Europa, Europa
Europa, Europa (niem. Hitlerjunge Salomon) – film wojenny z 1990 roku w reżyserii Agnieszki Holland, produkcji Artura Braunera i Margaret Menégoz. Koprodukcja polsko-niemiecko-francuska oparta jest na autentycznej autobiografii Solomona Perela, wydanej w 1989 roku. Opisywała ona losy Żyda, który chcąc uniknąć nazistowskiego prześladowania, udawał Aryjczyka.
| Gatunek | |
|---|---|
| Rok produkcji |
1990 |
| Data premiery |
14 listopada 1990 |
| Kraj produkcji | |
| Język | |
| Czas trwania |
112 min |
| Reżyseria | |
| Scenariusz | |
| Główne role | |
| Muzyka | |
| Zdjęcia | |
| Scenografia | |
| Kostiumy | |
| Montaż | |
| Produkcja |
Opis fabułyEdytuj
Rok 1938. Solomon, młody Żyd, mieszka z rodziną w Niemczech. W przededniu jego bar micwy dochodzi do nocy kryształowej. Zabita zostaje jego siostra. Rodzina postanawia wtedy uciec do Polski, ale we wrześniu 1939 roku Niemcy dokonują z kolei inwazji na Polskę[1]. Rodzice wysyłają więc chłopaka do Związku Radzieckiego, a sami stają się więźniami łódzkiego getta. Solomon spędza dwa lata w sierocińcu w Grodnie w Białoruskiej SRR, podporządkowuje się propagandzie komunistycznych władz i składa samokrytykę ze względu na „burżuazyjne pochodzenie”[1].
22 czerwca 1941 roku Niemcy atakują ZSRR i likwidują sierociniec. Wszyscy podopieczni zostają jeńcami, ale Salomon, który mówi doskonale po niemiecku, podaje się z powodzeniem za młodego więźnia komunistów. Dzięki umiejętnościom tłumacza (mówi po polsku i rosyjsku) zostaje włączony do pułku, który go znalazł. Następnie przybierając nazwisko Joseph Peters, zostaje wysłany do Berlina, gdzie dołącza do elity Hitlerjugend. Ukrywa się w tej roli do końca wojny. W międzyczasie zakochuje się w zafascynowanej Hitlerem dziewczynie Leni. Leni jednak dostrzega jako pierwsza niearyjskie pochodzenie Solomona, który bez powodzenia próbuje zastąpić utracony napletek (jako że za młodu został obrzezany)[2]. Gdy kolejni nazistowscy znajomi Solomona nabierają podejrzeń, ten zostaje zaprowadzony do komisariatu. Szczęśliwie dla Solomona komisariat zostaje zbombardowany przez lotnictwo sowieckie[3]. Oszczędzony przez wkraczającą do Niemiec Armię Czerwoną, Solomon wyjeżdża do Palestyny[4].
ObsadaEdytuj
| Aktor | Rola |
|---|---|
| Marco Hofschneider | młody Solomon Perel |
| Julie Delpy | Leni |
| René Hofschneider | Isaak |
| Piotr Kozłowski | David |
| André Wilms | żołnierz Robert Kellerman |
| Ashley Wanninger | Gerd |
| Halina Łabonarska | matka Leni |
| Klaus Abramowsky | ojciec Solomona |
| Michèle Gleizer | matka Solomona |
| Marta Sandrowicz | Bertha |
| Nathalie Schmidt | Basia |
| Delphine Forest | Inna |
| Martin Maria Blau | Ulmayer |
| Andrzej Mastalerz | Zenek |
| Anna Seniuk | działaczka hitlerowska |
| Ryszard Pietruski | Adolf Hitler w śnie |
| Alosza Awdiejew | major radziecki |
| Artur Barciś | żołnierz radziecki |
| Tadeusz Wojtych | dentysta |
| Kama Kowalewska | Kati |
| Zbigniew Bielski | wychowawca w szkole Komsomołu |
| Jarosław Gruda | żołnierz sowiecki w komsomolskiej szkole |
| Bohdan Ejmont | żołnierz sowiecki |
| Aleksander Bednarz | Niemiec w tramwaju przejeżdżającym przez łódzkie getto |
| Włodzimierz Press | syn Stalina |
| Solomon Perel | On sam |
| Stanisław Zatłoka |
ProdukcjaEdytuj
Europa, Europa, choć początkowo miała być kandydatem Republiki Federalnej Niemiec do Oscara w kategorii filmu nieanglojęzycznego, została odrzucona przez niemiecką komisję. Do tej decyzji mogła się przyczynić niechęć Niemców do stawiania siebie po raz kolejny w pozycji oprawców, jak również presja ze strony środowisk prawicowych w Niemczech[5]. Obrazoburczy był zwłaszcza sam niemiecki tytuł filmu, jawnie przywołujący motyw przynależności żydowskiego młodzieńca do hitlerowskiej organizacji młodzieżowej[6]. Holland ostatecznie została nominowana za najlepszy scenariusz adaptowany[7].
NagrodyEdytuj
| Rok | Festiwal | Nagroda[8][9][10] | Odbiorca | Wynik |
|---|---|---|---|---|
| 1990 | Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Viareggio | Nagroda za reżyserię | Agnieszka Holland | nagroda |
| 1991 | Boston Society of Film Critics Awards | Najlepszy film obcojęzyczny | Europa, Europa | nagroda |
| Kansas City Film Critics Circle Awards | Najlepszy film obcojęzyczny | Europa, Europa | nagroda | |
| Los Angeles Film Critics Association Awards | Najlepsza muzyka | Zbigniew Preisner | nagroda | |
| Najlepszy film obcojęzyczny | Agnieszka Holland | nominacja | ||
| National Board of Review | Najlepszy film obcojęzyczny | Europa, Europa | nagroda | |
| New York Film Critics Circle Awards | Najlepszy film obcojęzyczny | Europa, Europa | nagroda | |
| 1992 | Nagroda Stowarzyszenia Prasy Zagranicznej w Hollywood | Złoty Glob za najlepszy filmu obcojęzyczny | Europa, Europa | nagroda |
| Nagroda Amerykańskiego Stowarzyszenia Krytyków Filmowych | Najlepszy film | Europa, Europa | nominacja | |
| Najlepszy scenariusz | Agnieszka Holland | nominacja | ||
| Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej | Oscar za najlepszy scenariusz adaptowany | Agnieszka Holland | nominacja | |
| Dallas-Fort Worth Film Critics Association Awards | Najlepszy film obcojęzyczny | Europa, Europa | nominacja | |
| 1993 | Brytyjska Akademia Sztuk Filmowych i Telewizyjnych | Najlepszy film nieanglojęzyczny | Artur Brauner Margaret Ménégoz |
nominacja |
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b Linville 1995 ↓, s. 47.
- ↑ Linville 1995 ↓, s. 49.
- ↑ Linville 1995 ↓, s. 50.
- ↑ Linville 1995 ↓, s. 51.
- ↑ Linville 1995 ↓, s. 44–45.
- ↑ Linville 1995 ↓, s. 46.
- ↑ Natalia Sajewicz, „Europa, Europa”, reż. Agnieszka Holland, Culture.pl, maj 2020 [dostęp 2021-09-07] (pol.).
- ↑ Europa, Europa (1990) – Agnieszka Holland, AllMovie [dostęp 2021-09-07].
- ↑ Europa, Europa w bazie filmpolski.pl
- ↑ Europa Europa – Award, MUBI [dostęp 2021-09-07].
BibliografiaEdytuj
- Susan E. Linville, Agnieszka Holland’s „Europa, Europa”: Deconstructive Humor in a Holocaust Film, „Film Criticism”, 19 (3), 1995, s. 44–53.
Linki zewnętrzneEdytuj
- Europa, Europa w bazie IMDb (ang.)
- Europa, Europa w bazie Filmweb
- Europa, Europa w bazie filmpolski.pl
- Recenzja filmu w Washington Post (ang.)