Wu Zetian
Wu Zetian (chiń. upr. 武则天; chiń. trad. 武則天; pinyin Wǔ Zétiān; także chiń. 武曌, Wu Zhao) (ur. 17 lutego 625, zm. 16 grudnia 705) – pierwsza i jedyna oficjalna kobieta-cesarz (nie cesarzowa) w historii Chin.
| |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
![]() | |||||||||||||
Cesarz dynastii Zhou | |||||||||||||
Okres | od 18 sierpnia 690 do 22 lutego 705 | ||||||||||||
Poprzednik | Tang Ruizong | ||||||||||||
Następca | Tang Zhongzong | ||||||||||||
Dane biograficzne | |||||||||||||
Dynastia | Zhou | ||||||||||||
Data urodzenia | 17 lutego 625 | ||||||||||||
Data i miejsce śmierci | 16 grudnia 705 Luoyang | ||||||||||||
Miejsce spoczynku | Mauzoleum Qianling | ||||||||||||
Matka | Yang | ||||||||||||
Mąż | Tang Taizong | ||||||||||||
Mąż | Tang Gaozong | ||||||||||||
Dzieci | Tang Ruizong, Tang Zhongzong |
Zetian to imię pośmiertne, jakie cesarz Zhongzong nadał Wu w roku 705, jeszcze za jej życia.
ŻyciorysEdytuj
MłodośćEdytuj
Wu Zetian, córka chińskiego oficera[1], urodziła się w bogatej rodzinie arystokratycznej. Trafiła do haremu cesarza Tang Taizonga mając 13 lat. Po jego śmierci w 649 musiała zgodnie ze zwyczajem wstąpić do buddyjskiego klasztoru. W 654 w wyniku rozgrywek pałacowych prowadzonych przez żonę cesarza Gaozonga wróciła do łask i powróciła na dwór cesarski, stając się ponownie cesarską konkubiną. Wkrótce cesarzowa zmarła, co znacznie umocniło pozycję Wu Zetian. Zaczęła prowadzić w imieniu cesarza sprawy państwowe, wykazując się licznymi talentami.
CesarzowaEdytuj
Po śmierci Gaozonga w 683 cesarzem został ich starszy syn Zhongzong. Jednak cesarzowa wdowa obaliła go po niespełna dwumiesięcznym panowaniu 26 lutego 684, a nowym cesarzem został jego młodszy brat Ruizong. Cesarzowa sprawowała władzę w imieniu małoletniego cesarza jako regentka. Ostatecznie 18 sierpnia 690 zmusiła Ruizonga do abdykacji, a sama ogłosiła się cesarzem. Zmieniła nazwę państwa z Tang na Zhou.
Wu prowadziła brutalną politykę (jednej z przeciwniczek kazała odciąć kończyny), która dotykała również bliskich władczyni. Za jej panowania doszło jednak do rozwoju gospodarczego Chin, a taoizm został zastąpiony jako religia państwowa buddyzmem.
22 lutego 705 r. doszło do buntu gwardii cesarskiej, która obaliła cesarzową i ponownie osadziła na tronie Zhongzonga.
Po swej śmierci cesarzowa została pochowana razem z cesarzem Gaozongiem w mauzoleum Qianling.
Wu Zetian w kulturzeEdytuj
- Wu-hou – dramat z 1965 r. w reż. Li Han-hsianga
PrzypisyEdytuj
BibliografiaEdytuj
- Edward Kajdański: Chiny. Leksykon. Warszawa: Książka i Wiedza, 2005. ISBN 83-05-13407-5.
Linki zewnętrzneEdytuj
Poprzednik Ruizong |
Cesarz Chin 690–705 |
Następca Zhongzong |
- ISNI: 0000 0000 7692 3750
- VIAF: 64806992, 194129301
- LCCN: n84156888
- GND: 118945394
- NDL: 00624950
- LIBRIS: 1zcgmt2k1b6lm0f
- BnF: 150486635
- SUDOC: 081324170, 15079018X
- NLA: 36731982
- NKC: xx0033464
- BNE: XX1797595
- NTA: 140849459
- CiNii: DA07169815
- PLWABN: 9810662569405606
- NLI: 000463427
- CANTIC: a11503877
- LNB: 000211128
- BLBNB: 000185469
- KRNLK: KAC201624114
- WorldCat: lccn-n84156888, viaf-194129301