Živojin Mišić
Živojin Mišić, cyr. Живојин Мишић (ur. 19 lipca 1855 w Mionicy, zm. 20 stycznia 1921 w Belgradzie) – serbski i jugosłowiański wojskowy, vojvoda (marszałek), dowódca wojsk serbskich podczas I i II wojny bałkańskiej, w czasie I wojny światowej dowódca 1 Armii. W 1914 autor zwycięstwa serbskiego nad armią austro-węgierską w bitwie nad rzeką Kolubarą, w 1918 współautor zwycięstwa nad armią bułgarską pod Dobro Polem.
| |
 vojvoda
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1874–1904, |
| Siły zbrojne |
|
| Jednostki | |
| Stanowiska |
z-ca szefa sztabu generalnego |
| Główne wojny i bitwy |
wojna serbsko-turecka, |
| Odznaczenia | |
                             
| |
.svg){kind=small}
Życiorys
edytujMłodość
edytujŽivojin Mišić urodził się we wsi Mionica w Serbii w biednej rodzinie jako jedno z trzynaściorga dzieci Radovana i Adeliji. Już w wieku 6 lat pomagał rodzinie jako pasterz. Edukację zaczął w szkole powszechnej w Kragujevacu, a następnie kontynuował ją w gimnazjum w Kragujevacu i Belgradzie. Następnie wstąpił do Akademii Wojskowej, którą ukończył w roku 1885. Szybko zebrał swoje pierwsze doświadczenia wojenne. Uczestnik wojny serbsko-tureckiej (1876–1878), której skutkiem Serbia odzyskała niepodległość. W 1878 awansowany do stopnia porucznika piechoty. Jako młody oficer dowodził 1. kompanią 5 regimentu piechoty z Drinska w wojnie serbsko-bułgarskiej (1885), zakończonej porażką Serbów[1][2][3]. Po przewrocie majowym i zabójstwie niepopularnego w społeczeństwie króla Serbii Aleksandra I Obrenowicia zwolniony z armii i przeniesiony w stan spoczynku[4][5]. Do służby został przywrócony za osobistym wstawiennictwem szefa sztabu serbskiej armii generała Radomira Putnika, który widział w nim młodego, zdolnego oficera. Podczas kryzysu bośniackiego w 1908 zastępca szefa sztabu generała Radomira Putnika[3][6][7].
Wojny bałkańskie
edytujW 1912 uczestnik I wojny bałkańskiej, w której zebrał dalsze doświadczenie wojenne i osiągnął duże sukcesy militarne w starciach z armią turecką. Po zwycięskiej bitwie pod Kumanowem, gdzie wojska serbskie pokonały armię turecką Zeki Paszy awansowany do stopnia generała[8]. Brał udział w II wojnie bałkańskiej (1913), która wybuchła w związku z nieporozumieniami dotyczącymi podziału zdobyczy z poprzedniej wojnie między dotychczasowymi sojusznikami Serbią, Grecją a Bułgarią. Jako zastępca szefa sztabu gen. Putnika uczestnik decydującej bitwy z wojskami bułgarskimi nad rzeką Bregałnicą, zakończonej zwycięstwem serbskim[9][10].
I wojna światowa
edytujPodczas kryzysu w stosunkach serbsko-austriackich w lipcu 1914 po zabójstwie arcyksięcia Franciszka Ferdynanda efektywnie zastępował szefa sztabu gen. Putnika, który przebywał na leczeniu na Węgrzech. Po wybuchu I wojny światowej mianowany przez króla Piotra I dowódcą obrony granicy serbskiej przed inwazją Austro-Węgier. W sierpniu 1914 uczestnik walk obronnych, umiejętnie współpracował z 2 Armią serbską gen. Stepy Stepanovicia, która pokonała armię austriacką w bitwie pod górą Cer (16–19 sierpnia)[11][12]. W grudniu 1914 dowodził siłami serbskimi w bitwie nad rzeką Kolubarą. Bitwa ta zakończyła się spektakularnym zwycięstwem 1 Armii serbskiej (autorem planów był vojvoda Radomir Putnik) nad 6 Armią armią austro-węgierską gen. Potiorka. W krytycznym momencie bitwy zastąpił rannego generała Petara Bojovicia na stanowisku dowódcy 1 Armii serbskiej. W dużej mierze dzięki osobistym zdolnościom i wysiłkowi Živojina Mišicia, bitwa zakończyła się zwycięstwem serbskim i odparciem 450 tysięcznych sił austro-węgierskich[13][14]. Skutkiem bitwy nad Kolubarą było odbicie Belgradu i wkroczenie wojsk serbskich na terytorium nieprzyjaciela, co wywołało szok w całych Austro-Węgrzech. Front serbski do jesieni 1915 ustabilizował się na linii rzek Dunaj – Sawa – Drina. W uznaniu ogromnych zasług dla obrony państwa serbskiego końcem 1914 Živojin Mišić został awansowany do najwyższego serbskiego stopnia wojskowego vojvody (marszałka)[8].
W 1915 roku na czele 1 Armii stacjonował w Kosowie, gdzie dokonywał przegrupowania i uzupełnienia sił serbskich oraz planował działania wojenne przeciwko Austro-Węgrom. Na jesieni 1915 państwa centralne (Austro-Węgry, Niemcy, Bułgaria) podjęły ofensywę na Serbię. Wobec zdecydowanej przewagi nieprzyjaciela Mišić zmuszony był skierować swoje wojska do Czarnogóry, a następnie do Albanii, gdzie wycofująca się w ciężkich warunkach armia serbska poniosła duże straty. Po przegrupowaniu sił serbskich na wyspie Korfu, Mišić we wrześniu 1916 roku został mianowany dowódcą armii serbskiej w Monastirze, a następnie na froncie salonickim (1 Armia)[15][16]. W tym samym roku mianowany Szefem Sztabu serbskiej armii w miejsce schorowanego Radomira Putnika. Funkcję tę pełnił do końca wojny. W 1918 dowodził zwycięskimi działaniami armii serbskiej na froncie salonickim. Brał udział w walkach nad rzeką Wardar, gdzie z sukcesami odparł ataki bułgarskie[17]. 15 września 1918 wojska serbskie wraz z sojuszniczymi wojskami francuskimi gen. Louisa Francheta d’Espérey’a zadały decydującą klęskę wojskom bułgarskim w bitwie pod Dobro Polem w Macedonii[17][18]. Zwycięstwo to doprowadziło do przerwania frontu pod Salonikami i ostatecznego pokonania Bułgarii. Pod koniec wojny jego wojska wkroczyły, a następnie okupowały południową część terytorium Austro-Węgier.
Zmarł w Belgradzie 20 stycznia 1921 roku. Pod koniec życia pisał pamiętniki z okresu wojen bałkańskich.
Przypisy
edytuj- ↑ Опачић 2008 ↓, s. 85–90.
- ↑ Мишић i Скоко 1990 ↓, s. 120–138.
- ↑ a b Милићевић i Поповић 2003 ↓, s. 155–160.
- ↑ Опачић 2008 ↓, s. 116–117.
- ↑ Мишић i Скоко 1990 ↓, s. 189–200.
- ↑ Опачић 2008 ↓, s. 118–129.
- ↑ Мишић i Скоко 1990 ↓, s. 201–210.
- ↑ a b Опачић 2008 ↓, s. 442.
- ↑ Опачић 2008 ↓, s. 150–157.
- ↑ Мишић i Скоко 1990 ↓, s. 278–285.
- ↑ Опачић 2008 ↓, s. 181–189.
- ↑ Мишић i Скоко 1990 ↓, s. 293–299.
- ↑ Опачић 2008 ↓, s. 197–226.
- ↑ Мишић i Скоко 1990 ↓, s. 307–341.
- ↑ Опачић 2008 ↓, s. 281–322.
- ↑ Мишић i Скоко 1990 ↓, s. 357–376.
- ↑ a b Опачић 2008 ↓, s. 323–352.
- ↑ Мишић i Скоко 1990 ↓, s. 337–386.
Bibliografia
edytuj- Милић Милићевић, Љубодраг Поповић: Генерали Војске Кнежевине и Краљевине Србије. Београд: Војноиздавачки завод, 2003. ISBN 978-86-335-0142-2. (serb.).
- Живојин Мишић, Саво Скоко: Моје Успомене. Београд: Београдски издавачко-графички завод, 1990. ISBN 978-86-13-00453-0. (serb.).
- Петар Опачић: Војвода Живојин Мишић. Београд: БеоСинг, 2008. ISBN 978-86-87187-00-9. (serb.).