Alojzy Balcerzak

polski grafik, malarz, artysta plastyk, popularyzator sztuki i wykładowca

Alojzy Balcerzak (ur. 1 listopada 1930 w Zdworzu[1], zm. 2 maja 2021[2][3] w Warszawie) – polski grafik, malarz, artysta plastyk, popularyzator sztuki i nauczyciel akademicki.

Alojzy Balcerzak
Data i miejsce urodzenia

1 listopada 1930
Zdwórz

Data i miejsce śmierci

2 maja 2021
Warszawa

Narodowość

polska

Alma Mater

Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie

Dziedzina sztuki

malarstwo, grafika

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”

Życiorys

edytuj

Urodził się 1 listopada 1930 we wsi Zdwórz na Mazowszu. Tam ukończył dwie pierwsze klasy szkoły powszechnej, by dalszą naukę w klasach 3–5 kontynuować w Stanisławowie, dokąd przeniosła się rodzina Balcerzaków po wysiedleniu ich przez okupantów niemieckich[4]. W latach 1951–1959 studiował na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie[1], w pracowniach profesorów Stanisława Czajkowskiego i Kazimierza Tomorowicza. W 1954 przeniósł się do pracowni Ilustracji i Książki prowadzonej przez prof. Jana Marcina Szancera na Wydziale Grafiki. Pod jego kierunkiem uzyskał dyplom w 1957. Jednocześnie kontynuował dodatkową specjalizację warsztatową w drzeworycie i linorycie u prof. Wacława Waśkowskiego.

Od marca 1962 do 1967 prowadził Salon Debiutów przy Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1984–1986 był dyrektorem Stołecznego Biura Wystaw Artystycznych[2]. W latach 1998–2007 wykładał w pracowniach rysunku i malarstwa na Wydziale Grafiki Europejskiej Akademii Sztuk w Warszawie.

Był inicjatorem i kuratorem wielu wystaw i plenerów integrujących środowisko artystów, zwłaszcza tych zajmujących się malowaniem pejzaży. W czerwcu 1991 wystawa „Krajobraz polski” zainaugurowała działalność wiejskiej galerii „Koszelówka”[2] nad jeziorem Zdworskim (gmina Łąck koło Płocka). Wraz z zainteresowanymi osobami powołał organizację Stowarzyszenie Popierania Galerii „Koszelówka”, która w różnych formach wspomagała placówkę w okresie jej funkcjonowania.

Jego twórczość malarska przesycona jest silnymi związkami z naturą, cechuje ją porządek w budowie i kompozycji. Zaangażowaniem w malarstwie A. Balcerzaka są pejzaże rodzinnego Mazowsza. Centralnym tematem pozostaje luminizm: malarska pogoń za zmiennym teatrem natury rozświetlanym słonecznym lub księżycowym blaskiem, pogoń za nieustanną grą świateł[5].

Obok malarstwa uprawiał grafikę artystyczną i użytkową. Od 1958 zaprojektował dla Ministerstwa Łączności 30 serii znaczków pocztowych (łącznie 143 projekty). Otrzymał za nie szereg nagród, wśród nich Złoty Medal przyznany przez prezydenta Republiki Włoskiej na Międzynarodowej Wystawie Filatelistycznej w Asiago „za najpiękniejszy znaczek pocztowy 1972 roku”, związany z popularyzacją turystyki krajoznawczej. Zaprojektował dziesiątki pocztówek z florą, fauną oraz okolicznościowych, drukowanych następnie przez Biuro Wydawnicze „Ruch”. Opatrywał ilustracjami książki wydawane w wielu oficynach. Dla warszawskich Wydawnictw Szkolnych i Pedagogicznych projektował ilustracje do podręczników szkolnych m.in. w 1976 wykonał sto czterdzieści pięć obrazków i opracował graficznie podręcznik Przyroda dla klasy IV dla dzieci specjalnej troski. Rok wcześniej (1975) stworzył dziewięćdziesiąt ilustracji do Małej Encyklopedii Powszechnej PWN[4]. W latach 1971–1979 współpracował z Polskimi Liniami Lotniczymi LOT.

Malarstwo prezentował na kilkudziesięciu wystawach indywidualnych i zbiorowych – ogólnopolskich i międzynarodowych, oraz na prezentacjach sztuki polskiej za granicą. Jego prace znajdują się w wielu polskich muzeach oraz kolekcjach prywatnych w kraju i za granicą.

Mieszkał w Warszawie przy ul. Śniadeckich 20/21[6]. Po śmierci został pochowany na cmentarzu parafialnym w Gąbinie[2].

Dzieci

edytuj

Miał dwoje dzieci – Jaśka i Martynę[7]. Oboje są artystami–plastykami. Jasiek – starszy z rodzeństwa – jest absolwentem warszawskiej ASP.

Twórczość

edytuj

Wystawy indywidualne

edytuj
  • 1963 Salon Debiutów przy Uniwersytecie Warszawskim – wystawa grafiki
  • 1964 Muzeum Mazowieckie, Płock – wystawa grafiki
  • 1966 Uniwersytet w Aarhus oraz Galeria w Horsens, Dania – wystawa grafiki
  • 1968 Galeria Gammelstrand, Kopenhaga, Dania – wystawa grafiki i rysunku
  • 1979 Galeria Dom Artysty Plastyka, Warszawa – wystawa malarstwa i rysunku
  • 1979 Galeria Dessa, Sandomierz – wystawa malarstwa
  • 1979 Muzeum im. Kazimierza Puławskiego, Warka – wystawa pejzażu
  • 1980 Galeria w Orchard Lake, Detroit, USA – wystawa malarstwa
  • 1981 Copernicus Kultura Center, Chicago, USA – wystawa grafiki i malarstwa
  • 1985 Galeria przy Uniwersytecie, Xalapa, Meksyk – wystawa rysunku i grafiki
  • 1988 Polski Tydzień w Niemczech, Lahr-Ettenheim i Spira – wystawa malarstwa
  • 1995 Dom Sztuki, Stavanger, Norwegia – wystawa malarstwa
  • 1998 Galerie Am Kloster, St. Blasien, Niemcy – wystawa malarstwa
  • 2000 Galeria Test, Warszawa – wystawa malarstwa „Krajobrazy”
  • 2001 Muzeum Poczty i Telekomunikacji, Wrocław – wystawa grafiki
  • 2001 Muzeum im. Jacka Malczewskiego, Radom – wystawa malarstwa i grafiki
  • 2003 Floryda, USA – wystawa malarstwa
  • 2004 New Jersey, USA – wystawa malarstwa
  • 2008 Galeria SD, Warszawa – wystawa malarstwa
  • 2008 Galeria 022, Okręg Warszawski Związku Polskich Artystów Plastyków – wystawa malarstwa
  • 2008 Galeria „Koszelówka” – wystawa malarstwa „Moje pejzaże Mazowsza dla Fryderyka Szopena”
  • 2008 Galeria Państwowa, Kiszyniów, Mołdawia – wystawa malarstwa „Moje pejzaże Mazowsza”
  • 2008 Galeria Państwowa (dawny pałac Potockich), Odessa – wystawa malarstwa „Moje pejzaże Mazowsza” z okazji 200. rocznicy urodzin Fr. Szopena, 2010
  • 2015 Muzeum Mazowieckie, Płock – wystawa z okazji 85. urodzin artysty[4]

Prace eksponowane w wybranych zbiorach

edytuj

Znaczki pocztowe

edytuj
  • 100 lat polskiego znaczka pocztowego (seria), 1960
  • Międzynarodowa Wystawa Filatelistyczna • Polska 60, 1960
  • Dzień Znaczka, 1960
  • Owady chronione (seria, nry kat. 1138–1141), 1961
  • Rośliny chronione (seria), 1962
  • Kwiaty ogrodowe (seria), 1964
  • Dzień Znaczka 1965 (seria), 1965
  • Pierwsze lądowanie na Księżycu, 1969
  • Kwiaty drzew (seria), 1971
  • Turystyka • Schroniska górskie (seria), 1972
  • Kwiaty krzewów (seria), 1972
  • Owoce leśne (seria) oraz koperty FDC, 1977
  • Grzyby niejadalne pod ochroną (seria) oraz koperty FDC, 1980
  • Dzień Znaczka 1980 • Postęp pocztowy (seria) oraz koperty FDC, 1980
  • 100 rocznica urodzin gen. broni inż. Władysława Sikorskiego oraz koperta FDC, 1981
  • Kwiaty sukulentów (seria) oraz koperty FDC, 1981
  • Dzikie zwierzęta i rośliny • Gatunki zagrożone wyginięciem (seria) oraz koperty FDC, 1981
  • Wojna Obronna 1939 (seria) oraz koperty FDC, 1987–1989 – wspólnie z Bohdanem Wróblewskim
  • Rośliny ginące w Polsce (seria) oraz koperty FDC, 1990
  • Owoce drzew iglastych (seria) oraz koperty FDC, 1991 i 1995
  • Stanisław Noakowski (seria) oraz koperta FDC, 1996
  • Egzotyczne ptaki hodowlane (seria) oraz koperty FDC, 2004
  • Chronione i zagrożone gatunki flory polskiej (seria) oraz koperta FDC, 2006 – wspólnie z Radosławem Balcerzakiem

Pocztówki i kartki pocztowe

edytuj
  • Grzyby jadalne (albumik z dziewięcioma pocztówkami), wyd. Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1963
  • Ptaki Azji (albumik z dziewięcioma pocztówkami), wyd. Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1963
  • Kolibry, wyd. Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1965
  • Koliber, wyd. Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1966
  • Ibis czerwony, wyd. Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1966
  • Ssaki Azji • Zebu, wyd. Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1968
  • Wilk, wyd. Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1968

Ilustracje i opracowania graficzne książek

edytuj
  • Wigilie wariata (okładka i karta tytułowa), aut. Ernest Bryll, wyd. Iskry, 1958
  • Mała encyklopedia powszechna PWN wyd. PWN, 1959

Odznaczenia i wyróżnienia

edytuj
  • II nagroda w konkursie na najlepszą grafikę za linoryt Wzgórze Tumskie, 1964
  • III nagroda za logotyp dla Wydawnictw Komunikacji, 1964
  • „Najładniejszy znaczek w 1969 roku” w plebiscycie pisma „Filatelista” – Pierwsze lądowanie na Księżycu (nr kat. 1783)[8]
  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, 1998
  • „Najładniejszy znaczek w 2001 roku” w plebiscycie pisma „Filatelista” – Dzikie zwierzęta i rośliny • Gatunki zagrożone wyginięciem (nr kat. 3752, blok 174)[9]
  • Nagroda im. Adama Loreta, 2006
  • Nagroda Marszałka Województwa Mazowieckiego, 2008[4]
  • Nagrodą im. Władysława Hasiora przyznaną przez kapitułę Muzeum Mazowieckiego w Płocku, 2010[4]
  • Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[10], 2012
  • Medal Pamiątkowy „Pro Masovia” nadany przez Marszałka Województwa Mazowieckiego „za wybitne zasługi oraz całokształt działalności na rzecz województwa”, 2015[4]

Przypisy

edytuj
  1. a b Słownik artystów plastyków • Artyści plastycy Okręgu Warszawskiego ZPAP 1945–1970 • Słownik biograficzny. Maria Serafińska (kierownik redakcji). Warszawa: Okręg Warszawski ZPAP, 1972, s. 25.
  2. a b c d Alojzy Balcerzak. nekrologi.wyborcza.pl. [dostęp 2021-05-08]. (pol.).
  3. Nie żyje Alojzy Balcerzak, rozkochany w Mazowszu, zwłaszcza płockim, ceniony malarz i grafik. plock.wyborcza.pl. [dostęp 2021-05-05]. (pol.).
  4. a b c d e f Zmarł artysta Alojzy Balcerzak. PetroNews. [dostęp 2024-01-12]. (pol.).
  5. Maria Krawczuk. Alojzy Balcerzak • Album 2001. „Kalendarium”. s. 58. 
  6. Słownik artystów plastyków • Artyści plastycy Okręgu Warszawskiego ZPAP 1945–1970 • Słownik biograficzny. Maria Serafińska (kierownik redakcji). Warszawa: Okręg Warszawski ZPAP, 1972, s. 21.
  7. Alojzy, Martyna, Jasiek Balcerzakowie – Malarstwo i rysunek. artinfo.pl. [dostęp 2024-01-12]. (pol.).
  8. „Filatelista”. Nr 14, s. 305, 1970. PZF. 
  9. „Filatelista”. Nr 7, s. 345, 2002. PZF. 
  10. Laureaci Srebrnego Medalu „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. mkidn.gov.pl, 2012-04-12. [dostęp 2012-11-21].

Bibliografia

edytuj
  • Artyści plastycy Okręgu Warszawskiego ZPAP 1945-1970 • Słownik biograficzny, wyd. Okręg Warszawski ZPAP, Warszawa 1972
  • Panorama Polskiej Reklamy. Polscy graficy projektanci, wyd. ABK Spółka z o.o., Warszawa
  • Chopin und seine Heimat, Rotary Club Speyer 1988
  • Pejzaże Mazowsza • W 90-tą rocznicę śmierci Józefa Chełmońskiego
  • Alojzy Balcerzak • Album malarstwo i grafika, wyd. Stowarzyszenie Popierania Galerii Koszelówka, 2001
  • Zmarł artysta Alojzy Balcerzak, PetroNews

Linki zewnętrzne

edytuj