Falklandy

brytyjskie terytorium zależne

Falklandy (inaczej: Malwiny; ang. Falkland Islands; hiszp. Islas Malvinas) – brytyjskie terytorium zamorskie na południowym Atlantyku, około 480 km od wybrzeży Argentyny obejmujące wyspy o tej samej nazwie. Wyspy znajdują się pod administracją brytyjską, ale prawa do nich rości sobie także Argentyna.

Falklandy
Falkland Islands
terytorium zamorskie
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Hymn:
God Save the King
(Boże, chroń króla)
Dewiza: Desire the Right
Państwo

 Wielka Brytania

Siedziba

Stanley

Data powstania

1833

Zarządzający

Alison Blake

Zarządzający

Barry Rowland

Powierzchnia

12 173 km²

Populacja (2014)
• liczba ludności


2931[1]

• gęstość

0,2 os./km²

Numer kierunkowy

+500

Strefa czasowa

UTC -4 – zima
UTC -3 – lato

Języki urzędowe

angielski

Położenie na mapie
Położenie na mapie
Położenie na mapie
Położenie na mapie
Strona internetowa
Farma na Falklandach
Gypsy Cove

Ustrój polityczny edytuj

Brytyjskie terytorium zamorskie – samorządna parlamentarna monarchia konstytucyjna. Zgodnie z konstytucją, głową terytorium jest król brytyjski, na czele władzy wykonawczej stoi gubernator mianowany przez rząd brytyjski spośród lokalnych polityków. Władzę ustawodawczą sprawuje jednoizbowy parlament składający się z 10 członków – 8 wybieranych w wyborach powszechnych i dwóch mianowanych.

Historia edytuj

Wyspy zostały odkryte w XVI wieku przez angielskiego kapitana Johna Davisa. Anglia ustanowiła swoje zwierzchnictwo nad nimi w 1761 roku. Następnie należały do Francji. W 1764 roku Louis Antoine de Bougainville założył na wyspach pierwszą kolonię (Port Louis). Potem wyspy należały do Hiszpanii, która przejęła je od Francuzów w 1767 roku. Hiszpanie zmienili nazwę głównego miasta na Puerto Soledad. Następnie Hiszpania w układzie z 22 stycznia 1771 roku scedowała Malwiny na rzecz Wielkiej Brytanii. Argentyna swoje pretensje do wysp zgłosiła w 1820 roku, a w rok później stworzyła w Port Louis garnizon wojskowy i ciężki obóz karny, jednakże w wyniku buntu miasto i wyspy przeszły pod władzę dawnych więźniów. W 1831 roku miasto zostało zburzone, by w roku 1833 powrócić do Wielkiej Brytanii dzięki pomocy marynarki USA. Od 1892 roku uznana za kolonię brytyjską. Do 1985 roku tworzyła, wraz z wyspami Georgia Południowa i Sandwich Południowy, tzw. Dependencję Falklandów. Obecnie te wyspy tworzą odrębne terytorium Georgia Południowa i Sandwich Południowy. Argentyna rości sobie prawa również do tych wysp. Konflikt o Falklandy rozpoczął się w 1982 roku zajęciem ich na okres około dwóch miesięcy przez wojsko argentyńskie (wojna o Falklandy). Reakcją brytyjską było wysłanie potężnej floty, która odzyskała wyspy po krótkiej walce. Od tego czasu pozostają one terytorium brytyjskim i rząd brytyjski nie dyskutuje z rządem argentyńskim na temat tego archipelagu.

Wśród mieszkańców dwukrotnie przeprowadzono referenda dotyczące przynależności politycznej wysp. W pierwszym plebiscycie z 1986 roku za utrzymaniem status quo (przynależności do Wielkiej Brytanii) opowiedziało się 96 proc. mieszkańców[2]. W drugim referendum, przeprowadzonym 11 marca 2013 roku, za zachowaniem statusu terytorium zamorskiego Wielkiej Brytanii opowiedziało się 99,8 proc. głosujących przy frekwencji wynoszącej 92 proc.

Geografia edytuj

Osobny artykuł: Geografia Falklandów.

Terytorium Falklandów obejmuje wyspy Falklandy składające się z dwóch dużych wysp noszących nazwy Falkland Wschodni (ang. East Falkland, hiszp. Gran Malvina) i Falkland Zachodni (ang. West Falkland, hiszp. Soledad), stanowiących około 98% powierzchni archipelagu, oraz ok. 700 mniejszych o łącznej powierzchni 12 173 km². Powierzchnia wysp jest pagórkowata – najwyższy szczyt Mount Usborne sięga 705 m n.p.m. Dwie duże wyspy dzieli Cieśnina Falklandzka. Największa odległość ze stolicy archipelagu Stanley do skrajnych zachodnich wysepek (wyspa New Island) Falklandów wynosi 238 km.

Roślinność naturalna wysp to: łąki, torfowiska, wrzosowiska, mchy, porosty. Na wyspie nie występują lasy.

Klimat edytuj

Na wyspach panuje klimat subpolarny morski, obmywają je zimne prądy morskie i smagają silne wiatry (strefa wiatrów zachodnich), roczna suma opadów wynosi około 600 mm (opady równomiernie rozłożone w roku, brak dużych ulew), średnie miesięczne temperatury powietrza wahają się od 4 °C w lipcu (zima) do 13 °C w styczniu (lato), skrajne temperatury to –8 °C zimą i 24 °C latem. Często zdarzają się też nagłe pogorszenia pogody – z ich powodu w czasie wojny o Falklandy na 64 dni trwania konfliktu łącznie przez 27 nie można było używać lotnictwa.

Demografia edytuj

Większość osób mieszka w stolicy Stanley (ok. 1300 mieszkańców w 1982 roku). Pozostali mieszkańcy żyją w izolowanych farmach lub kilku niewielkich osadach. Farmy i osady połączone są drogami gruntowymi, dróg bitych jest na wyspach zaledwie kilka kilometrów. W 2003 wyspy zamieszkiwało około 2900 osób z czego 70% pochodzenia brytyjskiego, pozostali to potomkowie Skandynawów, mieszkańcy Ameryki Południowej (głównie z Chile) oraz mieszkańcy Świętej Heleny, którzy przybyli na wyspy w poszukiwaniu pracy.[potrzebny przypis]

Religia edytuj

Struktura religijna kraju w 2010 roku według Pew Research Center[3][4]:

Gospodarka edytuj

Ludność zajmuje się głównie hodowlą owiec i rybołówstwem. Na użytek lokalny kopie się torf[5]. Na znaczeniu zyskuje turystyka[6].

W 1998 roku wokół wysp odkryto złoża ropy naftowej[7]. W 2012 roku wielkość złóż szacowano na 8,3 mld baryłek, choć niektóre szacunki mówią nawet o 60 mld baryłek[8]. Eksploatacja złóż rozpoczęła się w 2010 roku[9].

Emisja gazów cieplarnianych edytuj

Emisja równoważnika dwutlenku węgla z Falklandów wyniosła w 1990 roku 0,169 Mt, z czego tylko 0,013 Mt stanowiła emisja dwutlenku węgla. Główne emisje dotyczą metanu, a w nieco mniejszym stopniu podtlenku azotu. W przeliczeniu na mieszkańca emisja wyniosła wówczas 6,553 t dwutlenku węgla. Od tego czasu emisje wahają się, przy czym dość duży wzrost emisji dwutlenku węgla nastąpił w 2012. Emisje pozostałych gazów cieplarnianych nieznacznie maleją, przez co ogólna emisja pozostaje na podobnym poziomie. Głównym źródłem emisji przez cały czas była energetyka. W 2018 emisja dwutlenku węgla pochodzenia kopalnego wyniosła 0,040 Mt, a w przeliczeniu na mieszkańca 13,591 t[10].

 
Porty lotnicze na Falklandach

Przypisy edytuj

  1. The World Factbook – Central Intelligence Agency, cia.gov [dostęp 2017-10-02] [zarchiwizowane z adresu 2014-07-02] (ang.).
  2. Dziś referendum. Czy Falklandy pozostaną brytyjskie?. zeŚwiata.pl. [dostęp 2013-03-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-05)]. (pol.).
  3. Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-29].
  4. Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-29].
  5. KA: Wyspy falklandzkie, [w:] „Poznaj Świat” nr 5 (174), maj 1967, s. 45.
  6. The future of the Falklands lies with tourism, says governor. Daily Mail, 2012-10-11. [dostęp 2013-02-10]. (ang.).
  7. Jonathan Glennie: Falklands oil revenue must help develop Argentina not boost UK coffers. The Guardian, 2012-04-13. [dostęp 2013-02-10]. (ang.).
  8. Julia Kollewe: Talk of Falklands oil boom heightens tensions as war anniversary nears. The Guardian, 2012-02-16. [dostęp 2013-02-10]. (ang.).
  9. Drilling for oil begins off the Falkland Islands. BBC News, 2010-02-22. [dostęp 2013-02-10]. (ang.).
  10. Falkland Islands, [w:] F. Monforti-Ferrario i inni, Fossil CO2 and GHG emissions of all world countries. 2019 report – Study [pdf], Luksemburg: Publications Office of the European Union, 2019, s. 102, DOI10.2760/687800, ISBN 978-92-76-11100-9 (ang.).

Bibliografia edytuj