Baszków (wieś w województwie wielkopolskim)

wieś w województwie wielkopolskim

Baszkówwieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie krotoszyńskim, w gminie Zduny[4][5].

Baszków
wieś
Ilustracja
Pałac w Baszkowie
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

krotoszyński

Gmina

Zduny

Liczba ludności (2011)

1099[2]

Strefa numeracyjna

62

Kod pocztowy

63-760[3]

Tablice rejestracyjne

PKR

SIMC

0210855

Położenie na mapie gminy Zduny
Mapa konturowa gminy Zduny, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Baszków”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Baszków”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Baszków”
Położenie na mapie powiatu krotoszyńskiego
Mapa konturowa powiatu krotoszyńskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Baszków”
Ziemia51°40′48″N 17°17′25″E/51,680000 17,290278[1]

Baszków jest położony około 5 km na zachód od Zdun, około 10 km na zachód od Krotoszyna i około 35 km na zachód od Ostrowa Wielkopolskiego, przy drodze powiatowej Zduny-Kobylin.

Liczy ponad 1000 mieszkańców. Przez okoliczne łąki przebiegają rzeki: Orla, Żydowski Potok i Borownica.

Integralne części wsi Baszków[4][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0210884 Hadrianów przysiółek

Historia

edytuj

Pod obecną nazwą znany od 1457. Podobno kiedyś była w tym miejscu jeszcze wieś Włodyki, która połączyła się w bliżej nieokreślonym momencie (lecz na pewno nie wcześniej niż w 1546) z Baszkowem. Początkowo była własnością rodu Baszkowskich. Po 1613 Abraham Sieniut (pan Kobylina i posiadający znaczne udziały w Zdunach) zbudował tutaj wielką drewnianą rezydencję i żył tutaj również jego wnuk. Następnie wieś Zborowskich herbu Jastrzębiec. W przeciągu 60 lat ze zwykłej szlachty stali się rodem magnackim i zajmowali najwyższe stanowiska w państwie[6]. W 1684 roku Baszków przeszedł na własność Leszczyńskich, a następnie, prawdopodobnie w 1791 Mielżyńskich, którzy ufundowali pałac z 1804-1805 i obecny kościół pw. WNMP z 1829, zbudowany na miejscu starszego, drewnianego. Heinrich XIII von Reuss wszedł w posiadanie wsi (podobno wygrał ją w karty) w 1861[7]. Od 1913 do 1939 właścicielami pałacu byli Czartoryscy.

W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Krotoszyn w rejencji poznańskiej[8]. Baszków należał do okręgu kobylińskiego tego powiatu i stanowił odrębny majątek, którego właścicielem był wówczas Aleksander Mielżyński[8]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 449 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 52 dymy (domostwa)[8].

W okresie międzywojennym 1925 - 1936, w okolicach Baszkowa pocztowiec i późniejszy harcmistrz Ludwik Danielak organizował obozy harcerskie[9], także w ramach Przysposobienia Wojskowego. Tworzył na terenie powiatu krotoszyńskiego drużyny harcerskie, zarówno żeńskie jak i męskie, które przysposabiał do przyszłej służby Polsce.

Baszków został wyzwolony spod okupacji hitlerowskiej w styczniu 1945 roku przez oddziały radzieckie 1 Frontu Białoruskiego. Ich pamięć uczczono pomnikiem w miejscowym parku[10].

W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Baszków, po jej zniesieniu w gromadzie Zduny. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa kaliskiego.

Zabytki

edytuj
 
brama pałacu, widok na kościół
  • Pałac w Baszkowie wybudowany około 1804-1805 roku dzięki mecenatowi Mikołaja Mielżyńskiego przez ludzi związanych z pracownią Davida Gilly'ego, późnoklasycystyczny; przebudowany około 1860 roku; dodano wówczas północne skrzydło z salą jadalną; portal przyozdobiony jest czterema kolumnami jońskimi i tympanonem z kartuszem herbowym von Reuss; w 1913 roku został sprzedany Olgierdowi Czartoryskiemu i aż do 1939 r. był własnością Czartoryskich. Obecnie mieści się w nim Dom Pomocy Społecznej,
    • park krajobrazowy z sadzawkami, głazami narzutowymi i różnorodnym drzewostanem (ok. 11 ha) utworzony ok. 1830 roku przez żonę M. Mielżyńskiego i jego synową Katarzynę Potulicką,
  • kościół parafialny fundacji Mielżyńskich pw. WNMP, klasycystyczny, z 1829 roku
    • ołtarz główny z dużym krzyżem z XVII wieku (pochodzący prawdopodobnie z wcześniejszego drewnianego kościoła) oraz rzeźbami św. Stanisław i św. Wojciech wykonanymi w 1919 roku przez Marcina Rożka,
  • zabudowania folwarczne z XIX wieku,
  • grodzisko średniowieczne - Rejestr NID - numer rejestru - 439/Wlkp/C z 2012-11-21 (stanowisko 1)
  • Na wschód od Baszkowa przy rozstaju dróg niedaleko leśniczówki w lesie znajduje się kamienna tablica pamiątkowa na cześć brata niegdysiejszego właściciela pałacu w Baszkowie- Heinricha XIII von Reuss,
 
Kościół

Przyroda

edytuj

Turystyka

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 3205
  2. Wieś Baszków w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-12-25], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 15 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. a b GUS. Rejestr TERYT
  6. Baszków. Baschkow. [dostęp 2023-12-13].
  7. Kronika, Czas 1861 nr 36 (13 luty).
  8. a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Jan Nepomucen Bobrowicz, Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 244.
  9. S. Ryter, Moje harcerstwo, Izba Muzealna ZOK w Zdunach
  10. ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945” Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 264

Linki zewnętrzne

edytuj