Federico García Lorca

Federico del Sagrado Corazón de Jesús García Lorca, bardziej znany jako Federico García Lorca (ur. 5 czerwca 1898, zm. 19 sierpnia 1936) – hiszpański poeta i dramaturg; był także malarzem, pianistą i kompozytorem. Sztandarowy przedstawiciel Pokolenia 27. Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli hiszpańskiej literatury XX wieku.

Federico García Lorca
Federico García Lorca (1932)
Data i miejsce urodzenia	5 czerwca 1898 Fuente Vaqueros
Data i miejsce śmierci	19 sierpnia 1936 nieopodal Alfacar
Narodowość	hiszpańska
Dziedzina sztuki	literatura piękna
Epoka	surrealizm
Muzeum artysty	Casa de Lorca w Grenadzie
Ważne dzieła
Poeta w Nowym Jorku Publika

Życiorys

Urodził się w Fuente Vaqueros w prowincji Grenada. W roku 1909 jego rodzina przeprowadziła się do Grenady, a on sam w roku 1919 wyjechał do Madrytu, gdzie studiował literaturę i filozofię i gdzie zaprzyjaźnił się m.in. z Salvadorem Dalí i Luisem Buñuelem.

Swój pierwszy tom opowiadań, Impresiones y paisajes, opublikował jeszcze w Grenadzie, w roku 1918. Swoją pierwszą sztukę, El maleficio de la mariposa, wystawił już w Madrycie, w roku 1920. Nie spotkała się ona z życzliwym przyjęciem (odbyły się tylko cztery przedstawienia), co sprawiło, że Lorca twierdził później, iż wystawiona w roku 1927 Mariana Pineda była jego pierwszym utworem dramatycznym.

W latach 1929-1930 przebywał w USA, przede wszystkim w Nowym Jorku. Z tego czasu pochodzi tomik wierszy Poeta en Nueva York oraz sztuki Así que pasen cinco años i El público.

Jego powrót do Hiszpanii zbiegł się z proklamowaniem Drugiej Republiki Hiszpańskiej. W latach 1931–1936, do wybuchu wojny domowej, zajmował się reżyserią teatralną, aktorstwem i napisał swoje najgłośniejsze sztuki.

Został zamordowany przez skrajnie prawicową bojówkę na początku hiszpańskiej wojny domowej.

Na język polski jego utwory tłumaczyli m.in. Danuta Mucha, Urszula Aszyk, Zbigniew Bieńkowski, Leszek Engelking, Jerzy Ficowski, Mieczysław Jastrun, Irena Kuran-Bogucka, Jacek Lyszczyna, Jarosław Marek Rymkiewicz, Włodzimierz Słobodnik, Zofia Szleyen i Jan Winczakiewicz. W 2019 r. w serii Biblioteka Narodowa wydawnictwa Ossolineum ukazał się tom Wiersze i wykłady ze wstępem i w opracowaniu Justyny Ziarkowskiej i wyborze Marcina Kurka.

Twórczość

Zbiory liryki

Federico García Lorca, Portret Salvadora Dalego, 1927

• Zbiór wierszy (Libro de poemas, 1921)
• Liryka pieśni głębokiej (Poema del cante jondo, 1921-1922, wyd. 1931)
• Oda do Salvadora Dalí (Oda a Salvador Dalí, wyd. 1926)
• Romancero cygańskie (Romancero gitano, wyd. 1928)
• Poeta w Nowym Jorku (Poeta en Nueva York, 1930, wyd. pośm. 1940)
• Żale nad Ignaciem Sánchezem Mejías (Llanto por Ignacio Sánchez Mejías, wyd. 1935)
• Sześć poematów galicyjskich (Seis poemas gallegos, 1935)
• Dywan z Tamarit (Diván del Tamarit, 1936, wyd. pośm. 1941)
• Sonety ciemnej miłości (Sonetos del amor oscuro, wyd. 1936)
• Pierwsze pieśni (Primeras canciones, wyd. 1936)
• Stare pieśni hiszpańskie (Canciones españolas antiguas; zbiór pieśni na głos i gitarę)

Proza

• Impresje i pejzaże (Impresiones y paisajes, wyd. 1918)

Utwory dramatyczne (sztuki teatralne)

• Mariana Pineda (Mariana Pineda, 1927)
• Czarująca szewcowa (La zapatera prodigiosa, 1930)
• Krwawe gody (Bodas de sangre, prem. teatr. 1933, wyd. 1936)
• Yerma (Yerma, 1934)
• Panna Rosita, czyli Język kwiatów (Doña Rosita la soltera o el lenguaje de las flores, 1935)
• Dom Bernardy Alba (La casa de Bernarda Alba, 1936)

Polskie wydania

• Czeka cię serce moje (antologia; wraz z Rafael Alberti, Vicente Aleixandre, Dámaso Alonso i inni) wyd. pol. 1994
• Dywan Tamarit wyd. pol. 1982
• Dramaty wyd. pol. 1968
• Mariana Pineda wyd. pol. 1950
• Mowa wiązana (antologia) wyd. pol. 1986
• Nastolatki nie lubią wierszy (antologia) wyd. pol. 1967
• Od pierwszych pieśni do słów ostatnich (Wiersze, proza, listy, wypowiedzi) wyd. pol. 1987
• Poezje wyd. pol. 2003
• Publiczność: Sztuka bez tytułu wyd. pol. 1982
• Romancero cygańskie wyd. pol. 1992
• Sonety ciemnej miłości wyd. pol. 1994
• Suity i sonety wyd. pol. 1989
• Teatro breve: Groteski teatralne wyd. pol. 1966
• Wiersze i dramaty wyd. pol. 1951
• Wybór wierszy wyd. pol. 1950

Lorca w dziełach innych

• 1924: Salvador Dalí Potrójny portret Garcíi Lorki – obraz
• 1936: Pablo Neruda Oda do Fryderyka Garcia Lorka
• 2002: Stanisław Sojka Soykanova – piosenka
• 2009: Jarosław Jar Chojnacki Pieśń jesienna – piosenka
• 2012: Rafael Juran – animacja 2D „Śmierć Federico Lorki”

Zobacz też

• dywan (literatura)
• petenera

Linki zewnętrzne

• Dzieła Federico García Lorca (hiszp.)
• Artykuł o Garcii Lorce
• Gazeta Wyborcza: Maciej Stasiński – Poeta zginął przed świtem
• Muzeum Dom Poety w Grenadzie (hiszp.)