Wikipedia

Ślazowiec

rodzaj roślin

Ślazowiec (Sida L.) – rodzaj roślin z rodziny ślazowatych. Należy do niego co najmniej 249 gatunków[3]. Występują one na wszystkich kontynentach w strefie międzyzwrotnikowej i częściowo w strefach umiarkowanych na półkuli północnej sięgając po wschodnie Chiny i Japonię oraz wschodnie i środkowe Stany Zjednoczone, a na półkuli południowej po południową Australię i Afrykę oraz północną Argentynę[3]. Większość gatunków rośnie na kontynentach amerykańskich[5]. Drugim centrum zróżnicowania rodzaju jest Australia, gdzie występuje ok. 90 gatunków[6]. Rośliny te na ogół rosną w miejscach nasłonecznionych, na glebach przepuszczalnych[7].

Ślazowiec
Ilustracja
Sida rhombifolia
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

ślazowce

Rodzina

ślazowate

Rodzaj

ślazowiec

Nazwa systematyczna
Sida L.
Sp. Pl.: 683 (1753)[3]
Typ nomenklatoryczny

S. rhombifolia L.[4]

Synonimy
  • Diadesma Raf.
  • Dictyocarpus Wight
  • Fleischeria Steud.
  • Lamarkia Medik.
  • Malvinda Boehm.
  • Pseudomalachra (K.Schum.) Monteiro
  • Side St.-Lag.[3]
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Sida cordata
Ślazowiec pensylwański

Liczne gatunki z tego rodzaju to rośliny włóknodajne (do ważniejszych należy ślazowiec rombolistny Sida rhombifolia[6]). Niektóre uprawiane są jako rośliny ozdobne w ogrodach naturalistycznych[7]. Niektóre wykorzystywane są jako rośliny lecznicze, a Sida cordifolia wykorzystywana jest w terapiach odchudzających[6]. Ślazowiec pensylwański Sida hermaphrodita wykorzystywany jest jako roślina energetyczna, produkująca dużą ilość biomasy nawet na słabych siedliskach[8].

Morfologia edytuj

 
Sida fallax
 
Sida acuta
 
Sida ciliaris
Pokrój
Zielne rośliny wieloletnie lub jednoroczne, rzadko drewniejące półkrzewy i krzewy. Ich łodygi są płożące do prosto wzniesionych[7][5], osiągają do 2 m wysokości[5]. Pędy nagie lub owłosione, w tym drugim przypadku występować mogą włoski pojedyncze, gwiazdkowate i gruczołowate[7][5].
Liście
Skrętoległe, rzadko dwurzędowe[9]. Liście są ogonkowe lub siedzące, u nasady z trwałymi przylistkami[9]. Pojedyncze, jajowate do równowąskich[10], całobrzegie lub w różny sposób piłkowane, ząbkowane lub karbowane, czasem (tylko u Sida hermaphrodita) także klapowane dłoniasto[7][9]. Na liściach brak pozakwiatowych miodników[5].
Kwiaty
Kwiaty wyrastają pojedynczo lub parami wyrastając w kątach liści lub szczytowe, często zebrane w grona i wiechy, rzadko baldachy i główki[7]. Kieliszka brak[10][7]. Działki kielicha w liczbie 5, ale u nasady zwykle z 10 żebrami[10], w znacznym stopniu zwykle zrośnięte, w efekcie kielich ma kształt kubkowaty lub dzwonkowaty[7]. Płatki, także w liczbie 5, większe od działek, zrośnięte tylko u nasady, najczęściej żółte[7], poza tym: białe, pomarańczowe, różowe do fioletowych, czasem ciemniejsze u nasady[10]. Pręciki liczne, zrośnięte w owłosioną lub nagą rurkę otaczającą słupkowie[7][5]. Jednokomorowych zalążni, zawierających pojedyncze zalążki, jest od 5 do 10 i tyle samo jest szyjek słupków, zakończonych główkowatymi znamionami[5][7].
Owoce
Rozłupnie złożone z 5–14 jednokomorowych rozłupek zawierających pojedyncze nasiono[10]. Owoce rozpadają się lub nie, często pokryte są gwiazdkowatymi włoskami, na szczycie też często z dwoma kolcami[10][5].

Systematyka edytuj

Rodzaj z plemienia Malveae z podrodziny ślazowych Malvoideae Burnett z rodziny ślazowatych Malvaceae[11]. Ślazowiec pensylwański Sida hermaphrodita wyodrębniany jest w niektórych ujęciach do monotypowego rodzaju Ripariosida (jako R. hermaphrodita (L.) Weakley & D.B. Poind.)[12][13].

Wykaz gatunków[3][14]

Przypisy edytuj

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-11-01] (ang.).
  3. ↑ a b c d e Sida L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-01-23].
  4. ↑ Sida. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-01-23].
  5. ↑ a b c d e f g h Sida L.. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-01-23].
  6. ↑ a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 855, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  7. ↑ a b c d e f g h i j k Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin tom I, K-Z. Poznań: Zysk i S-ka, 2012, s. 808. ISBN 978-83-7506-846-7.
  8. ↑ Ślazowiec pensylwański. [w:] rynek-rolny.pl [on-line]. [dostęp 2021-01-23].
  9. ↑ a b c Paul A. Fryxell, Steven R. Hill: Sida Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-01-23].
  10. ↑ a b c d e f K. Kubitzki, C. Bayer (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. V. Flowering Plants. Dicotyledons. Berlin, Heidelberg, New York: Springer, 2003, s. 296. ISBN 3-540-42873-9.
  11. ↑ United States Department of Agriculture Agricultural Research Service: Genus: Sida L.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2021-01-23]. (ang.).
  12. ↑ Ripariosida hermaphrodita (L.) Weakley & D.B. Poind.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-01-23].
  13. ↑ Alan S. Weakley, Derick B. Poindexter, Richard J. LeBlond, Bruce A. Sorrie, Cassandra H. Karlsson, Parker J.Williams, Steve L. Orzell, Andrea Weeks, María Flores-Cruz, George D. Gann, Edwin L. Bridges, Brian R. Keener, Richard D. Noyes, James T. Diggs, Aaron J. Floden. New combinations, rank changes, and nomenclatural and taxonomic comments in the vascular flora of the southeastern United States. II. „Journal of the Botanical Research Institute of Texas”. 11, 2, s. 291-325, 2017. 
  14. ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 167. ISBN 978-83-925110-5-2.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ślazowiec&oldid=72987841”