Andradyt

Andratyt
	; Granat andradytowy
	Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	krzemian wapnia i żelaza (Ca3Fe2(SiO4)3)
Twardość w skali Mohsa	6,5–7,0
Przełam	muszlowy
Łupliwość	nie wykazuje
Gęstość minerału	3,70–4,10 g/cm³
	Właściwości optyczne
Barwa	duża różnorodność – od żółtozielonego po czarny
Połysk	szklisty, tłustawy
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Andradyt – minerał z gromady krzemianów, odmiana granatu. Należy do grupy minerałów stosunkowo rzadkich.

Nazwa pochodzi od nazwiska portugalskiego mineraloga D. d'Andrade, który po raz pierwszy opisał ten kamień. Okaz o wartości jubilerskiej został znaleziony po raz pierwszy w 1978 r.

Właściwości edytuj

Tworzy kryształy podobne do innych granatów – dwunastościany rombowe lub dwudziestoczterościany deltoidowe. Pospolite są osobniki ksenomorficzne. Występuje w skupieniach ziarnistych i w postaci naskorupień. Jest bardzo twardy, kruchy, niełupliwy. Nie rozpuszcza się w kwasach, topi się w płomieniu dmuchawy. Występuje w wielu odmianach barwnych. Andradyt z grossularem wykazuje nieograniczoną mieszalność. Bogatsze w żelazo granaty wykazują silne właściwości magnetyczne.

Dyspersja – 0,057
Inkluzja – licznie, włókniste azbestu w kształcie końskiego ogona.

Odmiany gemmologiczne edytuj

demantoid (=diamentopodobny połysk) – zielony (obecność chromu)
melanit – czarny, spotykany też jest ciemnoczerwony (zawiera tlenek tytanu)
schorlomit – czarny ze szklistym połyskiem (zawiera 15% Ti)
topazolit – zielonożółty

Ze względu na zawartość tytanu występującego w andradycie wyróżnia się jego trzy odmiany:

melanit – 5% TiO₂
schorlomit – 5–15% TiO₂
livaaryt – 15–20% TiO₂

Występowanie edytuj

Występuje w kontaktowo zmienionych skałach węglanowych zasobnych w żelazo, w skarnach, pojawia się w łupkach chlorytowych i serpentynitach (demantoid i topazolit). Także w skałach magmowych (szczególnie melanit) i metamorficznych.

Miejsca występowania: Niemcy (Smreczany, Saksonia i Badenia), Austria, Rosja -Ural, USA, Grenlandia, Norwegia, Szwecja, Włochy – Alpy Włoskie topazolit, Uganda, Zair, Korea Południowa.

Polska – w Kowarach na Dolnym Śląsku.

Zastosowanie edytuj

Demantoid jest bardzo cenionym kamieniem szlachetnym, szczególnie jego jaśniejsze odmiany (wykazują wspaniały ogień).
Z melanitu wyrabia się bizuterię żałobną.
Mimo że dość poszukiwany w jubilerstwie, zastosowanie jest ograniczone brakiem dobrego surowca. Pozyskiwane kryształy są zazwyczaj niewielkie i często zanieczyszczone. Oszlifowane kamienie zazwyczaj nie przekraczają masy 2–3 karata.
pospolity surowiec dla przemysłu materiałów ściernych

Zobacz też edytuj

granat (minerał)

Bibliografia edytuj

Walter Szumann: Kamienie szlachetne i ozdobne. Warszawa: Alma-Press, 2004. ISBN 83-7020-324-8.
Nikodem Sobczak: Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych. Warszawa: Alfa, 1986. ISBN 83-7001-030-X.
Rupert Hochleitner: Minerały i kryształy. Warszawa: Muza, 1994. ISBN 83-7079-281-2.
Olaf Medenbach, Cornelia Sussieck-Fornefeld: Minerały. Warszawa: Bertelsmann Media, 1996. ISBN 83-7129-194-9.
Minerały i kamienie szlachetne. Kraków: Horyzont, 2002, seria: Podręczny Leksykon Przyrodniczy. ISBN 83-7311-317-7.
Kazimierz Maślankiewicz: Kamienie szlachetne. Wyd. 3 poprawione i uzupełnione. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1982.
Michał Sachanbiński: Vademecum zbieracza kamieni szlachetnych i ozdobnych. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1984. ISBN 83-220-0199-1.
Cally Hall: Klejnoty. Kamienie szlachetne i ozdobne. Warszawa: Wiedza i Życie, 1996. ISBN 83-86805-02-1.
Guillermo Gold Gormaz, Jordi Jubany Casanovas: Atlas mineralogii. Warszawa: Wiedza i Życie, 1992. ISBN 83-85231-10-2.