Jewgienij Szwarc
Jewgienij Lwowicz Szwarc (ros. Евге́ний Льво́вич Шварц; ur. 9 października?/21 października 1896 w Kazaniu, zm. 15 stycznia 1958 w Leningradzie) – rosyjski dramatopisarz, autor baśni teatralnych i scenariuszy filmowych[1].
Data i miejsce urodzenia |
9 października?/21 października 1896 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przyczyna śmierci |
Cmentarz Bogosłowski |
Zawód, zajęcie |
pisarz |
Odznaczenia | |
Życiorys
edytujUrodził się w rodzinie lekarza i słuchaczki kursów położniczych. Ojciec był ochrzczonym Żydem, matka Rosjanką. W wieku 7 lat został ochrzczony w kościele prawosławnym.
W latach 1913–1916 studiował prawo na Uniwersytecie Moskiewskim[2].
W 1916 roku został wcielony do armii rosyjskiej i skierowany na front zachodni. Po rewolucji bolszewickiej opowiedział się za Białymi. Podczas szturmu na Krasnodar doznał szeregu poważnych obrażeń i ran. W okresie 1919–1921 zajmował się konferansjerską i aktorstwem w Rostowie nad Donem i w Piotrogrodzie. W 1922 roku był sekretarzem Kornieja Czukowskiego[2]. W latach 1923–1924 był dziennikarzem w Zagłębiu Donieckim. Od 1925 do 1931 roku współpracował z Samuiłem Marszakiem w leningradzkim oddziale Państwowego Wydawnictwa Literatury dla Dzieci. Utrzymywał związki z grupą literacką „Bracia Serafiońscy” oraz z oberiutami.
Od 1928 roku napisał około 30 baśni teatralnych z podtekstami politycznymi, w których dobro wprawdzie zwycięża, lecz droga do tego zwycięstwa nie jest łatwa. Sporo publikował w czasopismach dla dzieci „Jeż” (Ёж) i „Czyżyk” (Чиж), których był stałym współpracownikiem od 1925 roku.
W 1934 roku dla leningradzkiego Music-hallu napisał sztukę „Nagi król”. W 1940 roku jego baśń dla dorosłych „Człowiek i jego cień” została zdjęta z afisza od razu po premierze. W 1944 roku napisał swoją najbardziej znaną sztukę Smok, opowiadającą o „zrobaczywieniu dusz ludzkich” w systemie totalitarnym. Po premierze (sztukę reżyserował Nikołaj Akimow) uznano, że to „baśń szkodliwa”[3]. Aż do 1962 roku była zakazana.
W 1962 roku teatr Sowriemiennik wystawił sztukę Nagi król w reżyserii mało znanej jeszcze Margarity Mikaelan, ale ze znakomitą wówczas obsadą aktorską: Jewgienij Jewstigniejew (Król), Igor Kwasza (Pierwszy Minister), Nina Doroszyna (Księżniczka) i Ludmiła Gurczenko (Guwernantka), dzięki czemu w dużej mierze spektakl stał się synonimem odwilży lat sześćdziesiątych XX wieku w ZSRR[4].
Wiele jego utworów przetłumaczonych zostało na obce języki i do dzisiaj utrzymują się w repertuarze teatralnym.
Pochowany na Cmentarzu Bogosłowskim w Petersburgu[5].
Realizacje sceniczne
edytujW Polsce
edytuj- Baśń o zmarnowanym czasie
- Cień
- Czerwony Kapturek – również pod nazwą Zając w potrzasku albo Czerwony Kapturek
- Człowiek i cień
- Klonowi bracia – inne tytuły sztuki w polskich realizacjach: Dwa klony oraz Baśń o zaklętych braciach. W 1989 operę Krzysztofa Meyera według tej sztuki wystawił Teatr Wielki w Poznaniu.
- Kopciuszek
- Królowa Śniegu – inny tytuł: Śnieżna baśń
- Nagi król
- Najzwyklejszy cud – inny tytuł: Cud nie cud
- Smok[6]
W pozostałych krajach
edytuj- Człowiek i cień – w 1974 roku operę na motywach tej sztuki skomponował Fritz Geißler
- Smok stał się podstawą opery Lanzelot Paula Dessaua (1969)
Wybrane scenariusze filmowe
edytuj- 1934: Obudźcie Lenoczkę
- 1936: Lenoczka i winogrona
- 1947: Kopciuszek
- 1957: Don Kichot
- 1966: Królowa Śniegu
Źródło:[7]
Przypisy
edytuj- ↑ Szwarc Jewgienij L., [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-11-27] .
- ↑ a b G. Przebinda, J. Smaga, Kto jest kim w Rosji po 1917 roku : leksykon, Kraków, 2000, s. 286.
- ↑ G. Przebinda, J. Smaga, Kto jest kim w Rosji po 1917 roku : leksykon, Kraków, 2000, s. 287.
- ↑ Голый король. Санкт-Петербургский театр имени Андрея Миронова. [dostęp 2024-10-23].
- ↑ Могилы знаменитостей. Шварц Евгений Львович (1896-1958)
- ↑ Na podstawie http://www.e-teatr.pl/pl/realizacje/597,autor.html
- ↑ Jewgienij Szwarc w bazie IMDb (ang.)
Linki zewnętrzne
edytuj- Jewgienij Szwarc w bazie IMDb (ang.)
- ISNI: 0000000121441866
- VIAF: 95206967
- LCCN: n83147484
- GND: 118757989
- NDL: 01185607
- LIBRIS: tr57487c4kqt24c
- BnF: 118968575
- SUDOC: 026789221
- NLA: 35942162
- NKC: jx20040116016
- BNE: XX856745
- NTA: 069200807
- BIBSYS: 90242779
- CiNii: DA02174294
- Open Library: OL4286961A
- PLWABN: 9810700623005606
- NUKAT: n00712792
- J9U: 987007296050405171
- PTBNP: 1734080
- LNB: 000085705
- KRNLK: KAC201429627
- LIH: LNB:V*340961;=BJ
- RISM: people/30078067