Goryczka śniegowa[4] (Gentiana nivalis L.) – gatunek rośliny należącej do rodziny goryczkowatych. Występuje w Ameryce Północnej i na Grenlandii, oraz w górach Europy i Azji Mniejszej[5]. W Polsce rośnie wyłącznie w Tatrach (liczba jej stanowisk nie przekracza 50)[6]. Na Słowacji jest szerzej rozprzestrzeniona.

Goryczka śniegowa
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

goryczkowce

Rodzina

goryczkowate

Rodzaj

goryczka

Gatunek

goryczka śniegowa

Nazwa systematyczna
Gentiana nivalis L.
Sp. pl. 1:229. 1753[3]

Morfologia

edytuj
Łodyga
Dochodzi do 10 cm wysokości. Cienka, kanciasta, delikatna, rozgałęziona lub nie rozgałęziona, naga. Roślina nie tworzy pędów płonnych[6].
Liście
Ulistnienie nakrzyżległe. Liście różyczkowe eliptyczne, o długości 5–10 mm, wrastające na krótkim i oskrzydlonym ogonku. Liście łodygowe krótsze od różyczkowych i zrośnięte po dwa nasadami[6].
Kwiaty
Wyrastają na szczytach łodygi, oraz w kątach górnych liść. Mają długość ok. 1,2–2 cm, są intensywnie niebieskie (szafirowe), korona o wąskiej rurce, zrośnięta z 5 płatków. Płatki te w pełnym słońcu talerzykowato rozchylają się. Kielich zrosły, o 5 wyraźnych, zaostrzonych i nieoskrzydlonych ząbkach[6][7].
Owoc
Błoniasta torebka. Nasiona z listewkami na powierzchni są liczne i drobne[6].

Biologia i ekologia

edytuj

Roślina jednoroczna. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Siedlisko: skały, żwirki i murawy, hale. Preferuje podłoże wapienne. W Tatrach występuje w piętrze kosówki i piętrze alpejskim, z rzadka również w reglu górnym[5].

Zagrożenia i ochrona

edytuj

Gatunek objęty w Polsce ścisłą ochroną. Nie jest obecnie zagrożona, gdyż wszystkie jej stanowiska znajdują się na obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego[6].

Zobacz też: Rośliny tatrzańskie.

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-11-30] (ang.).
  3. The Plant List. [dostęp 2017-01-11].
  4. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  5. a b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
  6. a b c d e f Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
  7. Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.