Zwrotnica (roślina)
Zwrotnica[5][6], leguzja[7][5] (Legousia Durande) – rodzaj roślin z rodziny dzwonkowatych. Obejmuje 7 gatunków[8][9] (czasem w szerszym ujęciu zaliczane są tu północnoamerykańskie gatunki z rodzaju Triodanis i wówczas jest ich łącznie ok. 15[10]. Występują głównie w basenie Morza Śródziemnego (5 gatunków w Europie południowej), na wschodzie przedstawiciele tego rodzaju sięgają do Azji Środkowej[8]. Rosną w murawach, na polach uprawnych, czasem w widnych lasach i zaroślach[10].
 Zwrotnica zwierciadło Wenery | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
zwrotnica | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Legousia J. F. Durande Fl. Bourgogne 1: 37. 1782[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
L. arvensis J. F. Durande = L. speculum-veneris(L.) Durande ex Vill.[3] | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
Niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne rośliny jednoroczne. Rozpowszechniona jest zwłaszcza zwrotnica zwierciadło Wenery L. speculum-veneris[8]. W Polsce poza tym gatunkiem w uprawie spotykana jest także zwrotnica drobna L. hybrida[6][5].
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Rośliny jednoroczne o wyprostowanych pędach osiągających do 0,5 m wysokości[10].
- Liście
- Pojedyncze, o brzegach często falistych[10]. Ulistnienie skrętoległe[7].
- Kwiaty
- Wyrastają pojedynczo lub skupione w pęczkach w górnej części łodygi[7]. Kielich składa się z 5 wolnych działek, bez łatek między nimi[7][10]. Korona w kolorze niebieskim do fioletowego, rzadko biała, osiąga do 2,5 cm średnicy[10], powstaje w wyniku zrośnięcia w 5 płatków i ma kształt szeroko dzwonkowaty lub miseczkowaty[7]. Końce płatków wolne, zaostrzone[10]. Pręcików jest 5. Ich nitki są wolne, nie orzęsione. Pylniki są równowąskie i dłuższe od nitek[7]. Zalążnia jest dolna, trzykrotna, z licznymi zalążkami[7][10]. Pojedyncza szyjka słupka zwieńczona jest trzema, zwiniętymi na końcach znamionami[7][10].
- Owoce
- Wąskie i długie torebki zwieńczone trwałymi działkami kielicha, z licznymi nasionami, otwierające się trzema podłużnymi otworami w górnej części[10][7].
Systematyka edytuj
- Pozycja systematyczna
Rodzaj w obrębie rodziny dzwonkowatych Campanulaceae klasyfikowany jest do podrodziny Campanuloideae[4].
- Legousia falcata (Ten.) Fritsch ex Janch.
- Legousia hybrida (L.) Delarbre – zwrotnica drobna
- Legousia julianii (Batt.) Briq.
- Legousia pentagonia (L.) Thell.
- Legousia scabra (Lowe) Gamisans
- Legousia skvortsovii Proskur.
- Legousia speculum-veneris (L.) Durande ex Vill. – zwrotnica zwierciadło Wenery
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-14] (ang.).
- ↑ a b c d Legousia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-07-12].
- ↑ a b Genus: Legousia Durande. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-07-11].
- ↑ a b c Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 107, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b c Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 111. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ a b c d e f g h i Bogumił Pawłowski, Jasiewicz Adam (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. XII. Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 91.
- ↑ a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 511, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b Legousia. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-07-12].
- ↑ a b c d e f g h i j Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 327. ISBN 0-333-74890-5.