Andrzej Żurowski

Andrzej Żurowski (ur. 24 września 1944 w Drohobyczu, zm. 5 stycznia 2013) – polski profesor nauk humanistycznych, krytyk literacki, teatrolog, dziennikarz i publicysta, reżyser i scenarzysta telewizyjny i filmowy.

Andrzej Żurowski

Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	24 września 1944 Drohobycz
Data śmierci	5 stycznia 2013
profesor nauk humanistycznych
Specjalność: teatrologia
Alma Mater	Uniwersytet Gdański
Doktorat	1973 – nauki humanistyczne Uniwersytet Gdański
Habilitacja	2002 Uniwersytet Gdański
Profesura	2004
krytyk literacki, dziennikarz, publicysta, reżyser i scenarzysta telewizyjny i filmowy
Odznaczenia

Życiorys

W 1945 roku, w ramach akcji repatriacyjnej, przeniósł się do Gdańska. Tam ukończył II Liceum Ogólnokształcące im. dr. Władysława Pniewskiego oraz w latach 1962–1967 studiował filologię polską w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku. W tym okresie związał się gdańskim Studiem Rapsodycznym, gdzie pełnił funkcję kierownika literackiego (1963–1966). Po zakończeniu studiów został zatrudniony w gdańskim oddziale Telewizji Polskiej, gdzie pracował do 2001 roku jako redaktor (1967–1973), kierownik Redakcji Teatru (1973–1981), zastępca Redaktora Naczelnego do Spraw Artystycznych (1981–1993), kierownik Redakcji Artystycznej (1987–1990) oraz komentator (1983–1987 oraz 1990–2001). Ponadto, w latach 1990–2000 był związany zawodowo z trójmiejskimi teatrami, pełniąc funkcję kierownika literackiego w Operze Bałtyckiej (1970–1972), Teatrze Muzycznym w Gdyni (1972–1973) oraz Teatrze Wybrzeże w Gdańsku (1991–1993), którym to był również konsultantem artystycznym (1999–2000).

Podczas pracy w Telewizji Polskiej zrealizował około dwudziestu filmów dokumentalnych poświęconych problematyce m.in. kulturowej Europy, Azji i Ameryki Południowej. Był również autorem szeregu programów, poświęconych tematyce teatralnej, takich jak Balet (1972–1973), Balet polski (1974), Zawsze teatr (1978–1983), Teatr polski, Wieczór w teatrze z Andrzejem Żurowskim (1983–1985), Teatr, czyli świat (1990–1994). Pisał scenariusze teatralne, libretta baletowe oraz adaptacje literackie. Sporadycznie reżyserował oraz zajmował się aktorstwem.

W 1973 roku na Uniwersytecie Gdańskim obronił doktorat (promotor: prof. Maria Janion). Jako adiunkt i starszy wykładowca prowadził na tej uczelni wykłady i seminaria na studiach dziennych (1975–1979), Podyplomowym Studium Wiedzy o Teatrze, Filmie i Telewizji (1986–1991) oraz Podyplomowym Studium Dziennikarskim (1995–1998). W 2002 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych. W tymże roku otrzymał również stanowisko profesora nadzwyczajnego Akademii Pomorskiej w Słupsku oraz Wyższej Szkoły Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych i Politycznych w Gdyni. Na pierwszej z uczelni pełnił funkcję dyrektora Instytutu Polonistyki (2003–2008), zaś na drugiej – kierownika Katedry Historii Kultury Europejskiej (do 2005). Wykładał także na Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku oraz gościnnie na uczelniach na Litwie, w Czechach, Iranie, Kanadzie i Stanach Zjednoczonych. Prowadził Seminaria dla Krytyków Teatralnych w Grenoble (1991), Montevideo (1994) i Amsterdamie (2000), a od 2002 roku był konsultantem naukowym International Biographical Centre w Cambridge. W 2004 roku nadano mu tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych.

Opublikował dwadzieścia pięć książek naukowych, eseistycznych i literackich. Redagował również książki i periodyki naukowe o tematyce teatralnej, zarówno w Polsce i za granicą. Publikował artykuły poświęcone teatrowi współczesnemu w Polsce i na świecie oraz historii teatru (studia, rozprawy, szkice, eseje, artykuły przekrojowe, recenzje) w periodykach polskich i zagranicznych, takich jak Autograf, Dialog, Kultura, Literatura, Notatnik Teatralny, Polityka, Przegląd, Słupskie Prace Filologiczne, Studia Europejskie, Teatr, Tu i Teraz, Wiadomości Kulturalne, Życie Literackie oraz wydawanych w Mołdawii, Wielkiej Brytanii, Holandii, Meksyku, Kanadzie, Chorwacji, USA, Rosji, Finlandii, Korei oraz we Włoszech i na Węgrzech. Blisko połowa publikacji dotyczy twórczości Williama Shakespeare’a, zajmował się również osobą Heleny Modrzejewskiej.

W latach 1981–2001 sprawował funkcję wiceprezesa Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Teatralnych (IATC) działającego pod auspicjami UNESCO, w 1994 roku otrzymując dożywotni tytuł honorowego wiceprezesa Stowarzyszenia. Ponadto był członkiem Klubu Krytyki Teatralnej Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (do 1982 roku), a następnie Stowarzyszenia Dziennikarzy RP, gdzie w latach 1979–1982 pełnił funkcję wiceprezesa, w latach 1982–2000 prezesa, a od 2000 roku był dożywotnim prezesem honorowym. Należał do ZAiKS (od 1972 roku), Międzynarodowego Instytutu Teatralnego (od 1976 roku) oraz Związku Literatów Polskich (od 1977 roku). Był wiceprezesem Fundacji Theatrum Gedanense (1989–1994) oraz Polskiego Towarzystwa Szekspirowskiego (1992–1995). W latach 2002–2003 był Pełnomocnikiem Wojewody Pomorskiego ds. Kultury.

Był jurorem, selekcjonerem i doradcą artystycznym licznych festiwali teatralnych w Polsce i za granicą. W latach 2005–2010 pełnił funkcję dyrektora artystycznego światowego festiwalu monodramu szekspirowskiego ArmMono w Erywaniu, był również wieloletnim konsultantem artystycznym Międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego w Gdańsku.

Przez ostatnie 20 lat życia mieszkał w Gdyni. Został pochowany na gdańskim Cmentarzu Srebrzysko (rejon I-taras II-1-58).

Grób Andrzeja Żurowskiego na Cmentarzu Srebrzysko

Odznaczenia i nagrody

W uznaniu swych zasług został odznaczony: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2004), Złotym Krzyżem Zasługi (1988), Medalem 40-lecia Polski Ludowej, Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2009), Odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1978), medalem Za Zasługi dla Gdańska (1980) oraz Złotym Medalem Kultury Republiki Armenii (2010). Otrzymał również nagrody: Klubu Krytyki Teatralnej Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (1970, 1977, 1988), Złoty Ekran (1973), Wojewody Gdańskiego (1981, 1984, 1997), Ministra Kultury i Sztuki (Nagroda im. Edwarda Csató 1984), Tygodnika „Fakty” (1984), Prezydenta miasta Gdańska (1987, 2004), Stowarzyszenia Dziennikarzy RP (1991), Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki (1987, 1997), Prezydenta miasta Gdyni (2002) oraz Nagrodę im. Wojciecha Bogusławskiego za Teatralną Książkę Roku (2002).

Od 2014 roku w Gdyni odbywa się Ogólnopolski Konkurs im. Andrzeja Żurowskiego na Recenzje Teatralne dla Młodego Krytyka.

Wybrane publikacje

• Szekspiriady polskie (1976)
• Myślenie Szekspirem (1983)
• Hebanowski: monografia artystyczna (1984)
• Zasoby i sposoby: przegląd dramaturgii polskiej: 1970–1984 (1988)
• Demon? błazen? cynik?, czyli Żywot sceniczny Ryszarda III Williama Szekspira w teatrze polskim (2000)
• Szekspir w cieniu gwiazd (2001)
• Szekspir – ich rówieśnik (2003)
• Szekspir i Wielki Zamęt (2003)
• Prehistoria polskiego Szekspira (2007)
• Sam z Szekspirem na scenie: o monodramie szekspirowskim (2007)
• MODrzeJEwSKA. ShakespeareStar (2010)
• Teatr, czyli Świat: rozmowy z artystami sceny o jej minionej epoce (2011)

Bibliografia

• Biogram Andrzeja Żurowskiego. konkurs-zurowski.pl. [dostęp 2021-09-10]. (pol.).

Linki zewnętrzne

• Andrzej Żurowski w bazie filmpolski.pl