Â
Ten artykuł od 2020-10 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Â, â (fr. A accent circonflexe, tur. şapkalı a) – diakrytyzowana litera alfabetu łacińskiego powstała od litery a przez dodanie cyrkumfleksu modyfikującego.
![]() | |
Informacje podstawowe | |
Majuskuła |
 |
---|---|
Minuskuła |
â |
Podstawowy alfabet | |
Pochodzenie | |
Oparty na grafemie | |
Znak diakrytyczny | |
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. |
Użycie
edytuj używane jest w języku francuskim, portugalskim, rumuńskim, tureckim, wietnamskim, friulskim, zachodniofryzyjskim, walońskim, walijskim, serbsko-chorwackim, językach berberyjskich i łacińskiej transliteracji ukraińskiego.
Język francuski
edytujW języku francuskim jest używany jako pozostałość starofrancuskiego, gdzie samogłoska została głównie zastąpiona przez spółgłoskę s. Na przykład nowoczesna forma słowa bâton, które oznacza patyk, pochodzi ze starofrancuskiego słowa baston. Â jest wymawiane jako /ɑ/, lecz tylko w dialektach, które odróżniają go od /a/.
Język portugalski
edytujW języku portugalskim oznacza samogłoskę prawie otwartą centralną (/ɐ/), która podkreśla sylabę. Jej położenie nie jest przewidywalne w niektórych słowach, jak np. w słowie lâmina co oznacza nóż lub w słowie râguebi które oznacza rugby. W przypadku, gdy położenie skrajnych sylaby jest przewidywalne, okalającej nacisk nie jest używany. Â w kontraście z á odpowiada samogłosce otwartej przedniej niezaokrąglonej (/a/).
Język rumuński
edytujW języku rumuńskim jest trzecią literą alfabetu i oznacza dźwięk samogłoski przymkniętej centralnej niezaokrąglonej (/ɨ/).
Język turecki
edytujW języku tureckim oznacza zmiękczenie spółgłoski g, k i l poprzedzającej samogłoskę, choć obecnie odchodzi się często od tego sposobu zapisu, co staje się przyczyną homografii takich par wyrazów jak kar które oznacza śnieg i kâr które oznacza zysk.
Język wietnamski
edytujW języku wietnamskim reprezentuje samogłoskę półotwartą centralną niezaokrągloną (/ɜ/). Â może wystąpić jako jeden z pięciu znaków tonalnych:
Język serbsko-chorwacki
edytujWe wszystkich standardowych odmianach języka serbsko-chorwackiego oznacza długość samogłoski. Znak ten jest stosowany jedynie sporadycznie, w celu ujednoznacznienia homografii, która różni się jedynie pod względem długości sylaby. Na przykład: Ja sam sâm, co oznacza jestem sam.
Język friulski
edytujW języku friulskim oznacza dźwięk /ɑː/.
Język farerski
edytujJohan Henrik Schrøter, który przetłumaczył Ewangelię Mateusza na język farerski w 1823 roku, stosuje â do oznaczenia niesylabicznego a, jak w poniższym przykładzie:
Wersja Johana Schrøtera | Współczesna wersja |
---|---|
Brinhlid situr uj gjiltan Stouli, Teâ hit veâna Vujv, Drevur hoon Sjúra eâv Nordlondun Uj Hildarhaj tiil sujn. |
Brynhild situr í gyltum stóli, tað hitt væna vív, dregur hon Sjúrða av Norðlondum í Hildarheið til sín. |
Język walijski
edytujW języku walijskim jest używane do reprezentowania długiej akcentowanej głoski [aː], np. w słowie âr [aːr], które oznacza orny w przeciwieństwie do słowa ar [ar] które oznacza na. Pojawia się często w ostatnich sylabach które często z dwóch liter łączą się w akcent wyrazowy, cząsto gdy temat wyrazu kończący się literą a łączy się z przyrostkiem -ad, np. w połączeniu cantiata- + -ad które daje słowo caniatâd ([kanjaˈtaːd]) które oznacza pozwolenie, a także, gdy rzeczownik w liczbie pojedynczej łączy się z przyrostkiem -au, np. dramat + -au daje słowo dramâu ([draˈmaɨ, draˈmai]) które oznacza dramaty. Jest to również przydatne w pisaniu słów zapożyczonych, np brigâd ([brɪˈɡaːd]) które oznacza straż.
Języki berberyjskie
edytujW językach berberyjskich jest ona przypisywana dźwiękowi spółgłski szczelinowo gardłowo dźwięcznej ([ʕ]).
Transliteracja języka ukraińskiego
edytujW transliteracji języka ukraińskiego ISO 9: 1995 â odpowiada literze Я (ja).
Kodowanie
edytujZnak | Â | â | ||
---|---|---|---|---|
Nazwa w Unikodzie | Latin capital letter A with circumflex | Latin small letter A with circumflex | ||
Kodowanie | dziesiętnie | szesnastkowo | dziesiętnie | szesnastkowo |
Unicode | 194 | U+00C2 | 226 | U+00E2 |
UTF-8 | 195 130 | c3 82 | 195 162 | c3 a2 |
Odwołania znakowe SGML | Â | Â | â | â |
Odwołania znakowe SGML | Â | â |