Dąb barwierski (Quercus velutina Lam.) – gatunek drzewa z rodziny bukowatych (Fagaceae). Występuje we wschodniej i środkowej części Ameryki Północnej. Rośnie we wszystkich stanach nadbrzeżnych Stanów Zjednoczonych od Maine na północy do Teksasu na południu, a wewnątrz kraju w Minnesocie, Nebrasce, Kansas i Oklahomie. Na terenie Kanady spotkamy go jedynie w południowej części Ontario[3].

Dąb barwierski
Ilustracja
Liście dębu barwierskiego
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bukowce

Rodzina

bukowate

Rodzaj

dąb

Gatunek

dąb barwierski

Nazwa systematyczna
Quercus velutina Lam.
Encycl. 1:721. 1785[3]
Synonimy
  • Quercus discolor Aiton
  • Quercus leiodermis Ashe
  • Quercus missouriensis Ashe
  • Quercus tinctoria Bartram[4]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]

Zasięg
Mapa zasięgu

Morfologia

edytuj
Pokrój
Dorasta do 30 m wysokości. Korona szeroka i rozłożysta. Gałęzie sztywne, lekko skierowane do góry.
Pień
Kora ciemnobrązowa pokryta bruzdami.
Liście
Sztywne, grube, eliptyczne do 25 cm długości i 15 cm szerokości. Najczęściej złożone z siedmiu zaostrzonych klap. Z góry ciemnozielone, od spodu jaśniejsze z delikatnym brązowym owłosieniem u zbiegu nerwów[6].
Kwiaty
Męskie w postaci kotków z żółtymi pręcikami, żeńskie na krótkich szypułkach, pojedynczo lub w grupach.
Owoce
Czerwonobrązowe żołędzie 2,5 cm długości, w głębokich miseczkach[6].

Biologia i ekologia

edytuj

Roślina wiatropylna kwitnąca wczesną wiosną. Rośnie w miejscach suchych i na zboczach górskich. W Appalachach spotykany do wysokości 1200 m n.p.m.

Nazewnictwo

edytuj

Nazwa nawiązuje do dużego stężenia taniny w wewnętrznych warstwach kory, której używa się do barwienia skór i tkanin na żółto bądź brązowo[6][7]. W Ameryce znany jest jako eastern black oak (wschodni czarny dąb) lub po prostu jako black oak (czarny dąb).

Zastosowanie

edytuj
  • Rdzenni Amerykanie używali dębu barwierskiego w celach leczniczych na niestrawność, biegunki, środek antyseptyczny i wymiotny[8].
  • W garbarstwie i przemyśle farbiarskim.

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-05-14] (ang.).
  3. a b Quercus velutina. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-05-14]. (ang.).
  4. The Plant List. [dostęp 2013-05-14].
  5. Quercus velutina, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  6. a b c Tony Russel, Catherine Cutler, Martin Walters: Ilustrowana encyklopedia Drzewa Świata. Kraków: Universitas, 2008, s. 155. ISBN 97883242-0842-5.
  7. B. Kremer: Drzewa. Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 126. ISBN 83-7129-141-8.
  8. Quercus velutina. Flora in North America, 2011.12.15. [dostęp 2013-05-14]. (ang.).