Edward Lipiński
Edward Lipiński (ur. 18 października 1888 w Nowym Mieście nad Pilicą, zm. 13 lipca 1986 w Warszawie) – polski ekonomista, działacz społeczny i uczestnik opozycji w PRL, współzałożyciel Komitetu Obrony Robotników i Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”[1].
| |
| Data i miejsce urodzenia |
18 października 1888 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
ekonomista |
| Narodowość | |
| Odznaczenia | |
    
| |
Był synem Jana, cukiernika, i Teodory z Klimkiewiczów.
Zajmował się teorią koniunktur oraz historią polskiej myśli ekonomicznej, opisał teorię równowag cząstkowych.
Działalność polityczna i społecznaEdytuj
Socjalista związany z PPS-Lewicą (1906–1918) w 1946 wstąpił do PPS, a po zjednoczeniu z PPR był członkiem PZPR do 1975 roku. W latach 1956–1959 należał do Klubu Krzywego Koła, a od 1956 do 1962 był wiceprzewodniczącym Rady Ekonomicznej przy Prezesie Rady Ministrów. Sygnatariusz Listu 34, Memoriału 59 i Listu 14 oraz listu do The Times, zawierającego stwierdzenie, że w Polsce nie było represji i dyskredytującego Radio Wolna Europa. Jeden z założycieli KOR. Członek założyciel niezależnego Towarzystwa Kursów Naukowych. Członek Komisji Helsińskiej. W czasie zjazdu NSZZ „Solidarność” (1980) w swoim wystąpieniu ogłosił zakończenie działalności KOR.
Edward Lipiński sam siebie określał socjalistą utopijnym. Ludwik Hass wymieniał go jako członka loży masońskiej w Warszawie o nazwie „Kopernik”.
Działalność zawodowaEdytuj
W 1928 r. został dyrektorem założonego przez Eugeniusza Kwiatkowskiego Instytutu Badania Koniunktur Gospodarczych i Cen w Warszawie[2] którym kierował do 1939 r. Od 1929 r. profesor zwyczajny Szkoły Głównej Handlowej i redaktor naczelny „Ekonomisty”. W czasie okupacji niemieckiej (1939–1945) brał udział w tajnym nauczaniu ekonomii i współpracował z Departamentem Pracy Delegatury Rządu Londyńskiego i Biurem Studiów Armii Krajowej. Prezes Banku Gospodarstwa Krajowego w latach 1946–1948[3]. Kierował Instytutem Gospodarki Narodowej w latach 1945–1949. Twórca Szkoły Głównej Planowania i Statystyki i jej profesor od 1949. Od 1949 r. także pracownik Uniwersytetu Warszawskiego (profesor na Wydziale Prawa i Administracji UW w latach 1949–1953). Założyciel Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego i jego prezes w latach 1945–1965. Był członkiem: Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Polskiej Akademii Nauk, francuskiej Akademii Nauk Moralnych i Politycznych (fr. Academie des sciences Morales et Politique), Międzynarodowego Instytutu Statystycznego, członkiem-korespondentem British Academy i honorowym prezesem Międzynarodowej Asocjacji Nauk Ekonomicznych (fr. Assotiation Francaisee des Sciences Economique).
Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera a-2-12)[4].
Był pierwszym doktorem honoris causa Szkoły Głównej Planowania i Statystyki, także doktorem honoris causa Uniwersytetu w Nowym Jorku.
Za osiągnięcia naukowe uhonorowany Nagrodą Państwową:
- II stopnia (1955)
- I stopnia (1970)
Laureat nagród:
- Fundacji A. Jurzykowskiego (1971)
- im. Oskara Langego (1971)
Ordery i odznaczeniaEdytuj
- Order Sztandaru Pracy I klasy (1959)
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1956)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (22 lipca 1951)[5]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1933)[6]
Ważniejsze publikacjeEdytuj
- Inspekcja pracy, Warszawa 1916
- Poglądy ekonomiczne Mikołaja Kopernika, Warszawa 1955
- Studia nad historią polskiej myśli ekonomicznej, Warszawa 1956
- Merkantylizm i początki szkoły klasycznej, Warszawa 1958
- De Copernic à Stanislas Leszczyński. La pensée économ. et démograph. en Pologne, Paris 1961
- Teoria ekonomii i aktualne zagadnienia gospodarcze, Warszawa 1961
- Historia powszechnej myśli ekonomicznej do roku 1870, Warszawa 1968
- Karol Marks i zagadnienia współczesności, Warszawa 1969
- Historia polskiej myśli społeczno-ekonomicznej, Wrocław 1975
- Problemy, pytania, wątpliwości. Z warsztatu ekonomisty, Warszawa 1981
Był encyklopedystą. Został wymieniony w gronie edytorów trzytomowej Podręcznej encyklopedii handlowej wydanej w 1931 w Poznaniu[7].
PrzypisyEdytuj
- ↑ Kryptonim „Gracze”. Służba Bezpieczeństwa wobec Komitetu Obrony robotników i Komitetu Samoobrony społecznej „KOR” 1976–1981, wybór, wstęp i opracowanie Łukasz Kamiński i Grzegorz Waligóra, Warszawa 2010, s. 53.
- ↑ Jan Toporowski: Michał Kalecki: Biografia Intelektualna. Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2022, s. 61.
- ↑ Poczet Prezesów BGK od 1924 r., BGK [dostęp 2022-11-16] (pol.).
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: Janina Lipińska, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2019-12-19].
- ↑ M.P. z 1951 r. nr 74, poz. 1007 „za wybitną działalność naukową”.
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 277 „za zasługi w służbie państwowej na polu ekonomicznem”.
- ↑ Maciejewski 1931 ↓.
BibliografiaEdytuj
- Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberg Print, Warszawa 2001, t. 36/14. ISBN 83-87697-00-1 ISBN 83-87697-62-1.
- Adam Bosiacki, Edward Lipiński, [w:] Profesorowie Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego 1808–2008, praca zbiorowa pod red. Grażyny Bałtruszajtys, Warszawa 2008, s. 232–234.
- Maciejewski Franciszek: Podręczna encyklopedia handlowa, T. 1 (A–Ko). Poznań: Nakł. Poznańskiej Sp. Wyd., Izba Przemysłowo Handlowa, 1931.
Linki zewnętrzneEdytuj
- SGH – sylwetka E. Lipińskiego
- Obszerny życiorys Edwarda Lipińskiego zamieszczony w Gazecie Wyborczej