37 mm armata przeciwpancerna Bofors
 |
Treść tego artykułu należy opracować w taki sposób, aby nie uwypuklała nadmiernie polskiej specyfiki / aby nie zawężała się tylko do polskich warunków Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
37 mm Bofors L/45/M – szwedzka armata przeciwpancerna z okresu międzywojennego. Konstruktorem działa była firma Bofors.
 37 mm Fodfolkskanon m1937 (wersja duńska) | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Rodzaj | |
| Historia | |
| Wyprodukowano |
ok. 1000 szt. |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Kaliber |
37 mm |
| Nabój |
37×257R |
| Długość lufy |
1665 mm |
| Donośność |
7100 m |
| Długość |
3050 mm |
| Szerokość |
1220 mm |
| Wysokość |
1010 mm |
| Masa |
930 kg |
| Wysokość linii ognia |
620 mm |
| Szybkostrzelność |
10 strz/min |
HistoriaEdytuj
Produkowana w Polsce na licencji. W 1936 roku przyjęta na uzbrojenie Wojska Polskiego jako „armatka 37 mm wz. 36”. Ówcześnie armatka była klasyfikowana jako broń piechoty (kawalerii), a nie artylerii[1][2][3][4][5]. Plutony i kompanie przeciwpancerne były organicznymi pododdziałami pułków piechoty (samodzielnych batalionów), a dwa sformowane dywizjony przeciwpancerne były jednostkami piechoty i kawalerii. Dwie armatki były na uzbrojeniu załogi Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte[6].
Dane taktyczno-techniczneEdytuj
- producent: Stowarzyszenie Mechaników Polskich z Ameryki (SPMzA) w Pruszkowie na licencji Boforsa (ok. 300 szt. zakupiono w Szwecji).
- typ: armata przeciwpancerna holowana przez zaprzęg konny lub ciągnik kołowy.
- kaliber: 37 mm
- amunicja: 37x257R
- długość lufy: 45 kalibrów (1665 mm)
- masa:
- wymiary
- w położeniu marszowym (samej armaty): – długość: 3050 mm, – szerokość: 1220 mm, – wysokość: 1010 mm
- długość z przodkiem i zaprzęgiem: 7,1 m
- donośność:
- maksymalna: 7100 m
- skuteczna przy strzelaniu do:
- wozów bojowych: 2000 m
- szybkostrzelność praktyczna: 10 strz/min
- kąty ostrzału:
- w płaszczyźnie poziomej
- ze złożonymi ogonami 6°
- z rozłożonymi ogonami +/- 25°
- w płaszczyźnie pionowej + 25° –10°
- w płaszczyźnie poziomej
- wysokość linii ognia: 620 mm
- tarcza pancerna grubości 4-5 mm
- celownik teleskopowy PZO o polu widzenia 30° i powiększeniu 1,4
- prędkość początkowa pocisku: 800 m/s
- pociski:
- pocisk przeciwpancerny, przeciwpancerny ze smugaczem, odłamkowo-burzący
- masa pocisku: 0,70 kg
- masa naboju: 1,45 kg
Jednostka ognia: 40 nb, w tym nb z poc. przeciwpancernym – 32, nb z poc. kruszącym – 8. Przodek mieścił 2 JO.
- skuteczność: z odległości 400 metrów potrafiły przebić pancerz o grubości do 40 mm przy uderzeniu pod kątem 30°.
- zaprzęg:
- obsługa: 4-5 ludzi ?
- działon: 7 osób w piechocie
- działonowy
- celowniczy
- ładowniczy
- 3 amunicyjnych
- woźnica
- uzupełniony w kawalerii o koniowodnych.
- uzbrojenie indywidualne:
- działonowy: pistolet Vis
- pozostali: karabinki wz. 29
- WP posiadało we wrześniu ok. 1200 szt.
Ocena skuteczności armatyEdytuj
Doświadczenia z walk w 1939 r. pokazały, iż armata ta była bronią bardzo skuteczną. Niewielkie wymiary pozwalały na szybkie i łatwe ukrycie działka, zaś siła ognia była wystarczająca, by zniszczyć wszystkie typy czołgów biorących udział w agresji na Polskę. Armata ta mogła przebić pancerz grubości 40 mm z odległości 400 m. Jednak podczas Kampanii wrześniowej większość niemieckich czołgów miała dużo cieńszy pancerz (Panzer I, Panzer II, Panzer III o grubości 15 mm, a najcięższy z nich Panzer IV miał w 1939 roku pancerz boczny grubości 30 mm).
Niska masa armaty powodowała, iż była ona niezwykle ruchliwa, szczególnie kiedy wyposażono w nią oddziały kawaleryjskie, mogące przemieszczać armatę praktycznie w dowolnym terenie. Te zalety spowodowały, iż broń ta cieszyła się u żołnierzy polskich dobrą reputacją.
Kampania wrześniowa była ostatnim starciem, w którym małokalibrowe działka przeciwpancerne mogły zdominować czołgi. Porównywalne niemieckie działko 3,7 cm PaK 36 w czasie kampanii francuskiej nie radziło sobie z mocniej opancerzonymi brytyjskimi i francuskimi czołgami (np. Mk II Matilda, Char B1 czy Somua S-35)[7], w czasie inwazji na Związek Radziecki zyskało z czasem przezwisko Anklopf – tj. kołatka z racji swej nieskuteczności wobec cięższych czołgów radzieckich.
Zachowane egzemplarzeEdytuj
.jpg)
- W Polsce
- Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie[8].
- Armata ppanc. kal. 37 mm wz. 36, o numerze fabrycznym nr 1167, wyprodukowana w 1938 r. przez zakłady Stowarzyszenia Mechaników Polskich z Ameryki w Pruszkowie, wykorzystywana przez 21 Warszawski Pułku Piechoty „Dzieci Warszawy”, odnaleziona w 1964 r. w Warszawie
- Armata ppanc. kal. 37 mm wz. 36 o numerze fabrycznym nr 470, wyprodukowana w 1936 r. przez zakłady Stowarzyszenia Mechaników Polskich z Ameryki w Pruszkowie, odkopana w Warszawie na Saskiej Kępie jesienią 1975 r.
- Armata ppanc. kal. 37 mm wz. 36 o numerze fabrycznym nr 137, wyprodukowana w 1937 r. przez szwedzką firmę Bofors, wykorzystywana przez 79 Pułk Piechoty, odnaleziona 5 września 1979 r., w czasie prac ziemnych na budowie szpitala Bródnowskiego.
- Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej
- Muzeum Wojska w Białymstoku (do zobaczenia w Parku Militarnym na ul. Węglowej 3 w Białymstoku)
- Muzeum Historyczne w Sanoku prezentuje na wystawie stałej 1 armatę przeciwpancerną 37 mm produkcji polskiej sprowadzoną z Finlandii.
- Muzeum Wojsk Lądowych w Bydgoszczy
- Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą
- Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej Muzeum WST Westerplatte – dwie armaty tego typu zostały zakupione ze Szwecji i Finlandii przez członków Stowarzyszenia ze środków sponsorów oraz własnych funduszy i znajdują się w zbiorach tego Stowarzyszenia, biorą udział w różnych rekonstrukcjach historycznych[9].
- Za granicą
- Jedna z armat eksponowana jest w fińskim Muzeum Czołgów w Parola.
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Instrukcja o broni piechoty 1936 ↓, s. 1.
- ↑ Armatka 37 mm wz. 36 1936 ↓, s. 1.
- ↑ Instrukcja tymczasowa 1937 ↓, s. 1.
- ↑ Instrukcja o broni piechoty 1939 ↓, s. 42, tu jako „armatka piechoty wz. 36”.
- ↑ Encyklopedia Wojskowa 1932 ↓, s. 441-444.
- ↑ Konstankiewicz i Słupczyński 1977 ↓, s. 15.
- ↑ Chris Bishop: The Encyclopedia of Weapons of World War. London: Barnes & Noble Books, 1998, s. 182-3. ISBN 0-7607-1022-8.
- ↑ Armaty przeciwpancerne kal. 37 mm wz. 36 w zbiorach Muzeum WP w Warszawie. muzeumwp.pl, 2008-05-31. [dostęp 2012-07-24].
- ↑ Nowa armata na Westerplatte. trojmiasto.pl, 2008-05-31. [dostęp 2011-09-12].
BibliografiaEdytuj
- Instrukcja o broni piechoty. Cz. 7: Armatka 37 mm wz. 36 (Atlas). Warszawa: Departament Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1936.
- Instrukcja o broni piechoty. Wyciąg z części I-IV. Warszawa: Departament Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1939.
- Armatka 37 mm wz. 36. Nauka o broni. Wyszkolenie we władaniu armatką. Wyszkolenie strzeleckie. Rembertów: Centrum Wyszkolenia Piechoty, 1936.
- Instrukcja tymczasowa dla kawalerii. Armatka 37 mm wz. 36. Użycie taktyczne, musztra i władanie, wyszkolenie strzeleckie, program strzelań, sprzęt wyszkoleniowy. Warszawa: Departament Kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1937.
- Encyklopedia Wojskowa. Otton Laskowski (red.). T. II: Cuszima - Garibaldyści. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy, 1932.
- Andrzej Konstankiewicz, Wiesław Słupczyński: Armata przeciwpancerna wz. 36. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1977, seria: Typy Broni i Uzbrojenia.