Adolfo Suárez
Adolfo Suárez González, książę Suarez (ur. 25 września 1932 w Cebreros, zm. 23 marca 2014 w Madrycie[1]) – hiszpański polityk i prawnik, w latach 1976–1981 premier Hiszpanii, parlamentarzysta, lider ugrupowań UCD i CDS. Jedna z głównych postaci hiszpańskiego procesu demokratyzacji.
Pełne imię i nazwisko |
Adolfo Suárez González |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
25 września 1932 |
Data i miejsce śmierci |
23 marca 2014 |
Premier Hiszpanii | |
Okres |
od 3 lipca 1976 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Odznaczenia | |
Życiorys
edytujUrodził się w prowincji Ávila jako syn Hipólita Suáreza Guerry i Herminii González Prados. Był najstarszym z pięciorga ich dzieci[2]. Ukończył prawo na Uniwersytecie w Salamance (1954)[2][3]. Doktoryzował się później z tej samej dziedziny na Uniwersytecie Complutense w Madrycie[1].
Początkowo pracował w administracji rządowej w rodzinnej prowincji. Został aktywnym działaczem frankistowskiego ruchu Movimiento Nacional (politycznej reprezentacji jedynej legalnie działającej w okresie dyktatury partii FET y de las JONS). W 1958 został zatrudniony w sekretariacie generalnym tej organizacji, m.in. kierował gabinetem zastępcy jej sekretarza generalnego. W 1965 objął dyrektorskie stanowisko w strukturze RTVE, a w 1967 otrzymał nominację w skład frankistowskiego parlamentu. W latach 1968–1969 kierował administracją prowincji Segowia. Następnie do 1973 był dyrektorem generalnym państwowego radia i telewizji RTVE[1][2]. Później kierował państwową agencją turystyczną Entursa i pełnił funkcję zastępcy sekretarza generalnego Movimiento Nacional. W grudniu 1975 stanął na czele tej organizacji jako jej sekretarz generalny, wchodząc z urzędu jako minister w skład rządu Carlosa Ariasa Navarro[2]. Funkcję tę pełnił przez kilka miesięcy[1].
Jego nominacja zbiegła się z początkiem zmian w Hiszpanii. W listopadzie 1975 zmarł generał Francisco Franco, na tron wstąpił wówczas Jan Karol I. Król okazał się zwolennikiem demokratyzacji kraju. Jego główny doradca, Torcuato Fernández-Miranda, przedstawił mu kandydatów na nowego premiera, wśród nich Adolfa Suáreza[1]. Polityk zwrócił na siebie uwagę, gdy w czerwcu 1976 w parlamencie bronił projektu ustawy o stowarzyszeniach liberalizującej przepisy w tym zakresie[3]. 3 lipca 1976 Adolfo Suárez objął urząd premiera[1], co wywołało protesty konserwatywnych frankistów. Nowy premier stał się głównym orędownikiem reform politycznych, kilka dni po nominacji zapowiedział dążenie do demokratyzacji ustroju, zobowiązał się także w ciągu roku przeprowadzić wolne wybory. W sierpniu ogłosił zwolnienie więźniów politycznych (w tym komunistów), zaczął też konsultacje z przywódcami nadal nielegalnej opozycji. Wkrótce pozbył się z rządu wicepremiera, generała Fernanda de Santiago, zapobiegając podejmowanej przez tegoż próbie przeciągnięcia wojska na stronę przeciwników reform. W listopadzie premier i przewodniczący parlamentu doprowadzili do rozpisania ogólnokrajowego referendum na temat reform, dla których poparcie zadeklarowało 94% głosujących[3].
W kwietniu 1977 rozwiązany został Movimiento Nacional[3]. W tym samym miesiącu zalegalizowana została ostatecznie Komunistyczna Partia Hiszpanii[2]. Do zaplanowanych na czerwiec wyborów do konstytuanty stanął zaś na czele koalicji partii centroprawicowych pod nazwą Unia Demokratycznego Centrum (UCD)[1]. Uzyskał wówczas mandat poselski[4], a kierowane przez niego ugrupowanie wygrało wybory, uzyskując 165 mandatów[1]. Unia przekształciła się w tym samym roku w partię z urzędującym premierem na czele. W lipcu 1977 Adolfo Suárez stworzył swój kolejny gabinet – pierwszy w pełni demokratyczny rząd od czasu Drugiej Republiki Hiszpańskiej[2]. W grudniu 1978 w referendum zaakceptowany został przygotowany projekt konstytucji, ustanawiającej monarchię, swobody obywatelskie, działalność partii i związków, samorządy regionalne[2].
W marcu 1979 centryści ponownie wygrali wybory[2], a ich lider został członkiem Kongresu Deputowanych I kadencji[4]. W kwietniu tegoż roku ponownie stanął na czele rządu[2]. Wkrótce Unia Demokratycznego Centrum zaczęła tracić poparcie, które zyskiwały ugrupowania socjalistów i ludowców[3]. W styczniu 1981 po utracie pozycji w swojej partii podał się do dymisji[2]. 23 lutego, gdy powołany na nowego premiera miał zostać Leopoldo Calvo-Sotelo, doszło do próby zamachu stanu ze strony grupy wojskowych (23-F). Grupa ta, pod wodzą Antonia Tejero, wtargnęła do siedziby parlamentu, strzelając na postrach w powietrze. Opór puczystom stawili wówczas wicepremier i generał Manuel Gutiérrez Mellado oraz Adolfo Suárez, spierając się z przywódcą puczu. W tym czasie król Jan Karol I odbywał telefoniczne rozmowy z dowódcami oddziałów, których przekonywał do odcięcia się do zamachowców. Ostatecznie następnego dnia pucz upadł[2][3]. Dwa dni później Adolfo Suárez zakończył pełnienie funkcji premiera.
W 1981 ustąpił z przywództwa w UCD, a w 1982 wystąpił z partii, zakładając wówczas Centrum Demokratyczne i Społeczne (CDS), którym kierował do 1991[2][1]. Partia nie odnosiła większych sukcesów w wyborach krajowych. Były premier uzyskiwał poselską reelekcję z jej ramienia w 1982, 1986 i 1989, rezygnując ostatecznie z mandatu deputowanego w 1991[4]. Na początku lat 80. król nadał mu tytuł księcia Suárez. W latach 90. polityk zajmował się działalnością doradczą[1].
Życie prywatne
edytujJego żoną była María Amparo Illana Elórtegui, która zmarła w 2001. Miał pięcioro dzieci: Maríę Amparo, Adolfa, Laurę, Sonsoles i Javiera[1].
W 2005 jego syn Adolfo Suárez Illana poinformował w hiszpańskiej telewizji, że ojciec cierpi na chorobę Alzheimera[2]. Były premier zmarł 23 marca 2014[1].
Odznaczenia
edytuj- Hiszpańskie
- Komandoria Orderu Cywilnego Alfonsa X Mądrego (1967)[5]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Cywilnej (1969)[6]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Wojskowej (1970)[7]
- Krzyż Wielki Orderu Cywilnego Alfonsa X Mądrego (1971)[8]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Morskiej (1972)[9]
- Krzyż Wielki Orderu Cisneros (1972)[10]
- Krzyż Wielki Orderu Izabeli Katolickiej (1973)[11]
- Krzyż Wielki Orderu Imperialnego Jarzma i Strzał (1975)[12]
- Krzyż Wielki Orderu Karola III (1978)[13]
- Łańcuch Orderu Złotego Runa (2007)[14]
- Łańcuch Orderu Karola III (pośmiertnie, 2014)[15][16]
- Zagraniczne
- Krzyż Wielki Orderu Chrystusa (Portugalia, 1978)[17]
- Krzyż Wielki Orderu Wolności (Portugalia, 1996)[17]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l Suárez González, Adolfo. mcnbiografias.com. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Adolfo Suárez 1932–2014. elpais.com. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
- ↑ a b c d e f Maciej Stasiński: Grabarze Hiszpanii generała Franco. wyborcza.pl, 7 kwietnia 2014. [dostęp 2022-01-09].
- ↑ a b c Suárez González, Adolfo. congreso.es. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
- ↑ Orden de 1 de abril de 1967 por la que se concede el ingreso en la Orden Civil de Alfonso X el Sabio a don Adolfo Suárez González. boe.es, 1 maja 1971. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
- ↑ Decreto 1892/1969, de 18 de julio, por el que se concede la Gran Cruz de la Orden del Mérito Civil a don Adolfo Suárez González. boe.es, 13 września 1969. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
- ↑ Decreto 2535/1970, de 14 de septiembre, por el que se concede a don Adolfo Suárez González la Gran Cruz de la Orden del Mérito Militar, con distintivo blanco. boe.es, 15 września 1970. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
- ↑ Decreto 603/1971, de 1 de abril, por el que se concede la Gran Cruz de la Orden Civil de Alfonso X el Sabio a don Adolfo Suárez González. boe.es, 1 kwietnia 1971. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
- ↑ Decreto 755/1972, de 14 de septiembre, por el que se concede a don Adolfo Suárez González la Gran Cruz de la Orden del Mérito Naval, con distintivo blanco. boe.es, 1 kwietnia 1972. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
- ↑ Decreto1966/1972, de 18 de julio, por el que se concede la Gran Cruz de la Orden de Cisneros a don Adolfo Suárez González. boe.es, 18 lipca 1972. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
- ↑ Decreto 2347/1973, de 29 de septiembre, por el que se concede la Gran Cruz de la Orden de Isabel la Católica a don Adolfo Suárez González. boe.es, 3 października 1973. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
- ↑ Decreto 1471/1975, de 4 de julio, por el que se concede la Gran Cruz de la Orden Imperial del Yugo y las Flechas a don Adolfo Suárez González. boe.es, 5 lipca 1975. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
- ↑ Real Decreto 1468/1978, de 23 de junio, por el que se concede la Gran Cruz de la Real y Muy Distinguida Orden de Carlos III al excelentísimo señor don Adolfo Suárez González, Presidente del Gobierno. boe.es, 28 czerwca 1978. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
- ↑ Real Decreto 726/2007, de 8 de junio, por el que se concede el Collar de la Insigne Orden del Toisón de Oro a don Adolfo Suárez González, Duque de Suárez. boe.es, 9 czerwca 2007. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
- ↑ Real Decreto 209/2014, de 24 de marzo, por el que se concede, a título póstumo, el Collar de la Real y Distinguida Orden Española de Carlos III al excelentísimo señor don Adolfo Suárez González, Presidente del Gobierno y duque de Suárez. boe.es, 24 marca 2014. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
- ↑ El Rey concede al expresidente el collar de la Real Orden de Carlos III como muestra de su „real aprecio”. europapress.es, 24 marca 2014. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
- ↑ a b Cidadãos Estrangeiros Agraciados com Ordens Portuguesas. presidencia.pt. [dostęp 2017-09-06]. (port.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Paul Preston: Adolfo Suárez obituary. theguardian.com, 23 marca 2014. [dostęp 2014-03-24]. (ang.).
- Raphael Minder: Adolfo Suárez Dies at 81; Led Spain Back to Democracy. nytimes.com, 23 marca 2014. [dostęp 2014-03-24]. (ang.).
- Alasdair Fotheringham: Adolfo Suarez: Spain’s first democratically elected Prime Minister who oversaw the transition from the country’s Franco years. independent.co.uk, 24 marca 2014. [dostęp 2014-03-24]. (ang.).