Zdzitów (sielsowiet Sporów)
Zdzitów[3] (biał. Зьдзітава, Ździtawa, Зьдзітаў, Ździtau; ros. Здитово, Zditowo) – wieś na Białorusi położona w obwodzie brzeskim, w rejonie bereskim, w sielsowiecie Sporów. Liczy około 1 000 mieszkańców.
 Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Zdzitowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Wysokość |
154 m n.p.m. |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 1643 |
| Kod pocztowy |
225216[2] |
| Tablice rejestracyjne |
1 |
Położenie na mapie obwodu brzeskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 52°25′35″N 25°15′59″E/52,426389 25,266389
| |
Geografia
edytujMiejscowość położona między Jeziorem Czarnym a Jeziorem Sporowskim. Wieś leży przy Rezerwacie Sporowskim. Znajduje się 35 km na południowy wschód od Berezy, a 6 km od stacji kolejowej w Białooziersku. Sąsiednie miejscowości to Chrysa (Хрыса), Sporów/Sporowo (Спорава), Puzie (Пузі), Staromłyny (Старамлыны). Na wschód od wsi biegnie droga republikańska R136.
Historia
edytujPierwsze wzmianki o Zdzitowie pochodzą już z 1005 roku w związku z ustanowieniem biskupstwa turowskiego. W XIII wieku Zdzitów był ważnym miastem na szlaku komunikacyjnym z Wołynia na Litwę[4]. Forteczka zdzitowska, położona ok. 7 km od dzisiejszego Zdzitowa – w kierunku wsi Staromłyny, strzegła przeprawy na Jasiołdzie.
W XIV w. Zdzitów znalazł się w granicach Wielkiego Księstwa Litewskiego. Szlak wołyński, przy którym leżała miejscowość, stracił wówczas znaczenie strategiczne, co odbiło się także na rozwoju Zdzitowa, a zniszczenia wojenne spowodowały przeniesienie miejscowości na obecne miejsce.
Prawa miejskie według pojęć prawa niemieckiego Zdzitów otrzymał w 1430 roku. Stał się także centrum włości w obrębie dóbr hospodarskich.
Wieś królewska położona była w końcu XVIII wieku w starostwie niegrodowym zdzitowskim w powiecie słonimskim województwa nowogródzkiego[5].
Według spisów podskarbiowskich starostwo to prócz Zdzitowa obejmowało wsie Wójtowe Sioło i Niwki[6]. Starostami zdzitowskimi (zdzitowieckimi) byli m.in. Ostafi Serafin Tyszkiewicz, Jan Kazimierz Sapieha, Piotr Paweł Sapieha, Florian Sapieha, Adam Brzostowski. Tyszkiewiczowie ufundowali w Zdzitowie cerkiew (obecnie, podobnie jak dwór, nieistniejąca).
W czasach zaborów należał do guberni grodzieńskiej.
W okresie międzywojennym Zdzitów był wsią należącą do gminy Piaski, początkowo w powiecie słonimskim województwa nowogródzkiego, ale już od 12 grudnia 1920 wraz z cała gminą Zdzitów znajdował się w powiecie kosowskim województwa poleskiego[7].
Atrakcje turystyczne
edytuj- Pomnik poświęcony „obronie zdzitowskiej”, kilkudniowemu opanowaniu wsi i okolicy przez partyzantów radzieckich na początku 1944 r.
- Współczesna cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy, świątynia parafii, należącej do dekanatu (благочиние) Bereza[8] eparchii brzeskiej i kobryńskiej Egzarchatu Białoruskiego Patriarchatu Moskiewskiego.
Przypisy
edytuj- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu brzeskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
- ↑ Почтовые индексы, почтовые коды, телефонные коды городов. Belpost. [dostęp 2014-01-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-02)]. (ros.).
- ↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019. ISBN 978-83-254-2578-4.
- ↑ Wanda Rewieńska. Bereza Kartuska. Wybrane rozdziały z antropogeografii miasteczka. „Prace Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie”. 8, 1933. Wilno. [dostęp 2014-01-23].
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 108.
- ↑ Zdzitów, mko, pow. słonimski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 559.
- ↑ Zdzitów, wieś. Radzima.net. [dostęp 2014-01-23].
- ↑ Березовское благочиние. [dostęp 2014-01-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-11)]. (ros.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Zdzitów (4), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 559.
- Wieś Zdzitów. Radzima.org. [dostęp 2014-01-23].
- Zdzitów w Wikimapii