Franciszek Rudnicki (pilot)
Franciszek Rudnicki (ur. 21 października 1894 w Zabarze, zm. 2 maja 1952 w Edgware) – pułkownik inżynier pilot Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, kawaler Orderu Virtuti Militari. Żołnierz armii carskiej, armii Hallera, uczestnik I wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej i II wojny światowej. Komendant szkół lotniczych w II Rzeczypospolitej i w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie.
| |
 pułkownik pilot
| |
| Data i miejsce urodzenia |
21 października 1894 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
2 maja 1952 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne |
|
| Formacja | |
| Jednostki |
39 eskadra breguetów |
| Stanowiska |
dowódca eskadry |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
      
| |
.svg){kind=small}
Życiorys edytuj
W 1915 roku ukończył oficerską szkołę artylerii w Petersburgu. Do 1917 roku służył w formacjach artyleryjskich carskiej armii. W 1917 roku przedostał się do Francji, gdzie wstąpił w szeregi Błękitnej Armii. Od sierpnia 1918 do marca 1919 roku pracował w zakładach lotniczych Farmana. W kwietniu 1919 roku został skierowany na kurs pilotażu, który ukończył w październiku. W listopadzie otrzymał przydział do 39. eskadry breguetów i w jej składzie powrócił do niepodległej Polski[1][2].
W tej jednostce służył przez cały okres wojny polsko-bolszewickiej. Od 15 kwietnia 1920 roku brał udział w walkach podczas wyprawy kijowskiej i w późniejszym odwrocie[3]. 26 kwietnia, w załodze z ppor. pil. Marianem Burchardem (jako obserwatorem), przeprowadzili rozpoznanie w rejonie Berdyczowa, Koziatyna i Chmielnika. W okolicy Berezówki zbombardowali i ostrzelali nieprzyjacielską baterię artylerii, czym ułatwili jednemu z batalionów 13. Dywizji Piechoty zdobycie miasta. Na trasie Berezówka – Koziatyn atakowali też tabory nieprzyjaciela i bolszewicki pociąg pancerny. Ich samolot został uszkodzony, a załoga musiała dwukrotnie przymusowo lądować i usuwać uszkodzenia silnika[4][5].
Na początku sierpnia, już po przesunięciu eskadry na lotnisko mokotowskie, ppor. pil. Franciszek Rudnicki został mianowany jej dowódcą[6][7]. 12 sierpnia, w załodze z pchor. obs. Władysławem Ciechońskim, atakował oddziały Armii Czerwonej pod Tłuszczem. Polscy lotnicy przeprowadzili szereg ataków z niskiego pułapu na oddziały wroga. W walce w wyniku ognia przeciwlotniczego ich samolot został uszkodzony (miał 60 przestrzelin), a obserwator zginął[8][9]. Ciężko ranny Rudnicki zdołał wylądować w pobliżu polskiego pociągu pancernego i złożyć meldunek rozpoznawczy jego dowódcy[10].
Przeszedł czteromiesięczną rekonwalescencję, po czym powrócił do służby w 16. eskadrze wywiadowczej i wziął udział w buncie Żeligowskiego. Zaprojektował też godło eskadry „Krakowianka” (biegnąca dziewczyna w czerwono-białej sukience z bukietem kwiatów)[11], które miało symbolizować więź Polski i Litwy[12].
19 stycznia 1921 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu porucznika, w Wojskach Lotniczych, w grupie oficerów byłej Armii gen. Hallera[13]. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 62. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych[14]. W lipcu 1923 roku objął dowództwo 12. eskadry wywiadowczej[15]. Z dniem 15 maja 1924 został przydzielony na stanowisko komendanta Szkoły Mechaników Lotniczych w Bydgoszczy[16]. 1 grudnia 1924 roku został mianowany majorem ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 roku i 23. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych[17]. W 1925 roku rozpoczął studia na École Supérieure ďAeronautique et Construction Mecanique w Paryżu, gdzie w 1927 roku uzyskał dyplom inżyniera lotnictwa[18][19]. W listopadzie 1928 roku został zatwierdzony w Centrum Wyszkolenia Podoficerów Lotnictwa na stanowisku komendanta Szkoły Podoficerów Mechaników Lotniczych[20].
W lutym 1929 roku został mianowany komendantem nowo utworzonego Centrum Wyszkolenia Podoficerów Lotnictwa, a 31 maja 1929 roku objął obowiązki komendanta Szkoły Podoficerów Mechaników Lotniczych[21]. 12 marca 1933 roku został mianowany podpułkownika ze starszeństwem z 1 stycznia 1933 roku i 4. lokatą w korpusie oficerów aeronautyki[22] (w marcu 1939 roku, w tym samym stopniu i starszeństwie, zajmował 1. lokatę w korpusie oficerów lotnictwa, grupa techniczna[23]). W listopadzie 1934 roku został przesunięty w Centrum Wyszkolenia Technicznego Lotnictwa ze stanowiska komendanta Szkoły Podoficerów Specjalistów Lotnictwa na stanowisko dyrektora nauk[24]. W kwietniu 1935 roku został zatwierdzony na stanowisku komendanta Centrum Wyszkolenia Technicznego Lotnictwa[25]. W 1937 roku objął funkcję kierownika Instytutu Technicznego Lotnictwa, którą sprawował do 1939 roku[26][19].
Po kampanii wrześniowej przedostał się do Wielkiej Brytanii i wstąpił do RAF, otrzymał numer służbowy P-0019[27]. Od 1942 do 1944 roku był komendantem Polskiej Szkoły Technicznej w Halton[28]. Przez następne dwa lata funkcję komendanta pełnił w Lotniczej Szkole Technicznej RAF w Locking[2]. Po zakończeniu II wojny światowej nie zdecydował się na powrót do Polski i pozostał w Wielkiej Brytanii.
Zmarł 2 maja 1952 roku w londyńskiej dzielnicy Edgware[27]. Został pochowany na Streatham Park Cemetery[29].
Ordery i odznaczenia[10][30] edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 8092 (27 lipca 1922)[31]
- Krzyż Walecznych[32]
- Medal Lotniczy (czterokrotnie)[33]
- Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[34][32]
- Medal Niepodległości (9 listopada 1931)[35]
- Polowa Odznaka Pilota nr 21 (11 listopada 1928)[36]
- Order Imperium Brytyjskiego (Wielka Brytania)[33]
- francuska Odznaka Pilota (1929)[37]
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 73.
- ↑ a b Sebastian Nowosad: Rudnicki Franciszek ppłk pil. inż.. bequickorbedead. [dostęp 2020-04-01]. (pol.).
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 113.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 120.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 58.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 235.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 114.
- ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 291.
- ↑ Romeyko 1933 ↓, s. 195.
- ↑ a b Zieliński, Wójcik 2005 ↓, s. 168.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 112.
- ↑ Romeyko 1933 ↓, s. 196.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1921 roku, s. 213.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 246.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 123.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 44 z 2 maja 1924 roku, s. 254.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 131 z 17 grudnia 1924 roku, s. 737.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 335.
- ↑ a b Mariusz Niestrawski: Rudnicki Franciszek. infolotnicze.pl. [dostęp 2020-04-01]. (pol.).
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 333.
- ↑ Kronika Bydgoska 1998 ↓, s. 16.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 14 marca 1933 roku, s. 46.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 223.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 256.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 18 kwietnia 1935 roku, s. 39.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 500.
- ↑ a b Krzystek 2012 ↓, s. 493.
- ↑ Płoszajski 1993 ↓, s. 42.
- ↑ Franciszek Rudnicki. niebieskaeskadra.pl. [dostęp 2020-04-01]. (pol.).
- ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 245,251,257.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 41 z 27 października 1922 roku, s. 807.
- ↑ a b Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 228.
- ↑ a b Rudnicki Franciszek. listakrzystka.pl. [dostęp 2020-04-01]. (pol.).
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 352 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 436 „za loty bojowe nad nieprzyjacielem w czasie wojny 1918–1920”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 12 grudnia 1929 roku, s. 367.
Bibliografia edytuj
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Marian Romeyko: Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa. Marian Romeyko (red.). Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933. OCLC 830230270.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
- Krzysztof A. Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką: 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.
- Jerzy Płoszajski: Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939–1946. Cz. 1. Londyn: Stowarzyszenie Techników Polskich w Wielkiej Brytanii, 1993. ISBN 0-9522473-0-5. OCLC 749530918.
- Arkadiusz Kaliński. Bydgoskie lotnisko w latach 1916–1939 (cz. 2). „Kronika Bydgoska”. XX/1998, 1999. Bydgoszcz; Poznań: Wyd. Poznańskie. ISSN 0454-5451. OCLC 68757189&.
- Józef Zieliński, Waldemar Wójcik: Lotnicy Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari: 1919–1920. T. 1: Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2005. ISBN 83-7441-243-7. OCLC 749442378.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Hubert Mordawski: Polskie lotnictwo wojskowe 1918–1920: narodziny i walka. Poznań; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie Oddział Publicat, 2009. ISBN 978-83-245-8844-2. OCLC 750811729.
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. I: Początki, organizacja, personel i sprzęt. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. II: Walka i demobilizacja. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.