Dzień Kobiet
Dzień Kobiet – coroczne święto obchodzone 8 marca od 1910 roku. Pierwszy dzień kobiet obchodzony był 28 lutego 1909[1], ustanowiony przez Socjalistyczną Partię Ameryki[1] po zamieszkach i strajkach w Nowym Jorku[2]. Od 1975 roku ONZ obchodzi Międzynarodowy Dzień Kobiet jako dzień uznania „zasług wszystkich kobiet bez względu na podziały narodowościowe, etniczne, językowe, kulturowe, gospodarcze czy polityczne”, zachęcając do „refleksji nad postępem dokonanym w dziedzinie praw kobiet”[3][4]. Dla ruchów feministycznych święto to jest najważniejszym dniem w roku i szczególną okazją do zabiegania o prawa kobiet i ich współuczestnictwo w życiu politycznym i ekonomicznym[4].
.jpg)
| |
| Dzień | |
|---|---|
| Typ święta | |
| Zwyczaje |
wręczanie kobietom kwiatów i upominków |
| Znaczenie |
wyraz poszanowania praw kobiet, wyraz szacunku dla kobiet |
| Symbole | |
| Inne nazwy |
Międzynarodowy Dzień Kobiet |
| Podobne święta | |
Historia
edytuj.jpg)
Początki Międzynarodowego Dnia Kobiet wywodzą się z ruchów robotniczych w Ameryce Północnej i Europie[3]. Najwcześniejsze obchody Dnia Kobiet, nazywane obecnie Narodowym Dniem Kobiet[5], odbyły się 28 lutego 1909 roku w Nowym Jorku. Zorganizowany został przez Socjalistyczną Partię Ameryki[6] zgodnie z sugestią sufrażystki Theresy Malkiel[7]. Początkowo twierdzono, że dzień ten upamiętnia protest kobiet pracujących przy produkcji odzieży w Nowym Jorku w dniu 8 marca 1857 roku, jednak zdaniem ekspertów był to mit mający na celu odseparowanie Międzynarodowego Dnia Kobiet od jego socjalistycznego pochodzenia[8][9][10].
W sierpniu 1910 roku zorganizowano Międzynarodową Socjalistyczną Konferencję Kobiet przed posiedzeniem generalnym Drugiej Międzynarodówki Socjalistycznej w Kopenhadze, w Danii[11]. Niemieckie delegatki Clara Zetkin, Käte Duncker, Paula Thiede i inne, zainspirowane częściowo przez amerykańskie socjalistki, zaproponowały ustanowienie corocznego "Dnia Kobiet"[8][12]. Miał on służyć krzewieniu idei praw kobiet oraz budowaniu społecznego wsparcia dla powszechnych praw wyborczych dla kobiet[13]. W konferencji udział wzięło ponad 100 uczestniczek z 17 krajów. Ustanowienie Dnia Kobiet zostało przyjęte w drodze anonimowego głosowania, bez ustalania dokładnej daty jego obchodów[3][8][12].
19 marca 1911 roku po raz pierwszy Międzynarodowy Dzień Kobiet obchodzono w Austrii, Danii, Niemczech i Szwajcarii[6]. Domagano się prawa kobiet do głosowania i obejmowania stanowisk publicznych, praw kobiet do pracy i szkoleń zawodowych oraz zaprzestania dyskryminacji w miejscu pracy. 25 marca tego roku wiele robotnic zginęło w pożarze fabryki Triangle Shirtwaist[14].
W latach 1913 i 1914 podczas Międzynarodowego Dnia Kobiet odbyły się demonstracje antywojenne. Tego dnia święto było obchodzone po raz pierwszy w Rosji. Wiece odbywały się tam w ostatnią niedzielę lutego wg kalendarza juliańskiego. Dzień Kobiet obchodzony był również w innych krajach.
W czwartek 8 marca 1917 (23 lutego 1917 roku wg kalendarza juliańskiego) kobiety w Rosji zorganizowały strajki i protesty pod hasłem „chleb i pokój”, rozpoczynając rewolucję lutową. Cztery dni później abdykował car, a rząd tymczasowy przyznał kobietom prawa wyborcze[3].
Po rewolucji październikowej, feministka bolszewicka Aleksandra Kołłontaj przekonała Lenina do ustanowienia 8 marca oficjalnym świętem w Rosji. Stało się tak, ale do 1965 roku był to normalny dzień pracy. 8 maja 1965 roku dekretem Prezydium ZSRR Międzynarodowy Dzień Kobiet ustanowiono dniem wolnym od pracy „w celu upamiętnienia zasług kobiet sowieckich w budowie komunizmu, w obronie ojczyzny podczas wielkiej wojny ojczyźnianej, ich heroizm i bezinteresowność na froncie i na tyłach, a także w celu zaznaczenia dużego wkładu kobiet w umacnianie przyjaźni między narodami i walkę o pokój”.
Dzień Kobiet na świecie
edytuj
święto oficjalne
święto dla kobiet
święto nieoficjalne
Polska
edytuj
W Dniu Kobiet mężczyźni wręczają znajomym kobietom – matkom, żonom, partnerkom, koleżankom kwiaty i drobne podarunki.
W Polsce święto było popularne w okresie PRL. W latach 70. do popularnych podarunków dołączyły kwiaty. Początkowo ofiarowywano goździki i rajstopy, a później tulipany. Z okazji tego dnia publikowano portrety kobiet różnych sektorów życia gospodarczego zgodnie z opinią Władysława Gomułki, że „nie ma dziś w Polsce dziedziny, w której kobiety nie odgrywałyby ważnej roli”. W zakładach pracy czy szkołach był obchodzony obowiązkowo. Była to okazja do uzupełniania braków w zaopatrzeniu, dlatego wręczano paniom takie dobra materialne jak rajstopy, ręcznik, ścierka, mydło, kawa. Dzień ten, podobnie jak inne uroczystości: Dzień Czynu Partyjnego, Dzień Hutnika, Dzień Drukarza, Dzień Pracownika Przemysłu Spożywczego – według niektórych istniał po to, aby obywatele nie zapomnieli o „przywiązaniu do Państwa Ludowego, miłości do wielkich idei pokoju i socjalizmu”. Świadczą o tym chociażby tytuły ówczesnych artykułów: „Kobiety w szeregach ORMO podejmują zobowiązania dla uczczenia swego święta”, „Tysiące kobiet stają w szeregach przodowników pracy”, „Kobiety uczczą swoje święto wzmożonym współzawodnictwem pracy”[15].
Obecnie corocznie odbywają się organizowane przez feministki manify, czyli demonstracje połączone z happeningiem na rzecz równego traktowania kobiet i mężczyzn. Prezentami są najczęściej kwiaty lub słodycze.
Armenia
edytujW Armenii po upadku Związku Radzieckiego zaniechano świętowania MDK, zamiast tego 7 kwietnia wprowadzono święto Piękna i macierzyństwa. Nowe święto stało się popularne pośród Ormian i jest obchodzone jako upamiętnienie jednego z głównych świąt kościoła ormiańskiego, zwiastowania. Ludzie świętują jednak również 8 marca. Dyskusja publiczna, której tematem były dwa Dni Kobiet przyniosła rezultat w postaci Miesiąca Kobiet, który trwa pomiędzy 8 marca i 7 kwietnia.
Niemcy
edytujPocząwszy od 2019 roku, Dzień Kobiet stanowi dzień wolny od pracy w Berlinie; od 2023 – również w Meklemburgii-Pomorzu Przednim[16].
Portugalia
edytujW Portugalii często noc 8 marca grupy kobiet świętują na obiadach i przyjęciach „tylko dla pań”[potrzebny przypis].
Rosja
edytujNajczęstszymi prezentami w Rosji są akacje srebrzyste i czekolada[potrzebny przypis].
Rumunia
edytujW Rumunii dzień ten jest równoważny z dniem matki, podczas którego dzieci ofiarują drobne prezenty swoim matkom i babciom[potrzebny przypis]. W Rumunii często noc 8 marca grupy kobiet świętują na obiadach i przyjęciach „tylko dla pań”[potrzebny przypis].
Tunezja
edytujW Tunezji Święto Kobiet obchodzone jest 13 sierpnia[17].
Włochy
edytujWe Włoszech kobiety obdarowywane są gałązkami akacji srebrzystej[18][19].
Organizacja Narodów Zjednoczonych a Dzień Kobiet
edytujPodpisana w 1945 roku Karta Narodów Zjednoczonych była pierwszym międzynarodowym dokumentem potwierdzającym zasadę równości kobiet i mężczyzn. W ciągu sześćdziesięciu lat ONZ brała udział w opracowywaniu międzynarodowych strategii, standardów, programów i określaniu celów promujących podwyższanie statusu kobiet.
Organizacja Narodów Zjednoczonych i jej wyspecjalizowane agendy propagują równoprawne uczestnictwo kobiet w realizacji celów zrównoważonego rozwoju, pokoju, bezpieczeństwa i pełnego poszanowania praw człowieka. Problematyka uwłasnowolnienia kobiet znajduje się w centrum działań ONZ w dziedzinach społeczno-gospodarczo-politycznych na całym świecie.
Rok 1975 został ogłoszony przez ONZ Międzynarodowym Rokiem Kobiet. Dwa lata później Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło rezolucję, na mocy której Dzień Praw Kobiet i Pokoju na Świecie mógł być obchodzony w dowolnie wybranym przez Państwa Członkowskie dniu, zgodnie z tradycją danego kraju[20]. Przyjmując rezolucję Zgromadzenie Ogólne uznało znaczącą rolę kobiet w rozwoju społecznym oraz procesach pokojowych. Wezwało również do zakończenia dyskryminacji oraz udzielenia większego wsparcia kobietom, aby mogły w pełni i na równych prawach uczestniczyć w życiu społeczno-politycznym[3].
17 grudnia 1999 roku Zgromadzenie wyznaczyło dzień 25 listopada jako datę obchodów Międzynarodowego Dnia Eliminacji Przemocy wobec Kobiet i wezwało rządy oraz międzynarodowe i pozarządowe organizacje do organizowania w tym dniu imprez mających na celu uświadomienie opinii publicznej skali tego problemu. Organizacje kobiece organizowały podobne obchody od 1981 roku, aby uczcić rocznicę brutalnego morderstwa trzech dominikańskich aktywistek – sióstr Mirabal – dokonanego w 1961 roku na rozkaz przywódcy tego państwa, Rafaela Trujillo[21].
18 grudnia 2007 roku Zgromadzenie ustanowiło dzień 15 października jako Międzynarodowy Dzień Kobiet Wiejskich. W rezolucji NZ nakłaniają państwa członkowskie, by przy współpracy z agendami ONZ i społeczeństwem obywatelskim podjęły działania poprawiające sytuację kobiet zamieszkujących obszary rolnicze[22].
Światowa Organizacja Zdrowia, jako wyspecjalizowana organizacja ONZ, w 2006 roku proklamowała 6 lutego Międzynarodowym Dniem Zerowej Tolerancji dla Okaleczania Żeńskich Narządów Płciowych. Pierwsze obchody odbyły się 6 lutego 2003 roku z inicjatywy pierwszej damy Nigerii Stelli Obasanjo (1945-2005)[23].
Przypadki tłumienia obchodów Dnia Kobiet
edytujMiędzynarodowy Dzień Kobiet był powodem stosowania przemocy w Teheranie. 4 marca 2007 roku irańska policja pobiła sto osób planujących zgromadzenie. Policja aresztowała wiele kobiet. Niektóre z nich relacjonowały kilka dni później, że były zamknięte w odosobnieniu i przesłuchiwane[24]. Shadi Sadr i Mahbubeh Abbasgholizadeh oraz kilku innych aktywistów społecznych zakończyło 19 marca 2007 roku strajk głodowy[25].
Zobacz też
edytuj
- Dzień Matki
- Międzynarodowy Dzień Mężczyzn
- Dzień Chłopaka
- Matronalia
- Unjami (nazywany Świętem Kobiet)
Przypisy
edytuj- ↑ a b International Women’s Day History | UN Women Watch [online], womenwatch.unwomen.org [dostęp 2016-03-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-12].
- ↑ The socialist roots of International Women’s Day [online], america.aljazeera.com [dostęp 2016-03-07].
- ↑ a b c d e Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie: Międzynarodowy Dzień Kobiet: spojrzenie w przeszłość. [dostęp 2008-11-19, 2023-09-26].
- ↑ a b United Nations: International Women's Day. [dostęp 2023-10-11]. (ang.).
- ↑ The University of Chicago, International Women’s Day History [online], www.uchicago.edu [zarchiwizowane z adresu 2017-04-08].
- ↑ a b United Nations, Background – International Women’s Day [online], United Nations [dostęp 2021-03-16] (ang.).
- ↑ Sally M. Miller, From Sweatshop Worker to Labor Leader: Theresa Malkiel, a Case Study, „American Jewish History”, 68 (2), 1978, s. 189–205, ISSN 0164-0178 [dostęp 2021-03-16].
- ↑ a b c Temma Kaplan, On the Socialist Origins of International Women’s Day, „Feminist Studies”, 11 (1), 1985, s. 163–171, DOI: 10.2307/3180144, ISSN 0046-3663, JSTOR: 3180144 [dostęp 2021-03-16].
- ↑ Angela Howard, Frances M. Kavenik, Handbook of American women’s history, New York: Garland, 1990, ISBN 0-8240-8744-5, OCLC 20169031 [dostęp 2021-03-16].
- ↑ Le Mythe des origines à propos de la journée internationale des femmes [online], archivesdufeminisme.fr [zarchiwizowane z adresu 2013-09-27].
- ↑ Rochelle Goldberg Ruthchild, From West to East: International Women’s Day, the First Decade, „Aspasia”, 6 (1), 2012, s. 1–24, DOI: 10.3167/asp.2012.060102, ISSN 1933-2882.
- ↑ a b International Socialist Congress, International Socialist Congress, 1910; Second International Conference of Socialist Women, 1910 [dostęp 2021-03-16] (ang.).
- ↑ About International Women’s Day [online], International Women’s Day [dostęp 2021-03-16] (ang.).
- ↑ International’s Woman Day: ABOUT INTERNATIONAL WOMEN’S DAY. [dostęp 2008-11-19].
- ↑ Dzień Kobiet, czyli rajstopy, goździki i cała reszta.
- ↑ Mecklenburg-Vorpommern macht Frauentag 2023 zum Feiertag. Spiegel.de, 2022-06-28. [dostęp 2024-03-03].
- ↑ Tunezja – Kultura, obyczaje, zabytki. [zarchiwizowane z tego adresu (2014–07–04)]. na odyssei.com.
- ↑ 8 marzo, niente manifestazione tante feste diverse per le donne.
- ↑ Festa della donna, parla Ciampi „La parità è ancora lontana”.
- ↑ A/RES/32/142 z 16 grudnia 1977 r. punkt 4.
- ↑ Międzynarodowy Dzień Eliminacji Przemocy wobec Kobiet. na UNIC Warsaw.
- ↑ International Day of Rural Women.
- ↑ Charlotte Feldman-Jacobs, Zero Tolerance to FGM [online], PRB [dostęp 2012-03-25] [zarchiwizowane z adresu 2010-02-13] (ang.).
- ↑ BBC NEWS – Iranian women struggle for equality.
- ↑ Iran: Release Women’s Rights Advocates – Human Rights Watch.
Bibliografia
edytuj- Międzynarodowy Dzień Kobiet: spojrzenie w przeszłość. Ośrodek informacji ONZ w Warszawie
- International Women’s Day 2007 – Strona internetowa Narodów Zjednoczonych (ang.)
- IWD 2010 (ang.) [które dokładnie podstrony (artykuły)?]