Napójka łąkówka
Napójka łąkówka[1], barczatka napójka[2] (Euthrix potatoria) – gatunek motyla z rodziny barczatkowatych.
| Euthrix potatoria | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
 Samica | |||
 Samiec | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
napójka łąkówka | ||
| Synonimy | |||
| |||
Taksonomia
edytujGatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1758 roku przez Karola Linneusza na łamach dziesiątego wydania Systema Naturae pod nazwą Phalaena potatoria. Gatunkiem typowym nowego rodzaju Euthrix został w 1830 roku za sprawą Johanna Wilhelma Meigena[3].
W obrębie tego gatunku wyróżnia się trzy podgatunki[3]:
- Euthrix potatoria askoldensis (Oberthür, 1880)
- Euthrix potatoria bergmani (Bryk, 1941)
- Euthrix potatoria potatoria (Linnaeus, 1758)
Morfologia
edytuj.jpg)
_-_Keila.jpg)
_-_Keila.jpg)
Motyl krępej budowy ciele, osiągający rozpiętość skrzydeł od 46 do 54 mm w przypadku samca oraz od 56 do 70 mm w przypadku samicy[2][4]. Głowa jest zaopatrzona w owłosione oczy złożone, dobrze rozwinięte głaszczki i uwstecznioną ssawkę, natomiast pozbawiona jest przyoczek[4]. Zewnętrzny brzeg skrzydeł jest lekko falisty[2][4]. Użyłkowanie skrzydła przedniego charakteryzuje się drugą żyłką radialną (R2) sięgającą przedniego brzegu skrzydła, trzecią żyłką radialną (R3) sięgającą jego wierzchołka, odcinkiem wspólnym tych żyłek (R2+3) bardzo krótkim, a żyłką postkubitalną dobrze widoczną (Pcu)[4]. Ubarwienie przedniego skrzydła wykazuje dymorfizm płciowy. U samicy jego tło jest jasnożółte do żółtobrunatnego, zaś u samca ochrowożółte do brunatnego. We wzorze występuje sięgająca połowy długości skrzydła przepaska wewnętrzna, osiągająca swym zewnętrznym brzegiem wierzchołek skrzydła przepaska środkowa, cienka i zębata przepaska zewnętrzna oraz dwie białe plamki w ciemnej obwódce położone na żyłce poprzecznej[2][4]. Użyłkowanie skrzydła tylnego cechuje się szeroką komórką nasadową oraz obecnością długiej żyłki poprzecznej łączącej żyłkę radialną ze wspólnym odcinkiem pierwszej jej odnogi i żyłki subkostalnej (Sc+R1)[4]. Podstawowa barwa skrzydła tylnego jest taka jak przedniego, jednak w części nasadowej jest ono żółto rozjaśnione a w części zewnętrznej brunatnawo przyciemnione[2][4]. Kolorystyka strzępiny odpowiada tłu skrzydła. Odnóża tylnej pary mają golenie o stosunkowo długich ostrogach[4].
Gąsienice są silnie owłosione. Największe pędzelki włosków leżą na grzbietowej stronie drugiego i jedenastego segmentu ich ciała, natomiast krótsze pędzelki rosną po bokach segmentów. Kolorystyka gąsienicy jest brunatna z cieńszymi liniami żółtej barwy wzdłuż grzbietu i grubszymi liniami barwy białej wzdłuż boków[4].
Biologia i ekologia
edytujOwad ten zasiedla podmokłe, wilgotne i torfiaste łąki, torfowiska niskie oraz podmokłe lasy liściaste i mieszane w sąsiedztwie jezior, rzek i torfowisk[2][1]. Gąsienice są polifagicznymi foliofagami, żerującymi od zewnątrz (egzofagicznie) na trawach, w tym na kosmatkach, kupkówkach, pałkach, perzach, stokłosach, śmiałkach, trzcinach, trzcinnikach, turzycach i wyczyńcach[3][4][1]. Znane są z tego, że spijają dość duże ilości wody w postaci kropel rosy i deszczu zbierających się na liściach rośliny pokarmowej[1].
Wydaje jedno pokolenie rocznie. Loty motyli przypadają na okres od końca czerwca do połowy sierpnia[2]. Są aktywne nocą[1]. Samce często przylatują do sztucznych źródeł światła. Samice składają jaja pojedynczo lub w niewielkich skupiskach na trawach i zabezpieczają je włoskami z odwłoka. Gąsienice klują się we wrześniu[2] i przystępują do zimowania[4], a w roku następnym żerują najdalej do czerwca[2]. Przepoczwarczenie ma miejsce w białożółtym, wrzecionowatym kokonie przyczepionym nisko nad ziemią, pionowo do traw lub pnia drzewa[1][4][2]. Poczwarki obserwuje się od maja do początku lipca[2].
Rozprzestrzenienie
edytujGatunek palearktyczny[3]. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Luksemburgu, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Rumunii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Grecji oraz europejskiej części Rosji[5]. Dalej na wschód występuje od Uralu przez Syberię i Rosyjski Daleki Wschód po Japonię[3].
W Polsce gatunek występuje na całym obszarze kraju[4] i nie należy do rzadkości[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g J. Heintze: Motyle Polski (wyd. II). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1990.
- ↑ a b c d e f g h i j k Krzysztof Jonko: Euthrix potatoria (Linnaeus, 1758). [w:] Lepidoptera Mundi [on-line]. [dostęp 2020-12-30].
- ↑ a b c d e Markku Savela: Euthrix Meigen, 1830. [w:] Funet.fi [on-line]. [dostęp 2020-12-29].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Jarosław Buszko, Zygmunt Śliwiński: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVII Motyle – Lepidoptera, zeszyt 55-58. Lasiocampidae, Endromididae, Lemoniidae, Saturiidae. Warszawa, Wrocław: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1978.
- ↑ Euthrix potatoria (Linnaeus, 1758). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2020-12-30].