Gamma Andromedae

gwiazda wielokrotna leżąca w gwiazdozbiorze Andromedy
Almach
γ¹ Andromedae
Ilustracja
Położenie gwiazdy w gwiazdozbiorze Andromedy
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Andromeda

Rektascensja

02h 03m 53,953s[1]

Deklinacja

+42° 19′ 47,01″[1]

Paralaksa (π)

0,00919 ± 0,00073[1]

Odległość

352 ± 28 ly
108,0 ± 8,5[2] pc

Wielkość obserwowana

2,10m[2]

Ruch własny (RA)

43,08 ± 0,71 mas/rok[1]

Ruch własny (DEC)

−50,85 ± 0,52 mas/rok[1]

Prędkość radialna

−11,7 ± 0,9 km/s[1]

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

jasny olbrzym

Typ widmowy

K3 II[2][3]

Promień

80[4] R

Metaliczność [Fe/H]

−0,07[2]

Wielkość absolutna

−3,05m[2]

Jasność

~2000 L[4]

Temperatura

4500 K[4]

Charakterystyka orbitalna
Krąży wokół

Centrum Galaktyki

Półoś wielka

6491[2] pc

Mimośród

0,1535[2]

Alternatywne oznaczenia
Oznaczenie Flamsteeda: 57 And
2MASS: J02035397+4219471
Bonner Durchmusterung: BD +41°395
Fundamentalny katalog gwiazd: FK5 73
Boss General Catalogue: GC 2477
Katalog Henry’ego Drapera: HD 12533
Katalog Hipparcosa: HIP 9640
Katalog jasnych gwiazd: HR 603
SAO Star Catalog: SAO 37734
Alamak, Almaach, Almak; ADS 1630, CCDM 02039+4220
Gamma Andromedae BC
γ² Andromedae
ilustracja
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Andromeda

Rektascensja

02h 03m 54,720s[5]

Deklinacja

+42° 19′ 51,41″[5]

Wielkość obserwowana

BC: 5,02m[6]

Ruch własny (RA)

43,1 ± 0,7 mas/rok[5]

Ruch własny (DEC)

−50,8 ± 0,6 mas/rok[5]

Prędkość radialna

−14 ± 5 km/s[5]

Charakterystyka fizyczna
Typ widmowy

B: B9,5 V
C: A0 V[3]

Masa

BC: 8,7[4] M

Temperatura

B: 12 000 K
C: 10 000[4]

Alternatywne oznaczenia
Boss General Catalogue: GC 2479
Katalog Henry’ego Drapera: HD 12534
Katalog jasnych gwiazd: HR 604
SAO Star Catalog: SAO 37735

Gamma Andromedae (γ And, Almach, Almaak) – gwiazda w gwiazdozbiorze Andromedy, odległa od Słońca o około 350 lat świetlnych.

Tradycyjna nazwa gwiazdy, Almach, wywodzi się z języka arabskiego. Nazwa ‏عناق الأرض‎ ʿināq al-arḍ oznacza „karakal” (ryś stepowy)[4][7]. Nazwa bywała także zapisywana w formie Alamak, Almaac, Alamech i innych. Arabowie znali tę gwiazdę także pod nazwą ‏رجل المسلسلة‎ Rijl al Musalsalah, „stopa kobiety” (Andromedy)[7]. W 2016 roku Międzynarodowa Unia Astronomiczna formalnie uznała formę Almach za zalecaną[8].

Charakterystyka obserwacyjna

edytuj

Gamma Andromedae jest trzecią co do jasności gwiazdą konstelacji, jej obserwowana wielkość gwiazdowa to 2,10m, a wielkość absolutna wynosi −3,05m[2]. Jest to gwiazda wielokrotna. Przez mały teleskop może być obserwowana jako gwiazda podwójna, której składniki różnią się kolorem. Jaśniejszy jest złotożółty, a słabszy błękitny, ale dzięki efektowi kontrastu dostrzegane barwy ulegają wzmocnieniu dla obserwatora, przez co były opisywane jako „pomarańczowy i szmaragdowozielony”[4][7]. Składniki te dzieli na niebie 9,4 sekundy kątowej (pomiar z 2016 roku)[6]. Jako pierwszy podwójność Gamma Andromedae stwierdził w 1778 roku Johann Tobias Mayer z Getyngi, natomiast w 1842 roku Wilhelm Struve odkrył, że błękitny składnik sam jest gwiazdą podwójną[7].

Charakterystyka fizyczna

edytuj

Główny składnik γ¹ Andromedae (właściwy Almach) to jasny olbrzym, gwiazda typu widmowego K3. Ma on temperaturę 4500 K, a jego jasność jest 2000 razy większa niż jasność Słońca. Almach ma promień 80 razy większy od Słońca, większy niż promień orbity Wenus[4].

Składnik γ² Andromedae (5,02m) przez duże instrumenty optyczne może być rozdzielony na dwa. Tworzą go dwie gwiazdy ciągu głównego, błękitna Gamma Andromedae B o typie widmowym B9,5 i jasności 5,3m oraz biała Gamma Andromedae C, należąca do typu widmowego A0, o jasności 6,5m[4][6]. Składniki te okrążają wspólny środek masy w czasie 63,7 roku. Dzieli je średnio 0,3″, co przekłada się na 33 au, ale ze względu na duży mimośród zbliżają się na 13 au i oddalają na 52 au[4]. Co więcej jaśniejszy składnik Gamma Andromedae B jest gwiazdą spektroskopowo podwójną, z okresem obiegu składników 2,7 dnia. Sumaryczna masa potrójnego układu Gamma Andromedae BC jest równa 8,7 M, a to sugeruje, że niewidoczny składnik Bb jest białą gwiazdą typu A7, jednak nic więcej o niej nie wiadomo[4].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f γ¹ And w bazie SIMBAD (ang.)
  2. a b c d e f g h Anderson E., Francis C: HIP 9640. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2018-05-22]. (ang.).
  3. a b Gamma Andromedae w bazie SIMBAD (ang.)
  4. a b c d e f g h i j k Jim Kaler: ALMACH (Gamma Andromedae). [w:] STARS [on-line]. [dostęp 2018-05-22]. (ang.).
  5. a b c d e γ² And w bazie SIMBAD (ang.)
  6. a b c Mason et al.: WDS J02039+4220A. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.
  7. a b c d Andromeda, the Woman Chained. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 36. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
  8. Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-11-19. [dostęp 2018-05-22].