Wikipedia

Głodówka lecznicza

Powstrzymanie się od spożywania pokarmu

Głodówka, głodówka lecznicza – metoda stosowana w medycynie alternatywnej polegająca na okresowym całkowitym zaprzestaniu spożywania pokarmów (przyjmuje się tylko płyny)[1]. Termin głodówka jest stosowany zamiennie z postem lub leczniczym postem[2].

Idea głodówek leczniczych prawdopodobnie pochodzi z XIX wieku, choć jej propagatorzy często powołują się na faktyczne zwyczaje żywieniowe z czasów antycznych[3] czy przykłady postów zamieszczonych w Biblii[4]. Pojawianie się zwiększonej zapadalności na niektóre choroby u osób przejadających się zostało zaobserwowane w Stanach Zjednoczonych w pierwszej połowie XIX wieku[5]. Twórcą idei, według której rozwiązaniem tego problemu – czyli odnotowanego wzrostu zachorowań np. na nowotwór żołądka – jest okresowe głodowanie, był lekarz Henry S. Tanner. Opublikował on swoją propozycję w 1877 roku, jednak nie zyskała ona początkowo rozgłosu, aż do momentu gdy Tanner odbył publiczny 40-dniowy post w wynajętym teatrze Calderon Hall w Nowym Jorku[6][7][8]. Kolejnym propagatorem idei postów leczniczych był Edward H. Dewey, który w wydanych w latach 1895–1904 (do śmierci autora) zalecał umiarkowanie w jedzeniu i spożywaniu alkoholu, rezygnację ze śniadań i okresowe długotrwałe głodowanie[9][10]. Idea prozdrowotnego wpływu głodzenia na organizm ludzki była kwestionowana od 1910 roku[11]. Dopiero jednak działania Lindy Hazzard, naturoterapeutki, która zagłodziła wielu swoich pacjentów na śmierć, doprowadziły do całkowitego odrzucenia głodówek leczniczych jako praktyki medycznej i funkcjonowania tej metody jedynie w nurcie pseudo-medycyny[12].

Głodówka w medycynie jest rozumiana inaczej, bo nie jako całkowite zaprzestanie spożywania pokarmu, a jako zastosowanie diety skrajnie ubogiej energetycznie. Była dawnej stosowana w medycynie jako element leczenia skutków otyłości lub element przygotowania osób otyłych do operacji[13][14]. Przyjmuje się, że wartością graniczną czasu stosowania tego rodzaju diety jest 168 dni (24 tygodnie)[15], jednak opisany został przypadek jej zastosowania przez 382 dni[16]. Pojęciem szerszym, w którym zawiera się zarówno całkowite zaprzestanie przyjmowania pokarmów, jak i zastosowanie diety skrajnie ubogiej energetycznie, jest głodzenie, definiowane jako proces, w którym ilość dostarczanych składników odżywczych nie zaspokaja zapotrzebowania organizmu[13].

Współcześnie (od 2011) nie zaleca się stosowania głodówek przed operacjami. Zaleca się jedynie zastosowanie dopasowanej diety (w dłuższym okresie przed operacją) oraz niespożywanie pokarmów stałych w ciągu 6 godzin poprzedzających operację[17].

Organizm ludzki jest fizjologicznie przystosowany do okresowego przyjmowania posiłków i odstępy pomiędzy kolejnymi posiłkami wynoszące do około jednej doby (24 godziny) są zwykle uznawane za normę. Prawidłowo funkcjonujący organizm nie odczuwa ich skutków[13], choć jeśli wynika z tego redukcja ilości dostarczanych kalorii, może to przyczyniać się do zmniejszenia nadwagi, co przekłada się na redukcję ryzyka choroby wieńcowej serca[18].

Zaprzestanie spożywania posiłków na 24 godziny i więcej edytuj

Zaprzestanie spożywania posiłków przez okres dłuższy niż ten, do którego organizm jest fizjologicznie przystosowany, uruchamia mechanizm adaptacyjny, który działa przez okres od dwóch do trzech tygodni[13]. Działanie mechanizmu rozpoczyna się po czasie nie krótszym niż 16 godzin i nie dłuższym niż 3 dni od przyjęcia ostatniego posiłku (w zależności od budowy ciała, warunków środowiskowych i składu ostatniego posiłku; czas ten nie zależy od masy tkanki tłuszczowej). Po tym czasie zachodzące procesy, zwłaszcza pozyskiwanie przez organizm glukozy z białek, powodują nieodwracalne lub trudno odwracalne zmiany, a także powstaje ryzyko niewłaściwej reakcji organizmu na posiłek w momencie zakończenia głodówki[1][19]. Analogiczna odpowiedź organizmu następuje w czasie drastycznego zmniejszenia podaży energetycznej, to jest wówczas, gdy z posiłkami dostarczanie jest mniej niż do 500 do 600 kcal w ciągu doby (wartość zależna od płci i budowy ciała)[2].

W potocznym znaczeniu lub w znaczeniu medycyny niekonwencjonalnej głodówka zaczyna się po ostatnim posiłku, natomiast w znaczeniu medycznym głodówka zaczyna się po wyczerpaniu zapasu glikogenu w wątrobie i mięśniach (zapas wynosi od 400 do 450 gram, czyli na ok. 16 godzin)[2]. Następnie spalaniu ulegają białka[1]. Organizm rozpoczyna syntezę glukozy na drodze glukoneogenezy, w której wykorzystywane są zgromadzone w organizmie aminokwasy. Na skutek przedłużającej się głodówki zwiększa się spalanie aminokwasów pochodzących z rozkładu białek krwi i tkanki mięśniowej. Zwiększa się znacznie ryzyko wystąpienia hipoglikemii, na którą szczególnie wrażliwa jest tkanka nerwowa.

Zwiększone spalanie tłuszczy nie jest bezpośrednim następstwem krótkotrwałej głodówki (szacunkowo do 2 tygodni), jednak w momencie zwiększonego wysiłku fizycznego lub konieczności utrzymania właściwej temperatury ciała równolegle do spalania białek następuje wykorzystanie zasobów energetycznych zmagazynowanych w tkance tłuszczowej[1]. Tłuszcze ulegają procesowi spalaniu w procesie β-oksydacji. Zwiększony rozpad triacylogliceroli, wzrost stężenia wolnych kwasów tłuszczowych we krwi oraz nasilona ketogeneza prowadzą do wzrostu stężenia ciał ketonowych, konsekwencją czego może być kwasica ketonowa. Opisany mechanizm czerpania zasobów energetycznych z tłuszczy zostaje uruchomiony po czasie 2 tygodni do 3 tygodni od ostatniego posiłku, przy czym wartość ta jest szacunkowa, określona na podstawie badań wykonanych w czasie II wojny światowej zarówno w badaniach na głodujących ochotnikach[15], jak i badając osoby, które głodują na skutek działań wojennych[20].

Eksperymenty wykorzystujące głodówki i głodzenie nie są akceptowalne we współczesnej nauce. Obecnie uznaje się, że poziom ryzyka takich badań jest zbyt wysoki. Podstawą takiego podejścia była analiza następstw tak zwanej głodowej zimy, która miała miejsce w latach 1944–1945[21]. Eksperymenty tego rodzaju zakazane są w Europie na podstawie Konwencji O Ochronie Praw Człowieka i Godności Istoty Ludzkiej w Kontekście Zastosowań Biologii i Medycyny: Konwencja o Prawach Człowieka i Biomedycynie[22].

Szkodliwość stosowania głodówki jako metody terapeutycznej edytuj

Mimo że współczesna medycyna wyklucza stosowanie głodówki ze względu na ryzyko wystąpienia gwałtownego pogorszenia stanu zdrowia[23], jej rzekome zalety są opisywane w publikacjach niemedycznych[24]. Zaprzestanie spożywania posiłków na czas dłuższy niż okres, do którego człowiek jest przystosowany, stanowi zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia głodującego, ponieważ prowadzi do zachwiania równowagi elektrolitycznej, spadku masy mięśniowej i może zwiększać ryzyko występowania dny moczanowej[23]. Zgodnie z obecną wiedzą, groźnym powikłaniem po odbyciu głodówki jest zaburzenie perystaltyki jelit oraz zmiana pH środowiska układu pokarmowego (zaburzenie wydzielania żołądkowego), która prowadzi do dysbakteriozy przewodu pokarmowego. W efekcie tego możliwy jest częściowy zanik kosmków jelitowych[25][26]. Częste lub długotrwałe stosowanie głodówek i diet głodowych doprowadzić może do awitaminozy, a w następstwie niedoboru witaminy B12 do anemii[27].

Zwolennicy alternatywnych metod leczenia sugerują, niezgodnie z wiedzą o fizjologii człowieka, natychmiastowe rozpoczęcie procesu trawienia tłuszczów po rozpoczęciu głodówki[24] lub natychmiastowe rozpoczęcie innych procesów mających rzekomy korzystny wpływ na zdrowie człowieka[1]. W rzeczywistości w początkowym okresie adaptacji do stanu zmniejszonej podaży składników energetycznych spalanie tłuszczów jest związane ze zwiększonym wysiłkiem fizycznym[28].

Na podstawie badania organizmów morskich uznaje się, że w tkance tłuszczowej magazynowane są także toksyny jak metylortęć[29], pestycydy[30] lub Bisfenol A (BPA)[31]. Istnieje podejrzenie, że objawy długotrwałej głodówki, m.in. nudności, zawroty głowy, gorączka, a także zwiększone ryzyko chorób układu krążenia, są spowodowane uwalnianiem tych substancji z redukowanej tkanki tłuszczowej[32].

Wbrew wiedzy o fizjologii człowieka, której proces adaptacyjny do stanu głodowego zmniejsza wydalanie wszelkich substancji, propagatorzy głodówki leczniczej sugerują, że prowadzi do pewnego rodzaju oczyszczenia organizmu, nazywanego detoksykacją[33]. Detoksykacja ma być rzekomo spowodowana tym, że następuje autofagia, w wyniku której rozłożeniu ulegają komórki zawierające toksyny i same toksyny[34]. W rzeczywistości proces ten zachodzi stale w organizmie człowieka i może być nasilany m.in. przez niedobór substancji odżywczych, jednak nie prowadzi od ich wydalenia z organizmu, ponieważ produkty autofagii są zużywane do budowy nowych komórek[35].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e Joanna (tłumacz). Olszewska, Lecznicza głodówka, Warszawa: Wyd. ABA, [1999], ISBN 83-914334-3-9, OCLC 751538122 [dostęp 2019-07-04].
  2. ↑ a b c Lecznicze posty. Na co uważać? [online], www.focus.pl [dostęp 2019-07-13] (pol.).
  3. ↑ Ralph Mathisen, Danuta Shanzer, Society and Culture in Late Antique Gaul: Revisiting the Sources, Taylor & Francis, 5 lipca 2017, ISBN 978-1-351-89921-5 [dostęp 2020-05-27] (ang.).
  4. ↑ Daniel W. Evans, Your guide to 40 days of prayer & fasting., [Place of publication not identified]: Tate Pub & Enterprises Ll, 2009, ISBN 1-60799-091-1, OCLC 946198772 [dostęp 2020-05-27].
  5. ↑ Michael Iacobbo, Vegetarian America. A history, Westport, Conn.: Praeger, 2004, ISBN 0-275-97519-3, OCLC 53970674 [dostęp 2020-05-27].
  6. ↑ Clarendon Hall NYC [online], Ephemeral New York [dostęp 2020-05-27] (ang.).
  7. ↑ Linda Hazzard: The “Starvation Doctor” [online], Medical Bag, 8 kwietnia 2014 [dostęp 2020-05-27] (ang.).
  8. ↑ The Long Fast Finished; a Meal That Amazed Dr. Tanner’s Attendants. Milk, Watermelon, and Half a Pound of Beefsteak--No Disastrous Effects of the Mixture as yet--Closing Moments of the Forty Days’ Fast--Its History Briefly Reviewed., „The New York Times”, 8 sierpnia 1880, ISSN 0362-4331 [dostęp 2020-05-27] (ang.).
  9. ↑ James C. Whorton, Crusaders for fitness., [Place of publication not identified]: Princeton University Pres, 2016, ISBN 0-691-64189-7, OCLC 938371484 [dostęp 2020-05-27].
  10. ↑ R. Marie Griffith, Apostles of Abstinence: Fasting and Masculinity during the Progressive Era, „American Quarterly”, 52 (4), 2000, s. 599–638, ISSN 0003-0678, JSTOR: 30042198 [dostęp 2020-05-27].
  11. ↑ Food And Feeding on JSTOR, „The British Medical Journal”, 1 (2563), 1910, s. 388–390, JSTOR: 25289583 [dostęp 2020-05-27] (ang.).
  12. ↑ Kenneth V. Iserson, Demon doctors. Physicians as serial killers, Tucson, Ariz.: Galen Press, 2002, ISBN 1-883620-29-5, OCLC 49618599 [dostęp 2020-05-27].
  13. ↑ a b c d Sobotka i inni, Podstawy żywienia klinicznego. Edycja czwarta, 2. pol., tł. z wyd. 4. oryg, Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Scientifica, 2013, ISBN 978-83-936527-1-6, OCLC 852983832 [dostęp 2019-09-29].
  14. ↑ Rajesh Aggarwal, Setting Up an Enhanced Recovery Program Pathway for Bariatric Surgery: Current Evidence into Practice, Cham: Springer International Publishing, 2015, s. 293–299, DOI: 10.1007/978-3-319-20364-5_24, ISBN 978-3-319-20363-8 [dostęp 2019-09-28].
  15. ↑ a b University of Minnesota. Laboratory of Physiological Hygiene., The biology of human starvation. Volume I, Minneapolis, ISBN 978-1-4529-3798-4, OCLC 1079363282 [dostęp 2019-10-06].
  16. ↑ W.K. Stewart, L.W. Fleming, Features of a successful therapeutic fast of 382 days’ duration, „Postgraduate Medical Journal”, 49 (569), 1973, s. 203–209, DOI: 10.1136/pgmj.49.569.203, ISSN 0032-5473, PMID: 4803438, PMCID: PMC2495396 [dostęp 2019-09-29].
  17. ↑ Ian Smith i inni, Perioperative fasting in adults and children: guidelines from the European Society of Anaesthesiology, „European Journal of Anaesthesiology”, 28 (8), 2011, s. 556–569, DOI: 10.1097/EJA.0b013e3283495ba1, ISSN 0265-0215 [dostęp 2019-09-29] (ang.).
  18. ↑ Monica C Klempel i inni, Intermittent fasting combined with calorie restriction is effective for weight loss and cardio-protection in obese women, „Nutrition Journal”, 11 (1), 2012, DOI: 10.1186/1475-2891-11-98, ISSN 1475-2891 [dostęp 2019-07-04] (ang.).
  19. ↑ M N Harvie i inni, The effects of intermittent or continuous energy restriction on weight loss and metabolic disease risk markers: a randomized trial in young overweight women, „International Journal of Obesity”, 35 (5), 2011, s. 714–727, DOI: 10.1038/ijo.2010.171, ISSN 0307-0565 [dostęp 2019-07-04] (ang.).
  20. ↑ Emil Apfelbaum, Choroba głodowa: Badania kliniczne nad głodem wykonane w getcie warszawskim z roku 1942, wyd. 1, Warszawa: American Joint Distribution Committee., 1946.
  21. ↑ Nicky Hart, Famine, Maternal Nutrition and Infant Mortality: A Re-Examination of the Dutch Hunger Winter, „Population Studies”, 47 (1), 1993, s. 27–46, JSTOR: 2175224 [dostęp 2018-09-13].
  22. ↑ Leszek Karski, Eksperyment medyczny przeprowadzany na organizmie ludzkim. Aspekty prawa międzynarodowego, europejskiego i krajowego, „Studia Ecologiae et Bioethicae”, 11 (1), 2013, s. 65–87.
  23. ↑ a b Irene Strychar, Diet in the management of weight loss, „CMAJ: Canadian Medical Association journal = journal de l’Association medicale canadienne”, 174 (1), 2006, s. 56–63, DOI: 10.1503/cmaj.045037, ISSN 1488-2329, PMID: 16389240, PMCID: PMC1319349 [dostęp 2018-09-05].
  24. ↑ a b Chomik, Anna., Wydawnictwo Vital., Lecznicze głodówki dla każdego. Jak poprzez post pozbyć się chorób, Białystok: Vital, 2016, ISBN 978-83-65404-01-5, OCLC 946321976 [dostęp 2019-10-06].
  25. ↑ Wei-Long Hao, Yuan-Kun Lee, Microflora of the Gastrointestinal Tract: A Review, t. 268, New Jersey: Humana Press, 1 czerwca 2004, s. 491–502, DOI: 10.1385/1-59259-766-1:491, ISBN 978-1-59259-766-6 [dostęp 2019-10-06] (ang.).
  26. ↑ R. Snepar i inni, Effect of cimetidine and antacid on gastric microbial flora, „Infection and Immunity”, 36 (2), 1982, s. 518–524, ISSN 0019-9567, PMID: 7085070, PMCID: PMC351258 [dostęp 2019-10-06].
  27. ↑ Jakie są pierwsze objawy awitaminozy i jak ją leczyć? [online], HelloZdrowie, 17 stycznia 2019 [dostęp 2019-10-06] (pol.).
  28. ↑ P.L. Greenhaff, M. Gleeson, R.J. Maughan, The effects of diet on muscle pH and metabolism during high intensity exercise, „European Journal of Applied Physiology and Occupational Physiology”, 57 (5), 1988, s. 531–539, DOI: 10.1007/bf00418458, ISSN 0301-5548, PMID: 3396568 [dostęp 2019-10-06].
  29. ↑ Donna Mergler i inni, Methylmercury Exposure and Health Effects in Humans: A Worldwide Concern, „AMBIO: A Journal of the Human Environment”, 36 (1), 2007, s. 3–11, DOI: 10.1579/0044-7447(2007)36[3:MEAHEI]2.0.CO;2, ISSN 0044-7447 [dostęp 2019-10-06] (ang.).
  30. ↑ Pesticides found to accumulate in fat tissue [online], phys.org [dostęp 2019-10-06] (ang.).
  31. ↑ Tanya Tillett, Bisphenol A, Chapter 2: New Data Shed Light on Exposure, Potential Bioaccumulation, „Environmental Health Perspectives”, 117 (5), 2009, b, DOI: 10.1289/ehp.117-a210b, ISSN 0091-6765, PMID: 19478989, PMCID: PMC2685869 [dostęp 2019-10-07] (ang.).
  32. ↑ Philippe Grandjean i inni, Adverse Effects of Methylmercury: Environmental Health Research Implications, „Environmental Health Perspectives”, 118 (8), 2010, s. 1137–1145, DOI: 10.1289/ehp.0901757, ISSN 0091-6765, PMID: 20529764, PMCID: PMC2920086 [dostęp 2019-10-06] (ang.).
  33. ↑ Ewa Dąbrowska, Dieta warzywno-owocowa dr Ewy Dąbrowskiej. Przepisy, Kraków, ISBN 978-83-277-1518-0, OCLC 1023628116 [dostęp 2019-10-06].
  34. ↑ Forget Juice Cleanses. Autophagy Is the Real Way to Detox Your Body [online], Bulletproof, 18 stycznia 2018 [dostęp 2019-10-06] (ang.).
  35. ↑ Petro Starokadomskyy, Kostyantyn V. Dmytruk, A bird’s-eye view of autophagy, „Autophagy”, 9 (7), 2013, s. 1121–1126, DOI: 10.4161/auto.24544, ISSN 1554-8627, PMID: 23615436, PMCID: PMC3722328 [dostęp 2019-10-06] (ang.).

  Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Głodówka_lecznicza&oldid=73384152”