Bernard Ładysz
Bernard Ładysz (ur. 24 lipca 1922 w Wilnie[1], zm. 25 lipca 2020 w Warszawie[2]) – polski śpiewak operowy obdarzony bas-barytonem, a także aktor i żołnierz.
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Typ głosu | |
Gatunki |
opera |
Zawód |
solista operowy, aktor |
Aktywność |
1941–2020 |
Wydawnictwo | |
Odznaczenia | |
podpułkownik | |
Data i miejsce urodzenia |
24 lipca 1922 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
25 lipca 2020 |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1939–1944, 1946–1950 |
Siły zbrojne | |
Jednostki | |
Główne wojny i bitwy | |
Późniejsza praca |
solista operowy |
Życiorys
edytujSyn Adama i Jadwigi z Kłyszejków. W okresie okupacji niemieckiej i okupacji radzieckiej przystąpił do Armii Krajowej (obwód wileński), gdzie z czasem awansował do stopnia sierżanta. Uczestnik akcji „Burza” na Wileńszczyźnie, aresztowany przez NKWD – zesłany w głąb RFSRR do Kaługi, miasta nad Oką, gdzie przebywał w latach 1944–1946[3]. Naukę śpiewu rozpoczął w Wilnie (1940–1941), kontynuował w latach 1946–1948 na studiach wokalnych w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie pod kierunkiem prof. Wacława Filipowicza. Karierę artystyczną rozpoczął w Zespole Reprezentacyjnym Wojska Polskiego. Przez wiele lat (1950–1979) był solistą Opery Warszawskiej i Teatru Wielkiego w Warszawie. W 1956 zwyciężył w międzynarodowym konkursie śpiewaczym w Vercelli, gdzie zdobył najwyższą nagrodę „Il primo premio assoluto”. Od tego momentu rozpoczęła się jego międzynarodowa kariera. Zaangażował się wtedy do Teatro Massimo w Palermo.
Kariera
edytujArtysta odnosił sukcesy na wszystkich kontynentach – od Australii przez obie Ameryki po Chiny w Azji. Jako pierwszy polski artysta został zaangażowany do partii solowej w kompletnym nagraniu opery przez wielką światową firmę fonograficzną „Columbia” – wystąpił (1959) obok Marii Callas w nagraniu Łucji z Lammermooru pod dyrekcją Tullio Serafina. Columbia zaprosiła potem B. Ładysza do nagrania całej płyty z ariami operowymi Verdiego i kompozytorów rosyjskich.
Występował na Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze[4]. Przez wiele lat występował na Festiwalach Moniuszkowskich w Kudowie-Zdroju.[5]
Później wielkie role operowe m.in. w operach: Eugeniusz Oniegin, Straszny dwór, Halka, Faust, Cyrulik sewilski, Don Giovanni, Don Carlos, Nieszpory sycylijskie, Moc przeznaczenia, Aida, Rigoletto, Kniaź Igor, Borys Godunow, Jolanta, Król Roger. Nagrania radiowe i płytowe, udział w festiwalach, w prapremierze opery Diabły z Loudun oraz w prawykonaniach Pasji według św. Łukasza i Jutrzni Krzysztofa Pendereckiego. Także w lżejszym repertuarze, np. w partii Tewjego w musicalu Skrzypek na dachu, występy estradowe, oraz w radiu i telewizji polskiej. Dokonał brawurowego nagrania dźwiękowego i filmowego utworu Domenico Cimarosy „Il maestro di cappella”.
Igor Bełza, wybitny muzykolog, autor kilkunastu monografii poświęconych muzyce polskiej, po występach w Moskwie warszawskiego Teatru Wielkiego, napisał na łamach „Prawdy”: „Teatr Wielki dysponuje takimi świetnymi śpiewakami, jak jeden z najlepszych basów świata – Bernard Ładysz”.
Bernard Ładysz zmarł w dzień po swoich 98. urodzinach, 25 lipca 2020. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 5 sierpnia i miały charakter państwowy. Po mszy w Katedrze polowej Wojska Polskiego artysta został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera G-tuje-58)[6]. Uroczystościom przewodniczył biskup polowy WP Józef Guzdek, a uczestniczyli w nich m.in.: najbliższa rodzina zmarłego (żona Leokadia Rymkiewicz-Ładysz, synowie Aleksander i Zbigniew), przedstawiciele władz i świata kultury oraz wielbiciele jego talentu. Prezydencki doradca Tadeusz Deszkiewicz odczytał list pożegnalny od Andrzeja Dudy. Rozkazem Ministra Obrony Narodowej Bernard Ładysz został pośmiertnie awansowany do stopnia pułkownika[7][8].
Działalność pozamuzyczna
edytujW 2010 wszedł w skład warszawskiego Społecznego Komitetu Poparcia Jarosława Kaczyńskiego jako kandydata na urząd Prezydenta RP[9].
Był uczestnikiem teleturnieju Pojedynek, gdzie rywalizował z Szymonem Kobylińskim.
Filmografia
edytujRok | Tytuł | Rola | Uwagi |
---|---|---|---|
1965 | Czas pokoju | radziecki sanitariusz | wojenny, reżyseria: Tadeusz Konwicki |
1968 | Lalka | Suzin | kostiumowy, reżyseria: Wojciech Jerzy Has |
1974 | Ziemia obiecana | rosyjski kupiec | obyczajowy, reżyseria: Andrzej Wajda |
1975 | Ziemia obiecana | rosyjski kupiec (odcinek 1) | serial telewizyjny, reżyseria: Andrzej Wajda |
1981 | Znachor | młynarz Prokop | dramat, reżyseria: Jerzy Hoffman |
1982 | Karate po polsku | proboszcz | obyczajowy, reżyseria: Wojciech Wójcik |
Dolina Issy | żołnierz zabity przez Baltazara | poetycki, reżyseria: Tadeusz Konwicki | |
1983 | Pastorale Heroica | generał | wojenny, reżyseria: Henryk Bielski |
1986 | Pierścień i róża | król Walorozo XXIV | baśniowy, reżyseria: Jerzy Gruza |
Pierścień i róża | król Walorozo XXIV | serial telewizyjny, reżyseria: Jerzy Gruza | |
1999 | Ogniem i mieczem | Did Lirnik | historyczny, reżyseria: Jerzy Hoffman |
2000 | Ogniem i mieczem | Did Lirnik | serial telewizyjny, reżyseria: Jerzy Hoffman |
Artysta współpracował też z Teatrem Syrena w Warszawie.
Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia
edytuj- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2000)[10]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1959)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1956)[11]
- Order Sztandaru Pracy I klasy (1974)
- Order Sztandaru Pracy II klasy (1964)
- Złoty Krzyż Zasługi (1951)
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)
- Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1966)[12]
- Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2006)
- Medal Polonia Mater Nostra Est (1998)
- Medal „Milito Pro Christo” (2013)[13]
- I Nagroda Ogólnopolskiego Konkursu Wokalnego w Warszawie (1947)
- III Nagroda na Międzynarodowym Festiwalu Młodzieży i Studentów w Budapeszcie (1949)
- II Nagroda na Międzynarodowym Festiwalu Młodzieży i Studentów w Berlinie (1951)
- Primo Premio Assoluto Międzynarodowego Konkursu Wokalnego w Vercelli (1956, Włochy)[14]
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (22 lipca 1973)[15]
- członek Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej (1983)
- Nagroda Ministra Kultury za całokształt pracy artystycznej (2002)
- Doctor honoris causa Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie (6 maja 2008)
- Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy (2009)[16]
- Awans na stopień podpułkownika w st. spocz. SZ RP (w latach 1946 - 1950 był solistą Centralnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego i żołnierzem (ludowego) Wojska Polskiego) (grudzień 2012)[17]
- Perła Honorowa Polskiej Gospodarki w kategorii kultura (2012)[18]
- Złoty Fryderyk - Muzyka poważna - Całokształt twórczości – Fryderyki 2016 – Laur (2016)[19]
- Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości (2019)[20]
Przypisy
edytuj- ↑ Wacław Panek: Kariery i legendy: szkice o artystach polskiej sceny muzycznej. Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1988, s. 198. ISBN 978-83-202-0490-2.
- ↑ Nie żyje Bernard Ładysz. Legendarny śpiewak operowy, aktor i żołnierz AK wczoraj skończył 98 lat. Polskie Radio RDC, 2020-07-25. [dostęp 2020-07-25].
- ↑ H. Czyż – Pamiętam jak dziś..., Wyd. Tryton, Warszawa 1991
- ↑ XII Festiwal Piosenki Radzieckiej, Zielona Góra, 9-12 czerwca 1976, b.n.s.
- ↑ Festiwal Moniuszkowski - encyklopedia
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
- ↑ Pożegnanie Bernarda Ładysza. Artysta spoczął na Powązkach. rdc.pl, 2020-08-05. [dostęp 2020-08-05].
- ↑ Pogrzeb Bernarda Ładysza. Artysta spoczął na Powązkach. muzyka.interia.pl, 2020-08-05. [dostęp 2020-08-05].
- ↑ Jarosław Kaczyński - Kandydat na Prezydenta RP, Komitet Wyborczy Jarosława Kaczyńskiego [online], jaroslawkaczynski.info [dostęp 2017-11-22] (pol.).
- ↑ M.P. z 2000 r. nr 19, poz. 405.
- ↑ M.P. z 1956 r. nr 58, poz. 703.
- ↑ Wojskowy Przegląd Historyczny, nr 1 (41), styczeń - marzec 1967, s. 430.
- ↑ Nagrody Benemerenti: Sztab Generalny Wojska Polskiego, Polskie Radio SA oraz Policja. wp.mil.pl, 2013-01-12. [dostęp 2013-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-03)].
- ↑ Concorso Viotti | 1950-59 [online] [dostęp 2022-06-09] (ang.).
- ↑ Dziennik Polski, rok XXIX, nr 172 (9145), s. 2.
- ↑ Rejestr Nagrodzonych Nagrodą Miasta Stołecznego Warszawy. Biuletyn Informacji Publicznej m.st. Warszawy. [dostęp 2011-03-29].
- ↑ Awans wojskowy dla Bernarda Ładysza. 20.12.2012. [dostęp 2013-01-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-02)].
- ↑ Laureaci z poprzednich edycji : Polish Market [online], polishmarket.com.pl [dostęp 2015-12-07] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-19] .
- ↑ Nagrody Fryderyk 2016 wręczone po raz 22!. zpav.pl. [dostęp 2016-04-21]. (pol.).
- ↑ Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Aktualności / Ordery i odznaczenia / Osoby zasłużone dla kultury odznaczone przez Prezydenta [online], prezydent.pl [dostęp 2019-10-23] .
Bibliografia
edytuj- Henryk Czyż – Pamiętam jak dziś..., Wyd. Tryton, Warszawa 1991
- Rzeka Bernarda Ładysza, Kraków 2006
- Wspomnienia jeńca sowieckiego – wywiad-rzeka z Bogumiłem Pacakiem sr. byłym jeńcem sowieckim w Kałudze, Tyg. „Związkowiec”, Toronto 1985
- Awans wojskowy dla Bernarda Ładysza
- Doktorat honoris causa dla Bernarda Ładysza – Przemówienie promotora, prof. Ryszarda Cieśli. chopin.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-08)].
- Bernard Ładysz w bazie filmpolski.pl
- Bernard Ładysz, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-10] .
Linki zewnętrzne
edytuj- Bernard Ładysz na zdjęciach w bibliotece Polona