Ciśnienie tętnicze
Ciśnienie tętnicze (ang. blood pressure, BP) – ciśnienie wywierane przez krew na ścianki tętnic, przy czym pod tą nazwą rozumie się ciśnienie w największych tętnicach, np. w tętnicy w ramieniu. Jest ono wyższe niż ciśnienie krwi wywierane na ścianki żył[1].
Ciśnienie krwi ulega ustawicznym zmianom długookresowym (co związane jest z wiekiem, stanem zdrowia itp.), średniookresowym (zależnie od pory doby, aktywności, stanu psychicznego, spożytych używek itp.) i krótkookresowym (w obrębie cyklu pracy serca). W momencie skurczu serca, kiedy porcja krwi wypychana jest z serca do aorty, w tętnicach panuje najwyższe ciśnienie, wynoszące u zdrowego dorosłego człowieka zazwyczaj od ok. 90 do 135 mm Hg (przeważnie 110–130); w chwili rozkurczu – jest najniższe, np. od ok. 50 do 90 mm Hg (zazwyczaj 65–80). W praktyce medycznej do oceny stanu zdrowia badanej osoby istotna jest wartość zarówno ciśnienia skurczowego, jak i rozkurczowego, toteż podawane są obie wartości, co zapisuje się np. 120/80 mm Hg[2].
Ciśnienie tętnicze mierzy się na obu ramionach, a w przypadku podejrzenia chorób wrodzonych, np. koarktacji aorty, czy chorób naczyń obwodowych także na obu kończynach dolnych. Pierwszy dzwięk słyszalny podczas obniżania ciśnienia w mankiecie wskazuje wielkość ciśnienia skurczowego, a zniknięcie uderzeń (dźwięków) jest wartością ciśnienia rozkurczowego. Różnica wartości ciśnienia między obiema kończynami górnymi 10-15 mmHg jest prawidłowa, natomiast większa może wskazywać na choroby aorty, np. rozwarstwienie aorty, czy naczyń obwodowych. Ciśnienie mierzone na kończynach dolnych jest najczęściej 0 20 mmHg wyższe od ciśnienia mierzonego na ramionach. Wskaźnik kostkowo-ramienny w warunkach prawidłowych jest większy od 1[2].
Systematyczne pomiary ciśnienia krwi są jedną z podstawowych metod kontrolowania stanu zaawansowania choroby osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze, jak również inne choroby układu krążenia. Pomiarów zazwyczaj dokonuje się metodą Korotkowa, przy użyciu sfigmomanometru i stetoskopu (wówczas wynik pomiaru zapisuje się też czasem: „RR 120/80”), bądź metodami półautomatycznymi, np. miernikami nadgarstkowymi, wygodniejszymi do samobadania w domu[1].
Średnie ciśnienie tętnicze:
- Dorosły[3]:
- 120-129 mm Hg – ciśn. skurczowe (SYS – Systole)
- 80-84 mm Hg – ciśn. rozkurczowe (DIA – Diastole)
- Noworodek (do 28. dnia życia)[potrzebny przypis]:
- 102 mm Hg – ciśn. skurczowe (SYS – Systole)
- 55 mm Hg – ciśn. rozkurczowe (DIA – Diastole)
- Dziecko (1.–8. rok życia)[potrzebny przypis]:
- 110 mm Hg – ciśn. skurczowe (SYS – Systole)
- 75 mm Hg – ciśn. rozkurczowe (DIA – Diastole)
Ciśnienie krwi w aorcie u płodu wynosi około 30 mm Hg w 20. tygodniu ciąży i wzrasta do ok. 45 mm Hg w 40. tygodniu ciąży[4]. Średnie ciśnienie tętnicze krwi u donoszonych noworodków wynosi[5]:
- skurczowe 65–95 mm Hg
- rozkurczowe 30–60 mm Hg.
Normy ciśnienia tętniczego u osób chorujących na cukrzycę są inne. W ich przypadku ciśnienie może być nieco podwyższone, co jest związane z samą chorobą, jednak nie powinno wynosić więcej niż 130/85 mmHg[3].
Nadciśnienie (osoby dorosłe)[1]:
- 1 stopień nadciśnienia – 140-159/90-99 mmHg
- 2 stopień nadciśnienia – 160-179/100-109 mmHg
- 3 stopień nadciśnienia – powyżej 180/110 mmHg
Bardzo niebezpieczny, zagrażający życiu jest tzw. przełom nadciśnieniowy, w którym dochodzi do nagłego wzrostu ciśnienia powyżej 180/110 mmHg, któremu często towarzyszą powikłania narządowe kardiologiczne i neurologiczne, zwłaszcza silne bóle głowy, duszności, obrzęki, zaburzenia świadomości. Wymaga pilnej interwencji lekarskiej[1].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Co musisz wiedzieć o ciśnieniu tętniczym krwi?. www.centrumratownictwa.com. [dostęp 2024-01-24].
- ↑ a b Mark H. Beers, Robert S. Porter, Thomas V. Jones, Justin L. Kaplan, Michael Berkwits(Redaktorzy): The Merck Manual-Podręcznik diagnostyki i terapii. Elsevier Urban&Partner, 2006, s. 732, język polski, ISBN 978-83-60290-99-6
- ↑ a b Prawidłowe ciśnienie – ile wynosi i jak je mierzyć?.. www.cefarm24.pl. [dostęp 2024-01-24].
- ↑ Struijk P.C., Mathews V.J., Loupas T., Stewart P.A., Clark E.B., Steegers E.A., Wladimiroff J.W. Blood pressure estimation in the human fetal descending aorta.. „Ultrasound in obstetrics & gynecology: the official journal of the International Society of Ultrasound in Obstetrics and Gynecology”. 5 (32), s. 673–681, październik 2008. DOI: 10.1002/uog.6137. PMID: 18816497.
- ↑ Sharon Smith Murray, Emily Slone McKinney: Clinical Handbook For Foundations Of Maternal-newborn Nursing. W.B. Saunders Company, s. 476. ISBN 978-1-4160-0143-0.
