Wikipedia

Europejska Agencja Kosmiczna

międzynarodowa agencja kosmiczna
(Przekierowano z European Space Agency)

Europejska Agencja Kosmiczna (ang. European Space Agency, ESA; fr. Agence spatiale européenne, ASE) – międzynarodowa organizacja krajów europejskich, której celem jest eksploracja i wykorzystanie przestrzeni kosmicznej.

Europejska Agencja
Kosmiczna
Ilustracja
Logo Europejskiej Agencji Kosmicznej
Siedziba

Paryż, Francja

Data powołania

1975[1]

Data utworzenia

1975[1]

Organizacja

Wspólnota Europejska

Dyrektor

Josef Aschbacher

Budżet

7,15 mld € (2022)

Położenie na mapie Paryża
Mapa konturowa Paryża, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Europejska AgencjaKosmiczna”
Położenie na mapie Francji
Mapa konturowa Francji, u góry znajduje się punkt z opisem „Europejska AgencjaKosmiczna”
Położenie na mapie Île-de-France
Mapa konturowa Île-de-France, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Europejska AgencjaKosmiczna”
Ziemia48°50′54″N 2°18′15″E/48,848333 2,304167
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Siedziba organizacji znajduje się w Paryżu. Agencja została powołana na mocy konwencji z 30 maja 1975[2]. Mimo że sama konwencja weszła w życie dopiero 30 października 1980[3], organizacja zaczęła działać już w 1975 roku. Powstała z połączenia jej poprzedniczek – Europejskiej Organizacji Badań Kosmicznych (ESRO) i Europejskiej Organizacji Rozwoju Rakiet Nośnych (ELDO).

ESOC w Darmstadt

     Kraje członkowskie ESA

     Kraje, które podpisały umowę ECS

     Kraje, które podpisały Umowę o Współpracy

ESA zatrudnia ok. 1900 osób, a jej budżet na rok 2022 wyniósł 7,15 mld euro[4]. Główny ośrodek ESTEC (European Space Research and Technology Centre) znajduje się w Noordwijk aan Zee(inne języki) w Holandii, Instytut Badawczy ESRIN (European Space Research Institute) mieści się we Frascati (Włochy), zaś siedzibą Centrum Operacji Kosmicznych ESOC (European Space Operations Centre) jest niemieckie miasto Darmstadt. W Niemczech (Kolonia) znajduje się też ośrodek szkolenia astronautów EAC (European Astronauts Centre), siedziba Europejskiego Korpusu Astronautów. Kosmodrom należący do ESA znajduje się w Kourou w Gujanie Francuskiej, gdzie znajduje się Gujański Ośrodek Kosmiczny. Położenie blisko równika sprzyja zadaniu wysyłania na orbitę sztucznych satelitów.

Z dniem 1 marca 2021 roku nowym dyrektorem generalnym ESA został Josef Aschbacher(inne języki)[5]. Zastąpił on na tym stanowisku Johanna-Dietricha Woernera, który sprawował tę funkcję od marca 2005 roku[6]. Dyrektorowi generalnemu asystuje 11 dyrektorów, odpowiedzialnych za poszczególne oddziały ESA i za zarządzanie agencją (zobacz pełną listę).

Kraje członkowskie

edytuj

Od lutego 2015 roku w skład ESA wchodzą 22 państwa członkowskie. Poniższa tabela zawiera przegląd wszystkich państw członkowskich oraz ich wkład finansowy w ESA w 2023 roku[7].

Państwo członkowskie Wstąpienie do ESA Krajowy program Wkład
(mln €) 		Wkład
(%)
  Francja 1980-10-30 30 października 1980(dts) CNES 1000,9 20,4%
  Niemcy 1980-10-30 30 października 1980(dts) DLR 1046,8 21,4%
  Włochy 1980-10-30 30 października 1980(dts) ASI 580,1 11,8%
  Wielka Brytania 1980-10-30 30 października 1980(dts) UKSA 609,6 12,4%
  Hiszpania 1980-10-30 30 października 1980(dts) INTA(inne języki) 285,7 5,8%
  Belgia 1980-10-30 30 października 1980(dts) BELSPO 260,0 5,3%
  Holandia 1980-10-30 30 października 1980(dts) SRON 95,6 2,0%
  Szwajcaria 1980-10-30 30 października 1980(dts) SSO(inne języki) 184,5 3,8%
  Szwecja 1980-10-30 30 października 1980(dts) SNSB(inne języki) 84,0 1,7%
  Dania 1980-10-30 30 października 1980(dts) DNSC 35,1 0,7%
  Irlandia 1980-12-10 10 grudnia 1980(dts) SI 21,4 0,4%
  Norwegia 1986-12-30 30 grudnia 1986(dts) NSC(inne języki) 75,4 1,5%
  Austria 1986-12-30 30 grudnia 1986(dts) ASA(inne języki) 65,5 1,3%
  Finlandia 1995-01-01T00:00:00.001 1 stycznia 1995(dts) TEKES 39,0 0,8%
  Portugalia 2000-11-14 14 listopada 2000(dts) FCT SO 30,8 0,6%
  Grecja 2005-03-09 9 marca 2005(dts) ISARS(inne języki) 21,0 0,4%
  Luksemburg 2005-06-30 30 czerwca 2005(dts) Luxinnovation(inne języki) 42,0 0,9%
  Czechy 2008-07-08 8 lipca 2008(dts) CSO(inne języki) 49,2 1,0%
  Rumunia 2011-12-23 23 grudnia 2011(dts) ROSA 56,4 1,2%
  Polska 2012-11-19 19 listopada 2012(dts)[8] POLSA 44,7 0,9%
  Estonia 2015-02-04 4 lutego 2015(dts) ESO 6,9 0,1%
  Węgry 2015-02-24 24 lutego 2015(dts) HSO 24,7 0,5%
  Słowenia 5 lipca 2016 3,4 0,1%
  Kanada 1979-01-01T00:00:00.001 1 stycznia 1979(dts) CSA 19,0 0,4%
  Łotwa 19 marca 2023[9] 1,1 <0,1%
  Słowacja 14 czerwca 2022[10] 3,0 0,1%
  Litwa 28 kwietnia 2021[11] 1,8 <0,1%
Pozostałe 209,5 4,3%
Całe ESA 7,08 mld 100%
Suma nakładów państw członkowskich
Państwa członkowskie 66,2%
  Unia Europejska 2004-05-28 28 maja 2004(dts) ESP 24,2%
Eumetsat różne różne 1,8%
Inne źródła – – 7,8%
Całe ESA 7,08 mld

Członkowie stowarzyszeni

edytuj

Obecnie jedynym członkiem stowarzyszonym ESA jest Kanada[1]. Wcześniej do grona zrzeszonych należały Austria, Norwegia i Finlandia, które później dołączyły do ESA jako pełnoprawni członkowie.

Kanada

edytuj

Od 1 stycznia 1979 Kanada posiada specjalny status kraju współpracującego z ESA. Jej przedstawiciele biorą udział przy podejmowaniu decyzji, kanadyjskie firmy mogą otrzymywać kontrakty na realizację programów kosmicznych.

Rozszerzenie

edytuj
 
Ceremonia podpisania umowy o przystąpieniu Polski do ESA, 13 września 2012 r.

Przyjęcie nowego członka wymaga jednomyślnej zgody Rady Agencji (art. 22 Konwencji) złożonej z delegatów państw członkowskich (art. 10).

Obecnie państwa wyrażające chęć przystąpienia do Europejskiej Agencji Kosmicznej muszą przejść następujące etapy:

  • podpisanie Umowy o Współpracy (ang. Cooperation Agreement) między państwem kandydackim a ESA;
  • podpisanie porozumienia o Europejskim Państwie Współpracującym (ang. European Cooperating State – ECS);
  • uczestnictwo (także finansowe) w pięcioletnim Planie dla Europejskich Państw Współpracujących (ang. Plan for European Cooperating State, PECS), który ma przygotować je do członkostwa w ESA – przedsiębiorstwa z tych państw w określonym zakresie mogą brać udział w programach kosmicznych ESA (do wysokości wnoszonej przez dane państwo kwoty składki na PECS);
  • z upływem okresu obowiązywania PECS – rozpoczęcie negocjacji o przystąpieniu do ESA bądź stowarzyszeniu, albo przedłużenie okresu obowiązywania PECS.

Dnia 27 kwietnia 2007 porozumienie PECS zostało podpisane przez przedstawicieli Polski i ESA. Umowa została ratyfikowana 28 kwietnia 2008 i opublikowana w Dzienniku Ustaw dnia 26 sierpnia[12]. Nadzór nad wdrażaniem porozumienia PECS sprawuje Ministerstwo Gospodarki. Negocjacje akcesyjne rozpoczęły się 28 listopada 2011 roku[13] i zakończyły się w kwietniu 2012 roku[14]. 12 czerwca 2012 r. rząd podjął decyzję o przystąpieniu do ESA[15]. Formalnie członkostwo Polska uzyskała 19 listopada 2012, wraz ze złożeniem kompletu dokumentów akcesyjnych u depozytariusza traktatu powołującego ESA, którym zgodnie z art. 20 Konwencji jest rząd Francji.

Państwo ubiegające się o członkostwo Umowa o współpracy Umowa ECS Wstąpienie do PECS Konwencja ESA Program Krajowy
  Turcja 15 lipca 2004 TÜBİTAK
  Ukraina 25 stycznia 2008 NSAU(inne języki)
  Cypr 27 sierpnia 2009
  Izrael 30 stycznia 2011 ISA
  Malta 20 lutego 2012
  Bułgaria 8 kwietnia 2015

Spory między członkami lub między członkiem a Agencją rozpatrywane są w postępowaniu arbitrażowym (art. 17 Konwencji).

Przedsięwzięcia

edytuj
 
Siedziba ESA w Paryżu
 
Rakieta nośna Ariane 42P z satelitą Posejdon na kosmodromie Kourou
 
Łączność zapewnia sieć anten satelitarnych systemu ESTRACK

Rakiety nośne

edytuj

Jednym z głównych celów Europejskiej Agencji Kosmicznej jest stworzenie floty rakiet nośnych wszystkich typów. Obecnie ESA posiada trzy rodzaje rakiet:

  • Ariane 5 – pod przewodnictwem ESA rozwinięta przez CNES (Francuską Agencję Kosmiczną) głównie we współpracy z EADS i SNECMA, w użyciu od 1997 r.
  • Sojuz STB – rosyjska rakieta wykorzystywana przez ESA od 2007 r.
  • Vega – wyprodukowana przez ESA, pierwszy start 13 lutego 2012 r.

Europejskie rakiety Ariane 1, 2, 3 i 4 zostały już wycofane z eksploatacji.

Nawigacja satelitarna

edytuj

Wybrane misje kosmiczne

edytuj

Zakończone

edytuj

Aktualnie trwające

edytuj

Misje realizowane wraz z NASA

edytuj

Przyszłe misje

edytuj

Edukacja kosmiczna

edytuj

Europejska Agencja Kosmiczna stawia sobie również za cel wspieranie edukacji młodzieży i studentów w dziedzinach takich jak matematyka, fizyka, inżynieria i nauki przyrodnicze. Realizuje to przez programy edukacyjne wspierające nauczycieli jak np. Europejskie Biuro Edukacji Kosmicznej ESERO czy też konkursy dla młodzieży i staże dla studentów[19].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c Polska dołączy do Europejskiej Agencji Kosmicznej Media2 [dostęp 2012-09-16].
  2. ↑ Konwencja o utworzeniu Europejskiej Agencji Kosmicznej, sporządzona w Paryżu dnia 30 maja 1975 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 61).
  3. ↑ Convention for the establishment of a European Space Agency (with annexes and final act).
  4. ↑ ESA budget 2022 [online], www.esa.int [dostęp 2022-12-30] (ang.).
  5. ↑ ESA - Josef Aschbacher, ESA Director General [online], esa.int [dostęp 2024-04-23] (ang.).
  6. ↑ ESA - Johann-Dietrich Woerner to be Director General of ESA [online], esa.int [dostęp 2024-04-23] (ang.).
  7. ↑ ESA budget 2023 [online], www.esa.int [dostęp 2023-05-14] (ang.).
  8. ↑ ESA: Polish flag raised at ESA. 2012-11-19. [dostęp 2012-11-19]. (ang.).
  9. ↑ Łotwa podpisała umowę o współpracy z ESA [online] [dostęp 2023-05-14] (pol.).
  10. ↑ Slovakia becomes ESA Associate Member state [online], www.esa.int [dostęp 2023-05-14] (ang.).
  11. ↑ ESA wita stowarzyszoną Litwę. Agencja wydłuża astronautyczny nabór [online], space24.pl [dostęp 2023-05-14] (pol.).
  12. ↑ Dz.U. z 2008 r. nr 154, poz. 959.
  13. ↑ Krzysztof Kanawka, Rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych z ESA [online], Kosmonauta.net, 28 listopada 2011 [dostęp 2016-01-03].
  14. ↑ Krzysztof Kanawka, Dyrektor generalny ESA przedstawia plany na rok 2012 [online], Kosmonauta.net, 9 stycznia 2012 [dostęp 2016-01-03].
  15. ↑ Jarosław Jaworski, Maciej Mickiewicz, Polska w ESA: decyzja zapadła [online], Odkrywcy.pl, 14 czerwca 2012 [dostęp 2012-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2012-07-30].
  16. ↑ ExoMars Trace Gas Orbiter and Schiaparelli Mission (2016) [online], exploration.esa.int [dostęp 2019-02-05] (ang.).
  17. ↑ Name Europe’s robot to roam and search for life on Mars [online], exploration.esa.int [dostęp 2019-02-05] (ang.).
  18. ↑ ESA PR 28-2018: BepiColombo blasts off to investigate Mercury’s mysteries [online], sci.esa.int [dostęp 2019-02-05] (ang.).
  19. ↑ ESA at the forefront of space education [online], European Space Agency [dostęp 2016-01-03].

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Europejska_Agencja_Kosmiczna&oldid=75132667”