzione, o średnicy 3–8 μm, słabo amyloidalne. Strzępki łącznikowe występują tylko w kontekście. Są silnie rozgałęzione, rzadkie. Strzępki pod wpływem KOH galaretowacieją. Cystyd brak, ale wśród podstawek występują wrzecionowato rozszerzone cystydiole. Podstawki maczugowate, 4-sterygmowe o wymiarach 15–20 × 4–6 μm, ze sprzążką u podstawy. Zarodniki cylindryczne, kiełbaskowate, hialinowe, cienkościenne, nieamyloidalne, o wymiarach 5–7 × 1,5–2 μm[5].

Występowanie i siedlisko

edytuj

Notowany jest głównie w Europie. Jest tutaj szeroko rozprzestrzeniony od Hiszpanii po północne rejony Półwyspu Skandynawskiego. Poza tym odnotowano jego występowanie jszcze w stanie Ontario w Kanadzie[6]. W polskim piśmiennictwie mykologicznym podano dość wiele jego stanowisk, ale jest dość rzadki[3]. W Polsce gatunek rzadki, częściej spotykany w górach i w rezerwatach przyrody[4]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[4]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Finlandii, w Niemczech również jest rzadki[3].

Saprotrof rozwijający się na martwym drewnie głównie drzew iglastych. W Polsce notowany na świerku pospolitym i sośnie pospolitej[3], w innych krajach także na jodle, modrzewiu i drzewach liściastych; olsza, brzoza, leszczyna, topola, śliwa, dąb, jarząb i lipa[5]. Rośnie na leżących na ziemi pniach drzew, powodując białą zgniliznę drewna[4].

Gatunki podobne

edytuj

Jest wiele podobnych gatunków. Dla wrośniaczka żelatynowatego charakterystyczne są: brunatnożółty lub szary hymenofor u starszych osobników, dość ostry zapach, a mikroskopowo grubościenne strzępki rozpuszczające się w KOH[4].

Przypisy

edytuj
  1. a b c Index Fungorum. [dostęp 2017-09-29]. (ang.).
  2. Species Fungorum [online] [dostęp 2017-09-29] (ang.).
  3. a b c d Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
  4. a b c d e S. Domański. Żagwiowate I (Polyporaceae pileateae), szczecinkowcowate i (Mucronosporaceae pileateae) W. J. Kochman, A. Skirgiełło (red.): Grzyby (Fungi) 2. Podstawczaki (Basidiomyces), bezblaszkowe (Aphyllophorales). PWN, 1965, Warszawa, LXIII (in Polish)
  5. a b Mycobank. Cinereomyces lindbladii. [dostęp 2017-09-29].
  6. Discover Life Maps. [dostęp 2017-09-29].