Cyklamen
Cyklamen (Cyclamen L.) – rodzaj roślin z rodziny pierwiosnkowatych. Należy do niego 20 gatunków[3][4]. Występują one w basenie Morza Śródziemnego, zwłaszcza w jego wschodniej części, poza tym w południowo-zachodniej Azji (po północny Iran). Jeden gatunek odkryty został w północno-wschodniej Somalii[4]. Zasiedlają kamieniste zarośla twardolistne, łąki alpejskie, widne lasy w miejscach skalistych, szczeliny skalne. Niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne[4].
| ||
 Morfologia (cyklamen purpurowy) | ||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | astrowe | |
| Rząd | wrzosowce | |
| Rodzina | pierwiosnkowate | |
| Rodzaj | cyklamen | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Cyclamen L. Sp. Pl. 145. 1753 | ||
| Typ nomenklatoryczny | ||
| Cyclamen europaeum L.[2] | ||
MorfologiaEdytuj
- Pokrój
- Byliny wytwarzające okrągłe bulwy rozwijające się tuż nad lub pod powierzchnią ziemi. Osiągać mogą u starych roślin (a mogą żyć co najmniej 100 lat) ponad 30 cm średnicy[4].
- Liście
- Mięsiste, sercowate, często z ciemnymi lub jasnymi plamami na górnej stronie blaszki. Długoogonkowe, ale rozpostarte zwykle tuż nad gruntem[4].
- Kwiaty
- Białe, różowe lub czerwone. Wyrastają pojedynczo na szczytach pędów i są skierowane w dół, ale 5 ich płatków korony jest skręconych i pionowo wywiniętych do góry. Kielich zrosłodziałkowy, z 5 ząbkami na szczycie. Pręcików jest 5, wystają do połowy z rurki korony, są równe, ich nitki są szerokie. Zalążnia górna, z pojedynczą komorą i szyjką[4].
- Owoce
- Kulistawe torebki z licznymi, lepkimi nasionami[4].
SystematykaEdytuj
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system system APG IV z 2016)
Należy do podrodziny borowicowe (myrsinowe) Myrsinoideae, rodziny pierwiosnkowatych Primulaceae, która wraz z grupę siostrzaną rodziną hebankowatych należą do rzędu wrzosowców, grupy astrowych (asterids) w obrębie dwuliściennych właściwych (eudicots)[1].
- Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe Takht. ex Reveal & Tahkt., nadrząd Primulananae R. Dahlgren ex Reveal, rząd pierwiosnkowce (Primulales Dumort.), podrząd Primulineae Burnett, rodzina pierwiosnkowate (Primulaceae Vent.), plemię Cyclameae Dumort., rodzaj cyklamen (Cyclamen L.)[5].
- Wykaz gatunków[3]
- Cyclamen africanum Boiss. & Reut.
- Cyclamen alpinum Dammann ex Spreng.
- Cyclamen balearicum Willk.
- Cyclamen cilicium Boiss. & Heldr.
- Cyclamen colchicum (Albov) Correvon
- Cyclamen coum Mill. – cyklamen dyskowaty
- Cyclamen creticum (Dörfl.) Hildebr.
- Cyclamen cyprium Kotschy
- Cyclamen graecum Link
- Cyclamen hederifolium Aiton – cyklamen bluszczolistny
- Cyclamen intaminatum (Meikle) Grey-Wilson
- Cyclamen libanoticum Hildebr. – cyklamen libański
- Cyclamen mirabile Hildebr.
- Cyclamen parviflorum Pobed.
- Cyclamen persicum Mill. – cyklamen perski
- Cyclamen pseudibericum Hildebr.
- Cyclamen purpurascens Mill. – cyklamen purpurowy
- Cyclamen repandum Sm.
- Cyclamen rohlfsianum Asch.
- Cyclamen somalense Thulin & Warfa
ZastosowanieEdytuj
W krajach o cieplejszym klimacie cyklameny uprawiane są w ogrodach, zwłaszcza skalnych. Popularne w uprawie są różne odmiany cyklamena perskiego[4]. W Polsce do uprawy gruntowej nadaje się głównie cyklamen purpurowy, który jest wystarczająco mrozoodporny[6]. Niektóre cyklameny (zwłaszcza perski) uprawiane są jako rośliny pokojowe.
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-03-12].
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-28].
- ↑ a b Cyclamen. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2017-04-22].
- ↑ a b c d e f g h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 201. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Cyclamen (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-28].
- ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.