Cerusyt (gr. keros – "wosk"; łac. cereus – "o barwie wosku" lub cerrusa – "biały ołów") – rzadki minerał z grupy węglanów.

Cerusyt
Ilustracja
Właściwości chemiczne i fizyczne
Inne nazwy

biel ołowiana

Skład chemiczny

PbCO3 (węglan ołowiu)

Twardość w skali Mohsa

3–3,5

Przełam

nierówny, muszlowy

Łupliwość

wyraźna

Pokrój kryształu

słupkowy, tabliczkowy, igiełkowy

Układ krystalograficzny

rombowy

Gęstość

6,55 g/cm³

Właściwości optyczne
Barwa

biały, szary, żółty, brunatny, zielony, czarny, bezbarwny

Rysa

biała

Połysk

diamentowy, tłusty

Charakterystyka

edytuj

Właściwości

edytuj

Często tworzy zbliźniaczenia (kolankowe, gwiaździste, wachlarzowate), spotykany jest też w formie naskorupień. Dobrze wykształcone kryształy spotykane są w druzach. Jest izomorficzny z aragonitem, stroncjanitem. Jest bardzo kruchy, przezroczysty, czasami wykazuje efekt kociego oka. Czasami zawiera znaczne ilości srebra. W świetle ultrafioletowym wykazuje niebieską fluorescencję.

Występowanie

edytuj

Powstaje w strefach utleniania kruszców ołowiu, głównie galeny, w obecności węglanów, pod wpływem wody zawierającej dwutlenek węgla. Powstaje też na hałdach starych kopalń kruszcowych.

Miejsca występowania:

  • W Polsce: w okolicach Bytomia, Olkusza, w rejonie świętokrzyskim, na Dolnym Śląsku. W Polsce cerusyt jest często występującym składnikiem triasowych dolomitów kruszconośnych regionu śląsko-krakowskiego.

Zastosowanie

edytuj
  • źródło otrzymywania ołowiu, niekiedy też srebra,
  • w starożytności, oraz XVI i XVII wieku po sproszkowaniu był używany jako puder kosmetyczny; jako że cerusyt jest minerałem bardzo trującym, używanie takiego pudru doprowadzało do nagromadzenia się ołowiu w organizmie i śmierci.
  • od starożytoności do początku XX wieku po sproszkowaniu używany był jako biały pigment w dekoratorstwie wnętrz, oraz wszystkich rodzajach malarstwa.
  • ma znaczenie naukowe (określanie genezy złóż),
  • poszukiwany przez kolekcjonerów.

Zobacz też

edytuj

Bibliografia

edytuj
  • Atlas mineralogii, G.G.Gormaz, J.J.Casanovas – „Wiedza i życie”, 1992.
  • W. Heflik, L.Natkaniec – Nowak – Minerały Polski – Wyd. „Antykwa”, 1998.
  • J. Żaba – Ilustrowany słownik skał i minerałów – Videograf II, 2003.
  • W. Schumann – Minerały świata – O. Wyd.”Alma-Press” 2003 r.
  • Olaf i Urlike Medenbach – Atlas minerałów

Linki zewnętrzne

edytuj