19 Armia (ZSRR)
19 Armia (ros. 19-я армия) – związek operacyjny Armii Czerwonej z okresu II wojny światowej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
czerwiec 1941 |
| Rozformowanie |
lipiec 1945 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
gen. por. Iwan Koniew |
| Ostatni |
gen. por. Władimir Romanowski |
| Działania zbrojne | |
| II wojna światowa | |
| Organizacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
Historia
edytujPierwsze formowanie
edytujArmia została sformowana w czerwcu 1941 roku w Północnokaukaskim Okręgu Wojskowym. Dnia 26 czerwca włączona została w skład armii rezerwowych Naczelnego Dowództwa.
W dniu 2 lipca 1941 roku weszła w skład Frontu Zachodniego i skierowano ją do walk w rejonie Witebska, a następnie wzięła udział w walkach pod Smoleńskiem.
Następnie wzięła udział w walkach obronnych w rejonie Wiaźmi w dniach od 2 do 13 października. W czasie tych walk znalazła się w okrążeniu w rejonie Jelni. W czasie wychodzenia z okrążenia armia poniosła ciężkie straty, m.in. w dniu 14 października został ciężko ranny i dostał się do niewoli jej dowódca gen. por. Michaił Łukin.
Resztki oddziałów armii wyszły na możejską linię obrony. Z powodu dużych strat poniesionych w walkach w dniu 20 października armia została rozwiązana.
Drugie formowanie
edytujPonownie została sformowana rozkazem z dnia 20 listopada 1941 roku, z oddziałów znajdujących się w dyspozycji Naczelnego Dowództwa. W dniu 23 listopada została przemianowana w 1 Armię Uderzeniową.
Trzecie formowanie
edytujPo raz trzeci została sformowana w dniu 4 kwietnia 1942 rozkazem Naczelnego Dowództwa z dnia 27 marca 1942 z wojsk Kandałakszańskiej Operacyjnej Grupy Wojsk na Froncie Karelskim.
Do września 1944 roku broniła kandałakszańskiej linii obronnej. Następnie wzięła udział w natarciu i rozbiciu wojsk w rejonie Alakurtti. Pod koniec września dotarła do granicy z Finlandią i przeszła do obrony.
W dniu 15 listopada 1944 roku została wycofana z linii frontu i przekazana do odwodu Naczelnego Dowództwa Armii Czerwonej. W styczniu 1945 roku została przerzucona w rejon Grodna i Białegostoku, a w dniu 29 stycznia weszła w skład 2 Frontu Białoruskiego. W jego składzie wzięła udział w operacji pomorskiej. W dniu 5 marca 1945 roku dotarła do wybrzeża Bałtyku w rejonie na północ od Koszalina. Następnie brała udział w walkach na Pomorzu Gdańskim o zajęcie Gdyni. Następnie blokowała niemieckie wojska otoczone w rejonie Zat. Gdańskiej.
W maju 1945 roku wzięła udział wspólnie z oddziałami 2 Armii Uderzeniowej w wyzwoleniu wyspy Wolin, zdobyciu Świnoujścia i zajęciu wyspy Uznam. Część sił armii wzięła udział w przyjęciu kapitulacji w dniu 9 maja 1945 roku sił niemieckich na płw. Helskim.
Po zakończeniu wojny w czerwcu 1945 roku armia została rozformowana, a jej wojska weszły w skład Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej.
Dowódcy armii
edytujPierwsze formowanie:
- gen. por. Iwan Koniew (1941)[1]
- gen. por. Michaił Łukin (1941)[a]
- gen. por. Iwan Bołdin (1941)[2][b]
Drugie formowanie:
- gen. por. Wasilij Kuzniecow (1941)[c]
Trzecie formowanie:
- gen. mjr Stiepan Morozow (1942-1943)
- gen. mjr/gen. por. Gieorgij Kozłow (1943-1945)
- gen. por. Władimir Romanowski (1945)
Struktura organizacyjna
edytujSkład 9 lipca 1941:
Skład 4 kwietnia 1942:
- 104 Dywizja Strzelecka
- 122 Dywizja Strzelecka
- 77 Brygada Piechoty Morskiej
- 4 Brygada Narciarska
- 2 samodzielny batalion czołgów
Skład 16 kwietnia 1945[3]:
Uwagi
edytuj- ↑ Dostał się do niewoli niemieckiej w dniu 14 października 1941 roku.
- ↑ Formalnie dowódca od 20 października do 24 listopada 1941, faktycznie przebywał w tym czasie w szpitalu i nigdy nie przejął dowództwa armii.
- ↑ Dowódca armii tylko przez trzy dni od 20 do 23 listopada 1941, w związku z przemianowaniem armii w 1 Armię Uderzeniową.
Przypisy
edytuj- ↑ Sztemienko 1969 ↓, s. 38.
- ↑ Plikus (kier.) 1968 ↓, s. 118.
- ↑ Bahm 2015 ↓, s. 247.
Bibliografia
edytuj- Karl Bahm: Berlin 1945. Warszawa: 2015. ISBN 978-83-11-13571-0.
- Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1975.
- Andriej Grieczko: Siły zbrojne państwa radzieckiego. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1975.
- Великая Отечественная война 1941-1945. Moskwa: Политиздат, 1985.
- Bolesław Dolata: Wyzwolenie Polski 1944-1945. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1974.
- Sergiej Sztemienko: Sztab generalny w latach wojny. Warszawa: 1969.
- Mikołaj Plikus (kier.): 50 lat Armii Radzieckiej. Mała kronika. Warszawa: 1968.