Berard Bulsiewicz
Berard Bulsiewicz, właśc. Józef Bulsiewicz (ur. 1837 lub 26 lutego 1838↓ w Jabłonicy, zm. 20 kwietnia 1896 w Duluth) – polski zakonnik, bernardyn[1], kaznodzieja lwowski, przyrodnik[2], działacz patriotyczny i polonijny w Stanach Zjednoczonych, pedagog, publicysta i wydawca, kapelan powstania styczniowego[3].
| Berard Bulsiewicz OFMObs Józef Bulsiewicz | |
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Profesor nauk teologicznych w Wyższym Seminarium Duchownym w Przemyślu | |
| Okres sprawowania |
1864 |
| Kapelan powstańczy | |
| Okres sprawowania |
powstanie styczniowe (1863–64) |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Inkardynacja | |
| Śluby zakonne |
1857 |
| Prezbiterat |
1860 |
Życiorys
edytujMłodość
edytujJózef Bulsiewicz urodził się najpóźniej w 1838 w Jabłonicy koło Jasła[4] na terenie ówczesnej Galicji (zapewne w domu rodzinnym matki), jako syn Michała i Franciszki. Chrzest przyjął najprawdopodobniej w kościele św. Mikołaja w Bączalu Dolnym, stanowiącym siedzibę miejscowej parafii rzymskokatolickiej erygowanej w 1348 roku, w której skład wchodziła od początku swojego istnienia wieś Jabłonica[5]. Prawdopodobnie (nie można tego udokumentować) ukończył szkołę ludową w Bączalu Dolnym lub pobliskim Jaśle.
Życie zakonne
edytujW 1857 roku wstąpił do zakonu oo. Bernardynów we Lwowie[6], gdzie studiował teologię. Przybrał imię zakonne Berard[7]. Trzy lata później przyjął święcenia prezbiteriatu. Jeszcze przed powstaniem styczniowym dał się poznać jako gorliwy kaznodzieja słynący z głoszenia płomiennych kazań o tematyce patriotycznej i troszczący się o wyzwolenie Polski spod władzy zaborców[6]. Głosił je we Lwowie, a także podczas pobytu w klasztorze Bernardynów w Zbarażu (m.in. pod koniec 1862 i w pierwszych dniach 1863 roku) oraz w Łozowie koło Tarnopola.
Powstanie styczniowe
edytujSprawując posługę duszpasterską we Lwowie poznał Jana Czarneckiego – późniejszego powstańca. Po wybuchu powstania wstąpił do oddziału płk. Dionizego Czachowskiego[8]. Walczył m.in. w bitwie pod Krzeszowem 21 marca 1863, gdzie według tradycji z krzyżem w ręku prowadził szyki do boju[9]. Jako kapelan służył w majowej wyprawie gen. Antoniego Jeziorańskiego pod Kobylankę oraz w komendach płk. Leona Czechowskiego i Paulina Ksawerego Bohdanowicza[10]. Odniósł liczne rany bitewne w styczniu 1864 jako kapelan pułku olkuskiego u gen. Józefa Hauke-Bosaka[11].
Represje po upadku powstania
edytujPo klęsce powstania z 1863 roku popadł w konflikt z władzami kościelnymi i państwowymi. Po krótkiej rekonwalescencji spędzonej u rodziny i w uzdrowiskach w okolicy Jasła, m.in. w Iwoniczu-Zdroju, pod przybranym nazwiskiem ks. Tomasza Paszyńskiego[12] (doktora teologii) wykładał w Seminarium Duchownym w Przemyślu[10]. 9 lipca 1864 podczas pobytu u przyjaciela ks. Stanisława Morgensterna w Żabnie-Odporyszowie nad Dunajcem został aresztowany i postawiony przed sądem wojennym. Za udział w ruchu rewolucyjnym skazany w Tarnowie na 10 miesięcy więzienia[13]. Wyszedł na wolność po ośmiu miesiącach pobytu w tarnowskim więzieniu i opłaceniu kaucji na mocy aktu łaski cesarza Franciszka Józefa[14], następnie pracował w tamtejszym klasztorze bernardyńskim jako wydawca, głosił także okolicznościowe kazania w związku z uroczystościami narodowymi, w tym z rocznicą rzezi galicyjskiej[15].
Praca duszpasterska i oświatowa na obszarze Galicji
edytujZ racji W 1866 roku przebywał w zakonie oo. Bernardynów w Dukli[16]. Po czterech latach pobytu w Dukli rozpoczął działalność poza granicami klasztoru, m.in. został mianowany administratorem parafii w Śniatyniu[17]. Następnie w 1873 roku został katechetą i zarazem dyrektorem szkoły w Zbarażu[18]. W 1874 kolejny raz przebywał w dukielskim klasztorze[19]. W 1880 był kierownikiem czteroklasowej szkoły elementarnej przy Instytucie dla Sierot i Ubogich w Drohowyżu[20] i zarazem przez rok (w 1883) administratorem parafii w Radziechowicach koło miasta Brody[21]. Z powodu austriackiej cenzury zrezygnował z publicystyki i wydawnictw i w 1884 roku wyjechał do Kanady[22]. Z racji czynnej walki w powstaniu styczniowym, ówcześni przełożeni kościelni i biskupi stronili od dopuszczania ojca Berarda do publicznego odprawiania Eucharystii. Po kilku latach pobytu w kanadyjskim Winnipeg w 1889 został skierowany do klasztoru oo. Bernardynów w Leżajsku, po trzech latach pobytu w klasztorze za zgodą Stolicy Apostolskiej sekularyzował się i został kapłanem diecezjalnym[8].
Działalność polonijna w Stanach Zjednoczonych
edytuj15 kwietnia 1894 z portu w Hamburgu wypłynął do Stanów Zjednoczonych[23], podejmując duszpasterstwo polonijne. Przebywał m.in. w New Jersey, jako proboszcz objął Polską Misję Katolicką w Pallisades Park – Nowej Częstochowie nad rzeką Hudson[24] na terenie diecezji Newark. Tam padł ofiarą rabunku, stracił wszystkie oszczędności i podupadł na zdrowiu. Od 1894 przebywał w parafii Świętego Krzyża w Minneapolis u ks. Jamesa (Jakuba) Pacholskiego[24].
W związku z rozwijającą się chorobą, w 1895 roku skierowany został do szpitala prowadzonego przez Zgromadzenie Braci Aleksjanów w Oshkosh w amerykańskim stanie Wisconsin[23]. Zmarł tragicznie w wypadku kolejowym 20 kwietnia 1896 roku w Duluth. Spoczywa na Saint Marys Cemetery w Winonie (stan Minessota). W polskich publikacjach często powielana jest błędna data śmierci - rok 1902.
Działalność wydawnicza
edytujW 1875 roku wznowił w Tarnowie pierwsze pismo wydawane dla ludu Galicji – „Dzwonek”, które wcześniej, bo w latach 1859–74 wydawane było we Lwowie[25]. Treść artykułów zamieszczanych w piśmie propagowała rozwój oświaty, czytelnictwa wśród włościan, ogrodnictwa, pszczelarstwa oraz zaznajamiała z ówczesnymi przepisami prawnymi[26]. W latach 1881–85 wydawał czasopismo „Pogoń” o tematyce ekonomiczno-społecznej. Redagował i publikował artykuły w dwutygodniku „Zgoda”[27].
Hipotezy i wątpliwości wokół daty urodzenia
edytujData urodzenia Józefa Bulsiewicza budzi wątpliwości. Niekompletnie zachowane księgi metrykalne miejscowych parafii nie pozwalają na jej szczegółową weryfikację. Źródła historyczne sugerują trzy możliwe daty urodzin, a mianowicie są to lata 1836–38.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Poszukiwane koligacje dla tomu 3. PSB – Wielka Genealogia Minakowskiego – M.J. Minakowski [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2016-02-24].
- ↑ Bronisław Jaśkiewicz, Kwartalnik Historii Prasy Polskiej, Prasa tarnowska do 1918 r. : (prasa informacyjno-polityczna), 1980.
- ↑ Polski Indeks Biograficzny / Polnischer Biographischer Index / Polish Biographical Index, Walter de Gruyter, 2004, ISBN 978-3-11-094797-7 [dostęp 2016-02-27] (pol.).
- ↑ Historia [online], Parafia Bączal Dolny [dostęp 2016-02-24].
- ↑ Stanisław Syzdek, Bączal Górny, Skołyszyn, 1998.
- ↑ a b Bulsiewicz – uczestnicy Powstania Styczniowego 1863 o tym nazwisku [online], www.genealogia.okiem.pl [dostęp 2016-02-24].
- ↑ Ryszard Żmuda, Materiały do bibliografii publikacji o zakonach i zgromadzeniach zakonnych w Polsce 1945—2000. Tom I – osoby konsekrowane, 2011.
- ↑ a b BULSIEWICZ JÓZEF OFMObs [online], www.eduteka.pl [dostęp 2016-02-26].
- ↑ Powstańcy styczniowi z Podkarpacia, „Kyryer Rzeszowski”, 1897.
- ↑ a b Józef Białynia Chołodecki, Epizody z dziejów Małopolski w XIX stuleciu, 1920.
- ↑ Józef Białynia Chołodecki, Epizody z dziejów Małopolski w XIX stuleciu. OO. Bernardyni więźniami stanu., 1920.
- ↑ Paszyński – uczestnicy Powstania Styczniowego 1863 o tym nazwisku [online], www.genealogia.okiem.pl [dostęp 2016-02-26].
- ↑ Bulsiewicz – uczestnicy Powstania Styczniowego 1863 o tym nazwisku [online], www.genealogia.okiem.pl [dostęp 2016-02-26].
- ↑ Duchowieństwo diecezji tarnowskiej wobec powstania styczniowego, „Gość Niedzielny”, 2012.
- ↑ Search Machine Translated Esperanto Wikipedia Articles [online], epo.wikitrans.net [dostęp 2016-02-26].
- ↑ Schematismus universi venerabilis cleri Saecularis et Regularis Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1866, 1866.
- ↑ Schematismus Patrum et Fratrum Ordinis Minorum S. P. N. Francisci : regularis observantiae vulgo Bernardinorum provinciae Galicianae sub titulo Immaculatae Conceptionis Beatissimae Virginis Mariae ad Annum Christi 1870, 1870.
- ↑ Schematismus Patrum et Fratrum Ordinis Minorum S. P. N. Francisci : regularis observantiae vulgo Bernardinorum provinciae Galicianae sub titule Immaculatae Conceptiones Beatissimae Virginis Mariae ad Annum Christi 1873, 1873.
- ↑ Schematismus Patrum et Fratrum Ordinis Minorum S. P. N. Francisci : regularis observantiae vulgo Bernardinorum Provinciae Galicianae sub titulo Immaculatae Conceptionis Beatissimae Virginis Mariae ad Annum Christi 1874, 1874.
- ↑ Instytut Drohowyzki dla Sierot i Ubogich, „Gazeta Warszawska”, 1880.
- ↑ Schematismus Patrum et Fratrum Ordinis Minorum S. P. N. Francisci : regularis observantiae vulgo Bernardinorum provinciae Galicianae sub titulo Immaculatae Conceptionis B. V. Mariae ad Annum Christi 1883, 1883.
- ↑ Edyta Januszewska, Losy polskich imigrantów w Winnipeg – przyczynek (do) uczenia się z własnej biografii, 2014.
- ↑ a b Wacław Kruszka, Historya Polska w Ameryce – tom XIII, 1908.
- ↑ a b Wacław Kruszka, Historya Polska w Ameryce – tom XIII., 1908.
- ↑ Jerzy Jarowiecki, Kwartalnik Historii Prasy Polskiej 23/4, 1984.
- ↑ Untitled Document [online], bethania.kolejowa.pl [dostęp 2016-02-24].
- ↑ Bibliografia Estreichera | BULSIEWICZ Berard [online], www.estreicher.uj.edu.pl [dostęp 2016-02-26].