Wikipedia

Drzewiak szary

Drzewiak szary[8] (Dendrolagus inustus) – gatunek ssaka z podrodziny kangurów (Macropodinae) w obrębie rodziny kangurowatych (Macropodidae).

Drzewiak szary
Dendrolagus inustus
S. Müller, 1840[1]
Ilustracja
Drzewiak szary na ilustracji z 1899 roku
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

ssaki niższe

Nadrząd

torbacze

Rząd

dwuprzodozębowce

Rodzina

kangurowate

Podrodzina

kangury

Rodzaj

drzewiak

Gatunek

drzewiak szary

Synonimy
Podgatunki
  • D. i. inistus S. Müller, 1840
  • D. i. finschi Matschie, 1916
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[7]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1840 niemiecki przyrodnik Salomon Müller nadając mu nazwę Dendrolagus inustus[1]. Miejsce typowe to góra Lamantsjieri, blisko Triton Bay, w okolicach Lobo, Fak-fak, Papua Zachodnia, Indonezja[9][10][11]. Holotyp to wypchana skóra (sygnatura RMNH MAM.13483b) i szkielet (sygnatura RMNH MAM.13483a) dorosłej samicy z kolekcji Rijksmuseum van Natuurlijke Historie; okaz typowy zebrany pomiędzy 1 a 31 sierpnia 1828 roku przez Müllera[12][10]. Podgatunek formalnie opisał w 1916 roku niemiecki zoolog Paul Matschie jako odrębny gatunek i nadając mu nazwę Dendrolagus finschi[3]. Miejsce typowe to Tami, zatoka Yos Sudarso, Jayapura, Indonezja[13]. Holotyp to tylko ogon (sygnatura ZMB 45060) z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Berlinie; zebrany przez niemieckiego ornitologa Otto Finscha[14].

Badania oparte o dane genetyczne wskazują, że D. inustus jest taksonem siostrzanym D. ursinus z którym tworzy klad będący grupą siostrzaną dla reszty nowogwinejskich Dendrolagus[15]. Ważność słabo zróżnicowanych podgatunków powinna zostać zbadana w ramach kompleksowej analizy morfologicznej i genetycznej oraz zachodzi potrzeba dodatkowych badań w celu ustalenia granic ich rozmieszczenia[11].

Rozpoznano dwa podgatunki[16][11].

Etymologia edytuj

  • Dendrolagus: gr. δενδρον dendron „drzewo”; λαγως lagōs „zając”[17].
  • inustus: łac. inustus „spalony”, od inurere „palić, spalać”[18].
  • finschi: Friedrich Hermann Otto Finsch (1839–1917), niemiecki etnograf, przyrodnik i podróżnik[19].

Zasięg występowania edytuj

Drzewiak szary występuje w zależności od podgatunku[11]:

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) samic 55–89 cm, samców 57–79,5 cm, długość ogona samic 64–84,3 cm, samców 71–96,5 cm; masa ciała samic 7–14 kg, samców 11–23 kg[16][20]. Drzewiaki szare mają krępą budowę ciała i małą głowę. Wykazują duże podobieństwo do kangurów naziemnych. Mają bardzo długie kończyny tylne i przednie w porównaniu z innymi drzewiakami, ale relatywnie krótkie w porównaniu z kangurami naziemnymi. Czwarty palec u stopy jest zazwyczaj dłuższy niż pozostałe. Posiadają także silne ramiona i długie zakrzywione pazury umożliwiające wspinaczkę po drzewach i przemieszczanie się pomiędzy gałęziami. Siwe ubarwienie wyraźnie odróżnia ten gatunek od pozostałych drzewiaków. Szata ma barwę od łupkowoszarej do czekoladowobrązowej i ma średnią długość. Grube futro rosnące na grzbiecie w przeciwnych kierunkach służy jako naturalna ochrona przed wilgocią. Czarne uszy wyraźnie odcinają się od szarej głowy, palce u stóp i ogon również są ciemne. U podstawy ogona brak jest owłosienia. Ogon jest używany jako narząd równowagi, nie jest jednak chwytny. Drzewiaki szare wykazują dymorfizm płciowy – samce są wyraźnie większe od samic.

Ekologia edytuj

Środowisko życia edytuj

Zamieszkują różne środowiska, przeważnie są to lasy pierwotne od wysokości 100 do 1400 m n.p.m.

Tryb życia edytuj

Drzewiaki szare są bardzo zwinne i zręcznie przeskakują z drzewa na drzewo. Uważa się, że należą do grupy prymitywnych drzewiaków, ponieważ budowa ich tylnych kończyn jest najmniej przystosowana do nadrzewnego trybu życia niż u pokrewnych gatunków. Zwykle śpią na dużych, poziomych gałęziach. Większość czasu spędzają na drzewach, często jednak schodzą na ziemię. Potrafią się poruszać skacząc na tylnych nogach, ale niezbyt zręcznie. Ogon jest oderwany od ziemi a ciało pochylone jest do przodu, by zrównoważyć ciężar zwierzęcia podczas skoku. Nie jest wiadome, czy drzewiaki szare są zwierzętami samotnymi czy społecznymi. Żywią się liśćmi, owocami, miękką korą oraz łodygami roślin. Są zwierzętami poligamicznymi. Zwykle rodzi się jedno młode, a samica jest zdolna do kolejnego porodu, gdy tylko młode opuści torbę. Niezwykle rzadko na świat mogą przyjść na świat dwa młode. Młode pozostaje w torbie 9 miesięcy, a matka zajmuje się nim przez dwa lata. Dojrzałość płciową osiągają po uzyskaniu przez samicę 8,5-10 kg masy ciała, a przez samce 12 kg. Długość życia drzewiaków szarych wynosi około 10 lat.

Status zagrożenia edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii VU (ang. vulnerable ‘narażony’)[7].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b S. Müller: Land-en Volkenkunde. Eerste afdeeling. Physische gesteldheid: Uiterlijk aanzien van het land, en vaarwater langs hetzelve. Hoedanigheid van den grond; planten; dieren. Luchtgestel; winden; strooming der zee nabij den wal, enzv. W: C.J. Temminck: Verhandelingen over de natuurlijke geschiedenis der Nederlandsche Overzeesche Bezittingen. Leiden: in commissie bij S. en J. Luchtmans en C.C. van der Hoek, 1839–1840, s. 20 (przypis). (niem.).
  2. ↑ W. Rothschild & N.Ch. Rothschild. Descriptions of three new kangaroos, and notes on the skull of Dendrolagus bennettianus. „Novitates Zoologicae”. 5, s. 511, 1898. (ang.). 
  3. ↑ a b P. Matschie. Das Baumkänguru des Tami-Beckens in Neuguinea. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1916, s. 163, 1917. (niem.). 
  4. ↑ Matschie 1915–1917 ↓, s. 297.
  5. ↑ Matschie 1915–1917 ↓, s. 296.
  6. ↑ Matschie 1915–1917 ↓, s. 300.
  7. ↑ a b T. Leary i inni, Dendrolagus inustus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-1 [dostęp 2021-06-16] (ang.).
  8. ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 15. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  9. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species Dendrolagus inustus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].
  10. ↑ a b N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Dendrolagus inustus S. Müller, 1840. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-10]. (ang.).
  11. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 94–97. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  12. ↑ Specimens Dendrolagus inustus Müller, 1840. Naturalis Bioportal. [dostęp 2023-08-09]. (niderl. • ang.).
  13. ↑ E.M.O. Laurie & J.E. Hill: List of land mammals of New Guinea, Celebes and adjacent islands 1758–1952. London: British Museum, 1954, s. 27. (ang.).
  14. ↑ W. Rothschild & G. Dollman. The genus Dendrolagus. „Transactions of the Linnean Society of London”. Second Series. Zoology. 21, s. 477–548, 1936. DOI: 10.1111/j.1096-3642.1936.tb00459.x. (ang.). 
  15. ↑ M.D.B. Eldridge, S. Potter, K.M. Helgen, M.H.Sinaga, K.P. Aplin T.F. Flannery & R.N. Johnson. Phylogenetic analysis of the tree-kangaroos (Dendrolagus) reveals multiple divergent lineages within New Guinea. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 127, s. 589–599, 2018. DOI: 10.1016/j.ympev.2018.05.030. (ang.). 
  16. ↑ a b M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 703–704. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
  17. ↑ T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 222, seria: North American Fauna. (ang.).
  18. ↑ The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
  19. ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 135. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
  20. ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 64. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Drzewiak_szary&oldid=71023307”