Bukszpan zwyczajny

Bukszpan zwyczajny, bukszpan wiecznie zielony (Buxus sempervirens L.) – gatunek krzewu, należący do rodziny bukszpanowatych. Występuje w Afryce Północnej, Europie Środkowej i Południowej, w Azji Mniejszej i na Kaukazie, aż po Himalaje. W Polsce tylko sadzony jako roślina ozdobna.

Bukszpan zwyczajny

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	Buxanae
Rząd	bukszpanowce
Rodzina	bukszpanowate
Rodzaj	bukszpan
Gatunek	bukszpan zwyczajny
Nazwa systematyczna
Buxus sempervirens L. Sp. pl. 2:983. 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)
najmniejszej troski
Zasięg

Morfologia

Pokrój

Krzew o zimozielonych liściach, do 3 m wysokości. Pokrój kulisty, bardzo zwarty. Rośnie powoli i jest rośliną długowieczną.

Liście

Skórzaste, błyszczące, eliptyczne, ciemnozielone liście ustawione naprzeciwlegle na pędach, bardzo gęsto. Mają charakterystyczny zapach.

Kwiaty

Bardzo drobne, żółtawobiałe, w krótkich i gęstych gronach, wyrastają w kątach liści. Są to kwiaty jednopłciowe. Męskie mają okwiat składający się z 4 nierównych listków i 4 pręciki, żeńskie okwiat 4–8 listkowy i 1 słupek z 3 krótkimi i trwałymi szyjkami. Kwiaty są licznie odwiedzane przez pszczoły.

Owoce

Torebka.

• 
  Pokrój
• 
  Kora
• 
  Liście
• 
  Kwiaty
• 
  Owoc

Biologia i ekologia

Roślina wieloletnia. W swoim naturalnym biotopie rośnie w zacienionych miejscach. Potrzebuje gleby o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym. Jest rośliną długowieczną, rośnie powoli, ale może osiągnąć nawet wysokość 9 m i wykształcić pień o średnicy 30 cm.

Zastosowanie

• Roślina uprawna: uprawiany od dawna, jako roślina ozdobna, ze względu na swoje bardzo gęste, ozdobne, zimozielone liście i ładny pokrój. Doskonale znosi cięcie, można go formować na różne bryły geometryczne. Nadaje się również na żywopłoty.
• Drewno twarde, dobrze nadające się do toczenia i polerowania. Wykorzystywane od dawna do wyrobu mebli i przedmiotów ozdobnych. W czasach starożytnych było bardzo cenione, często inkrustowano je kością słoniową. Takie przedmioty znaleziono w wykopaliskach starożytnego Egiptu. Bukszpan wymieniony jest również w biblijnej Księdze Izajasza (Iz 60,13).

Odmiany

• 'Aureovariegata' – ma barwne liście; młode są żółte, starsze zielonożółte. Rośnie dość szybko, jest wrażliwy na mróz.
• 'Argenteovariegata' – liście biało obrzeżone
• 'Golden China' – młode przyrosty mają intensywnie żółty kolor
• 'Marginata' – liście żółto obrzeżone
• 'Rotundifolia' – liście z żółtym rysunkiem. Krzew szybko rosnący
• 'Suffruticosa' – karłowaty, gęsty krzew (do 1 m wysokości). Używany jest na niskie żywopłoty
• 'Vardar Valley' – ma kulisty pokrój

Uprawa

Jest łatwy w uprawie. Dobrze rośnie na większości rodzajów gleb. Może rosnąć zarówno w słońcu, jak i w cieniu. Jest dość wytrzymały na przemarzanie, jednak podczas bardzo dużych mrozów lub wietrznych zim przemarza. Dobrze znosi suszę. Przycinać można go przez cały rok. Przed zimą należy go obficie podlewać, aby miał zapas wody na zimę. Uprawia się go zazwyczaj z ukorzenionych sadzonek, ich ukorzenianie jest trudne.