Atraphaxis L.rodzaj roślin z rodziny rdestowatych (Polygonaceae). Obejmuje 43 gatunki[3]. Rośliny te występują naturalnie w południowo-wschodniej Europie, w północno-wschodniej Afryce oraz w Azji Zachodniej i Środkowej[5][6][3].

Atraphaxis
Ilustracja
A. pyrifolia
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

rdestowate

Rodzaj

Atraphaxis

Nazwa systematyczna
Atraphaxis L.
Sp. Pl.: 475 (1753)[3]
Typ nomenklatoryczny

A. spinosa L.[4]

Synonimy
  • Pedalium Adans.
  • Persepolium Yurtseva & Mavrodiev
  • Persicaria Neck.
  • Physopyrum Popov
  • Tragopyrum M.Bieb.[3]
A. caucasica
A. spinosa

Morfologia

edytuj
Pokrój
Zrzucające liście krzewy. Gałęzie czasami są kolczaste[6].
Liście
Ulistnienie jest naprzemianległe. Ich blaszka liściowa jest niemal siedząca, pojedyncza, całobrzega. Gatka jest błoniasta[6].
Kwiaty
Promieniste, obupłciowe, zebrane w grona, rozwijają się w kątach pędów lub na ich szczytach. Mają 4 lub 5 zrośniętych i trwałych listków okwiatu. Pręcików jest 6–8, są wolne. Zalążnia jest górna, jednokomorowa[6].

Systematyka

edytuj

Pod względem taksonomicznym jest to trudny rodzaj, o zmieniającej się klasyfikacji na przestrzeni lat. W pierwotnym, szerokim ujęciu ustalonym przez Karola Linneusza należał do rodzaju Polygonum (sensu lato)[2]. Ponieważ w ujęciu takim rodzaj Polygonum ma charakter parafiletyczny od wielu lat taksonomowie proponują nowe ujęcia mające na celu wyodrębnienie rodzajów monofiletycznych. Przełomowy charakter miała publikacja Kerstin Haraldson z 1978[7], bowiem klasyfikacja w niej zawarta została później w dużym stopniu potwierdzona dalszymi dowodami, w tym molekularnymi[8]. W efekcie współczesne publikacje taksonomiczne wyodrębniają w miejscu dawnego rodzaju rdest (Polygonum sensu lato) liczne inne rodzaje m.in.: Polygonum sensu stricto (z włączeniem lub wyodrębnieniem drobnego rodzaju Polygonella), Persicaria, Bistorta, Oxygonum, Fallopia, Pteropyrum, Atraphaxis i Calligonum[8]. Atraphaxis wchodzi w skład plemienia Polygoneae[8][9], zajmując pozycję siostrzaną względem rodzaju rdest Polygonum sensu stricto[10].

Pozycja rodzaju na tle kladogramu podrodziny Polygonoideae[2][10]


Oxygonum





Persicaria




Bistorta



Aconogonon + Koenigia






Fagopyrum




Pteroxygonum





Calligonum



Pteropyrum






Oxyria




Rumex



Rheum






Knorringia





Reynoutria




Fallopia



Muehlenbeckia






Duma




Atraphaxis



Polygonum












Wykaz gatunków[3]

Zastosowanie

edytuj

Rośliny z rodzaju Atraphaxis bywają uprawiane jako rośliny ozdobne – najczęściej stepowe, kolczaste gatunki[5].

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).
  3. a b c d e Atraphaxis L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-07-30].
  4. Atraphaxis. Index Nominum Genericorum (ING). [dostęp 2016-10-26]. (ang.).
  5. a b D.J. Mabberley: The Plant-book: A Portable Dictionary of the Vascular Plants (Second Edition). Cambridge University Press, 1997, s. 66. ISBN 978-0-521-41421-0. (ang.).
  6. a b c d Atraphaxis. Plantes & botanique. [dostęp 2016-10-26]. (fr.).
  7. Haraldson, K. 1978. Anatomy and taxonomy in Polygonaceae subfam. Polygonoideae Meisn. emend. Jaretzky Symbolae Botanicae Upsalienses, 22: 1–95.
  8. a b c Sang-Tae Kim, Michael J. Donoghue, Molecular phylogeny of Persicaria (Persicarieae, Polygonaceae), „Systematic Botany”, 33 (1), 2008, s. 77–86, DOI10.1600/036364408783887302 [dostęp 2023-10-05] (ang.).
  9. Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 263-264. ISBN 1-55407-206-9.
  10. a b Tanja M. Schuster, James L. Reveal, Michael J. Bayly, Kathleen A. Kron. An updated molecular phylogeny of Polygonoideae (Polygonaceae): Relationships of Oxygonum, Pteroxygonum, and Rumex, and a new circumscription of Koenigia. „Taxon”. 64, 6, s. 1188-1208, 2015. DOI: 10.12705/646.5.