Breguet 17
Breguet 17 – francuski dwumiejscowy eskortowy samolot myśliwski w układzie dwupłatu z końcowego okresu I wojny światowej, zaprojektowany i zbudowany w wytwórni Societe Anonyme des Atelieurs d’Aviation Louis Breguet. Wyprodukowany w liczbie 10 egzemplarzy Breguet 17 używany był przez Aéronautique Militaire po wojnie głównie do długodystansowych lotów rekordowych.
 Breguet 17 | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ | |
| Konstrukcja | |
| Załoga |
2 |
| Historia | |
| Data oblotu |
wrzesień 1918 |
| Liczba egz. |
10 |
| Dane techniczne | |
| Napęd | |
| Moc | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
14,28 m |
| Długość |
8,1 m |
| Wysokość |
3,42 m |
| Powierzchnia nośna |
45,3 m² |
| Masa | |
| Własna |
1225 kg |
| Startowa |
1840 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
218 km/h |
| Prędkość wznoszenia |
5 min 45 s na 2000 m |
| Pułap |
7500 m |
| Długotrwałość lotu |
4 h |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 5 km kal. 7,7 mm | |
| Użytkownicy | |
| Francja | |
Historia edytuj
W listopadzie 1916 roku kierownictwo Sekcji Technicznej (fr. STAé – Section Technical Aéronautique) Aéronautique Militaire sformułowało wymagania dotyczące dwumiejscowego samolotu myśliwskiego oznaczonego jako Typ C[1]. W założeniach konkursu określono, że samolot powinien dysponować zasięgiem pozwalającym na eskortowanie wypraw samolotów bombowych Breguet 14[1]. W odpowiedzi na zapotrzebowanie wytwórnia Societe Anonyme des Atelieurs d’Aviation Louis Breguet początkowo zmodyfikowała prototyp samolotu bombowego Breguet AV, a na początku 1918 roku rozpoczęła prace projektowe nad nowym myśliwcem eskortowym[1]. Początkowo planowano po prostu wyposażyć Bregueta 14 w silnik Lorraine-Dietrich o mocy 370 KM; inne projekty bardziej odbiegały od klasycznego układu Bregueta 14, m.in. samolot miał otrzymać napęd w postaci silnika Renault 12J o mocy 400 KM i być uzbrojony w umieszczone w wieżyczce działko lotnicze[1]. Ostatecznie samolot, nazwany Breguet 17, bazował na konstrukcji Bregueta 14, przez co był wizualnie podobny, miał jednak nieco mniejsze wymiary i mocniejszy napęd[1][2].
Prototyp Bregueta 17 o numerze fabrycznym 022 został zbudowany latem 1918 roku[1]. Napęd płatowca stanowił silnik widlasty Renault 12K o mocy 420 KM[1]. Od standardowego Bregueta 14A2 różnił się zamontowaną na prawej burcie w celu poprawy widoczności pilota poziomą rurą wydechową, mniejszą rozpiętością i powierzchnią nośną skrzydeł, usztywnieniem płatów, usterzeniem oraz znacznie wzmocnionym uzbrojeniem[1]. Breguet 17 został oblatany we wrześniu 1918 roku[3][a]. Osiągi samolotu uznano za niewystarczające, wobec czego został poddany modyfikacjom obejmującym instalację silnika Renault 12K1 o mocy 450 KM oraz przeprojektowanie skrzydeł i wzmocnienie podwozia[1]. Chociaż osiągi maszyny nadal nie były w pełni zadowalające, została ona skierowana do produkcji seryjnej pod wojskowym oznaczeniem Breguet 17C2[1]. Wyprodukowano zaledwie 10 egzemplarzy (w tym część w wersji myśliwca nocnego CN2), gdyż uznano, że lepsze własności ma konkurencyjny myśliwiec Hanriot HD.3[1][b]. Samoloty seryjne miały lotki z wyważeniem rogowym o zmniejszonej cięciwie i powiększony ster kierunku, również z wyważeniem rogowym[1].
Użycie edytuj
Samoloty Breguet 17 weszły do służby w Aéronautique Militaire dopiero w 1919 roku[1]. Ponieważ wyprodukowano niewielką liczbę tych maszyn, nie można było z nich utworzyć jednolitej eskadry i zostały rozproszone po różnych jednostkach[1]. Kilka Breguetów 17 odbyło rekordowe i długodystansowe loty: m.in. 12 lutego 1923 roku porucznik Benoit osiągnął wysokość 5516 metrów z ładunkiem 500 kg czy przelot z Paryża do Sztokholmu w czasie 8 godzin i 15 minut[1]. Samoloty zostały wycofane ze służby w połowie lat 20. XX wieku[2][4].
Opis konstrukcji i dane techniczne edytuj
Breguet 17 był jednosilnikowym, dwuosobowym myśliwcem eskortowym dalekiego zasięgu w układzie dwupłatu[1][3]. Rozpiętość górnego płata wynosiła od 13,4 metra w prototypie do 14,28 metra w samolotach seryjnych, a dolne miało rozpiętość 12,56 metra[1][2]. Powierzchnia nośna wynosiła 41,4 m² w przypadku prototypu i 45,3 m² w samolotach seryjnych[1][2]. Długość samolotów seryjnych wynosiła 8,1 metra, a ich wysokość 3,42 metra[1][2]. Masa własna prototypu wynosiła 1225 kg, zaś masa całkowita (startowa) 1845 kg (1840 kg w samolotach seryjnych)[1][2].
Napęd prototypu stanowił chłodzony cieczą 12-cylindrowy silnik widlasty Renault 12K o mocy 309 kW (420 KM), zaś samoloty seryjne napędzane były silnikami Renault 12K1 o mocy 331 kW (450 KM)[1][5]. Prototyp osiągał prędkość maksymalną 211 km/h na wysokości 2000 metrów, 206 km/h na wysokości 3000 metrów, 198 km/h na wysokości 4000 metrów i 185 km/h na wysokości 5000 metrów, zaś samoloty seryjne odpowiednio 218 km/h, 213 km/h, 207 km/h i 199 km/h[1][2]. Prędkość maksymalna na poziomie morza wynosiła 225 km/h[4][6]. Pułap wynosił 6500 metrów w przypadku prototypu i 7500 metrów dla samolotów seryjnych[1][c]. Prototyp osiągał wysokość 2000 metrów w czasie 7 minut i 6 sekund, 4000 metrów w czasie 19 minut i 49 sekund, a 5000 metrów w 29 minut i 43 sekundy; samoloty seryjne osiągały wysokość 2000 metrów w czasie 5 minut i 45 sekund, 4000 metrów w czasie 14 minut, zaś 5000 metrów w 20 minut i 41 sekund[1][d]. Długotrwałość lotu wynosiła 4 godziny[5].
Uzbrojenie składało się z dwóch zsynchronizowanych stałych karabinów maszynowych Vickers kalibru 7,7 mm, podwójnego zestawu karabinów maszynowych Lewis kalibru 7,7 mm strzelca pokładowego zamocowanego na obrotnicy T.O.3 i pojedynczego karabinu maszynowego Lewis umieszczonego w wycięciu w dole kadłuba, również obsługiwanego przez strzelca pokładowego[1][2].
Uwagi edytuj
- ↑ Taylor 1989 ↓, s. 198 podaje, że samolot został oblatany w listopadzie 1918 roku.
- ↑ Parmentier 2018 ↓ podaje, że zbudowano kilkadziesiąt egzemplarzy Breguet 17, zaś Nemsch 2003 ↓, s. 46 podaje, że około 100.
- ↑ Grey 1990 ↓, s. 107 podaje, że pułap wynosił 7000 metrów.
- ↑ Grey 1990 ↓, s. 107 podaje, że samolot osiągał wysokość 5000 metrów w 24 minuty i 51 sekund.
Przypisy edytuj
Bibliografia edytuj
- James J. Davilla, Arthur M. Soltan: French Aircraft of the First World War. Stratford, Connecticut: Flying Machines Press, 1997. ISBN 0-9637110-4-0. (ang.).
- William Green, Gordon Swanborough: The Complete Book of Fighters. New York: Smithmark, 1995. ISBN 978-0-8317-3939-3. (ang.).
- Jane’s Encyclopedia of Aviation. Michael J.H. Taylor (red.). London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-324-1. (ang.).
- Jane’s Fighting Aircraft of World War I. C.G. Grey (red.). London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-347-0. (ang.).
- Volker Nemsch: Die Fliegerei des Ersten Weltkrieges. Germany: QAU, 2003. ISBN 3-930571-71-4. (niem.).
- Bruno Parmentier: Breguet Bre 17. aviafrance.com, 2018-04-01. [dostęp 2024-03-09]. (fr.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Sylwetka samolotu Breguet 17 w serwisie «Уголок неба». airwar.ru. [dostęp 2024-03-09]. (ros.).