Aleksandras Gudaitis-Guzevičius

Aleksandras Gudaitis-Guzevičius (ur. 12 maja?/25 maja 1908 w Moskwie, zm. 18 kwietnia 1969 w Wilnie) – litewski pisarz i działacz komunistyczny, ludowy komisarz spraw wewnętrznych Litewskiej SRR (1940–1941), ludowy komisarz bezpieczeństwa państwowego Litewskiej SRR (1944–1945), generał major.

Aleksandras Gudaitis-Guzevičius
Data i miejsce urodzenia

25 maja 1908
Moskwa

Data i miejsce śmierci

18 kwietnia 1969
Wilno

Ludowy komisarz spraw wewnętrznych Litewskiej SRR
Okres

od 12 lipca 1944
do 4 sierpnia 1945

Przynależność polityczna

KPZR

Odznaczenia
Nagroda Stalinowska
Order Lenina Order Lenina Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonego Sztandaru Pracy Order Czerwonej Gwiazdy

Życiorys

edytuj

1922–1928 uczeń gimnazjum, 1924–1931 członek Komsomołu Litwy, od stycznia 1927 w Komunistycznej Partii Litwy, 1929–1931 członek WKP(b). Od listopada 1928 w podziemiu rewolucyjnym, członek redakcji gazety KC KPL „Balsas” („Głos”), działał w Tylży (obecnie Sowieck), Królewcu i Gdańsku, pisał w podziemnych gazetach na tematy rewolucyjne. W czerwcu 1919 wrócił do Moskwy, gdzie działał w litewskiej sekcji Komitetu Wykonawczego Międzynarodówki Komunistycznej, przedstawiciel Komsomołu Litwy w Komunistycznej Międzynarodówce Młodzieży, od października 1931 ponownie w nielegalnej działalności na Litwie, wybrany sekretarzem KC KPL i Komsomołu w Kownie. W styczniu 1932 aresztowany, więziony w Kownie, później w Szawlach, w lutym 1938 zwolniony z powodu choroby, przeniósł się do Wiłkomierza. Od listopada 1938 członek redakcji gazety literackiej „Laikas” („Czas”), jednocześnie 1938–1939 wolny słuchacz uniwersytetów wileńskiego i kowieńskiego. W listopadzie 1939 ponownie aresztowany, po agresji ZSRR na Litwę w czerwcu 1940 został wiceministrem spraw wewnętrznych Litwy i naczelnikiem powiatu i miasta Wilno. Od 11 września 1940 do 31 lipca 1941 ludowy komisarz spraw wewnętrznych Litewskiej SRR, od 2 stycznia 1941 starszy major bezpieczeństwa państwowego (NKWD), od lipca do września 1941 pracownik Obozu Specjalnego NKWD, od września 1941 do stycznia 1941 w rezerwie Wydziału II NKWD ZSRR, od 18 stycznia do 1 lipca 1942 szef Oddziału 5 Wydziału II Zarządu IV NKWD ZSRR, od 1 lipca 1942 do 14 maja 1943 szef Oddziału 3 Wydziału I Zarządu IV NKWD ZSRR, 14 lutego 1943 mianowany komisarzem bezpieczeństwa państwowego. Od 14 maja do 30 listopada 1943 szef Oddziału 3 Wydziału II Zarządu IV NKGB ZSRR, później dowódca Grupy Operacyjnej NKGB na Litwie, od 12 lipca 1944 do 4 sierpnia 1945 ludowy komisarz bezpieczeństwa państwowego Litewskiej SRR, 9 lipca 1945 awansowany na generała majora. Latem 1945 został ciężko ranny w zamachu i odesłany na leczenie, a we wrześniu 1945 przeniesiony do rezerwy ze względu na stan zdrowia. Poświęcił się działalności literackiej; autor romansów historycznych „Prawda kowala Ignotasa” (t. 1-2, 1948–1949), „Bracia” (t. 1-4, 1951–1955) i „Rozmowa” (t. 1-2, 194–1965). Od czerwca 1945 do maja 1953 dyrektor wydawnictwa literackiego, od czerwca 1953 do lipca 1955 minister kultury litewskiej SRR, od sierpnia 1950 do maja 1953 i od czerwca 1955 członek Zarządu Związku Pisarzy ZSRR. 1948 eksternistycznie ukończył gimnazjum w Wilnie, a 1956 zaocznie ukończył 3 kursy Instytutu Literackiego w Moskwie. Ludowy pisarz Litewskiej SRR (1968). Deputowany do Rady Najwyższej ZSRR 1, 2 i 4 kadencji.

Odznaczenia i nagrody

edytuj

I 3 medale.

Bibliografia

edytuj