HMS Bedouin

HMS Bedouin (F67/G67)
	Historia
Stocznia	William Denny, Dumbarton
Położenie stępki	13 stycznia 1937
Wodowanie	21 grudnia 1937
	Royal Navy
Wejście do służby	15 marca 1939
Zatopiony	15 czerwca 1942 na Morzu Śródziemnym
	Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 1854 t; pełna: 2519 t
Długość	114,9 m
Szerokość	11,12 m
Zanurzenie	3,96 m
	Napęd
	2 turbiny parowe o mocy łącznej 44 000 KM,; 3 kotły parowe, 2 śruby
Prędkość	36 w
Zasięg	5700 Mm przy 15 w
	Uzbrojenie
	8 dział 120 mm (4xII),; 4 działka 40 mm plot (1xIV),; 8 wkm plot Vickers 12,7 mm (2xIV),; 4 wt 533 mm (1xIV),; 20 bg, 2 mbg (stan na 1939-40, szczegóły w tekście)
Załoga	190 (pokój) – ok. 260

HMS Bedouin – brytyjski niszczyciel z okresu II wojny światowej, typu Tribal, w służbie Royal Navy od 1939. Nosił znaki taktyczne F67, G67. Podczas wojny służył w kampanii norweskiej, na Atlantyku, w Arktyce i na Morzu Śródziemnym, gdzie został zatopiony 15 czerwca 1942 przez włoskie okręty i lotnictwo podczas operacji Harpoon.

Podczas służby otrzymał wyróżnienia bitewne (battle honours): Narwik 1940, Norwegia 1940-41, Atlantyk 1940-41, Arktyka 1941-42, konwoje maltańskie 1942^[1].

Budowa

Osobny artykuł: Niszczyciele typu Tribal (1936).

Okręt zamówiono 19 czerwca 1936 w ramach programu z 1935 roku i stępkę pod jego budowę położono 13 stycznia 1937^[2] w stoczni William Denny w Dumbarton w Szkocji. Kadłub wodowano 21 grudnia 1937, a okręt wszedł do służby w brytyjskiej marynarce Royal Navy 15 marca 1939 jako drugi okręt brytyjski noszący tę nazwę (pol. Beduin). Koszt budowy, bez uzbrojenia i wyposażenia łączności, wynosił 340.400 funtów szt.^[3].

Służba w skrócie

„Bedouin” wszedł do służby w składzie 2. Flotylli Niszczycieli Tribal Floty Metropolii (Home Fleet), przemianowanej wkrótce na 6. Flotyllę. 1 czerwca uczestniczył w bezskutecznych poszukiwaniach zaginionego okrętu podwodnego HMS „Thetis”^[3].

Początek wojny i kampania norweska 1940

W pierwszym okresie II wojny światowej, „Bedouin” głównie patrolował na Morzu Północnym i Atlantyku oraz działał z siłami głównymi floty, bazując w Scapa Flow. Od stycznia do marca 1940 był remontowany.

„Bedouin” brał udział w kampanii norweskiej, poczynając od bezskutecznych poszukiwań 7 kwietnia 1940 niemieckich okrętów w składzie sił głównych Home Fleet adm. Forbesa^[a]. 8 kwietnia został wysłany z zespołem dla wsparcia niszczyciela HMS „Glowworm”, lecz ten w tym czasie już został zatopiony^[b]. 9 kwietnia rano okręty te zostały skierowane do patrolowania pod Vestfjordem (już po wysadzeniu w tym fiordzie desantu z niemieckich niszczycieli na Narwik). 10 kwietnia był nieskutecznie atakowany przez okręt podwodny U-25 (torpedy przedwcześnie wybuchły)^[4]. 13 kwietnia z 8 innymi niszczycielami i pancernikiem HMS „Warspite” wziął udział w drugiej bitwie pod Narwikiem, zakończonej zatopieniem lub samozatopieniem 8 niemieckich niszczycieli^[c]. Brał podczas bitwy m.in. udział w zatopieniu niszczyciela „Erich Koellner”^[3].

4 maja brał udział w ratowaniu rozbitków z polskiego niszczyciela ORP „Grom” zatopionego przez lotnictwo w Ofotfjordzie. Powrócił następnie na krótki remont do Wielkiej Brytanii. Zmieniono mu w tym okresie znak taktyczny z F67 na G67. W dniach 7-8 czerwca „Bedouin” jeszcze osłaniał konwoje ewakuacyjne z Norwegii^[3].

Morze Północne i Arktyka 1940–1942

Od 10 października do 17 listopada 1940 był remontowany w Southampton. Podczas remontu zastąpiono 2 działa 120 mm na rufowej pozycji X przez działa przeciwlotnicze 102 mm Mk XVI (podobnie, jak na innych okrętach tego typu). Powrócił następnie do służby w 6. Flotylli, w składzie Home Fleet w Scapa Flow, głównie patrolując na północno-zachodnich podejściach Wysp Brytyjskich i Morzu Północnym i osłaniając większe okręty^[3].

W dniach 1–6 marca 1941 eskortował dwa transportowce wojska podczas rajdu komandosów na norweskie Lofoty (z niszczycielami HMS „Eskimo” i „Tartar”) – operacja Claymore. Zatopił tam norweski statek przybrzeżny „Mira”.

6-7 maja uczestniczył z innymi okrętami (krążowniki lekkie HMS „Edinburgh”, HMS „Birmingham”, HMS „Manchester”, niszczyciele HMS „Eskimo”, HMS „Somali”, HMAS „Nestor”) w operacji EB – przechwycenia niemieckiego statku rozpoznania pogodowego WBS-6 „München” w celu zdobycia tablic kodowych do maszyny szyfrującej Enigma^[5].

W dniach 25-28 czerwca ponownie wziął udział w operacji przechwycenia niemieckiego statku rozpoznania pogodowego WBS-2 „Lauenburg” (z krążownikiem HMS „Nigeria” i niszczycielem „Tartar”). Od 19 lipca do końca sierpnia 1941 był w remoncie, podczas którego otrzymał radar Type 286M.

Między 14 a 20 listopada „Bedouin” brał udział wraz z krążownikiem HMS „Kenya” i niszczycielem HMS „Intrepid” w eskorcie konwoju arktycznego PQ-3 do ZSRR, po czym 25 listopada wraz z tymi okrętami i dwoma radzieckimi niszczycielami ostrzeliwał niemieckie pozycje artylerii pod Vardo. Od 28 listopada do 3 grudnia osłaniał konwój powrotny QP-3 do Islandii^[3].

Od 22 do 30 grudnia 1941 w składzie zespołu Z kadm. L. Hamiltona wziął udział w drugim rajdzie komandosów na Lofoty (operacja Anklet), wraz z innymi okrętami brytyjskimi oraz polskimi^[d].

Od 1 do 9 marca 1942 „Bedouin” brał udział w silnym zespole osłaniającym konwój arktyczny do ZSRR PQ-12 oraz powrotny QP-8 (m.in. z pancernikami HMS „King George V”, „Duke of York” i lotniskowcem HMS „Victorious”)^[e]. 11 marca z innymi niszczycielami poszukiwał bezskutecznie „Tirpitza” pod Bodø^[f]. Od 10 kwietnia ponownie brał udział w zespole sił głównych osłaniających konwój PQ-14 i powrotny QP-10.^[3]

Morze Śródziemne 1942

5 czerwca „Bedouin” został skierowany na Morze Śródziemne, w eskorcie konwoju WS19Z z Wielkiej Brytanii przez Gibraltar na Maltę (operacja Harpoon). Od 11 czerwca wchodził w skład zespołu X, bezpośrednio eskortującego konwój i toczącego walki z lotnictwem niemieckim i włoskim. 15 czerwca brał udział w bitwie pod Pantellerią z włoskimi krążownikami „Raimondo Montecuccoli” i „Eugenio di Savoia” oraz niszczycielami „Alfredo Oriani”, „Ascari”, „Ugolino Vivaldi”, „Lanzerotto Malocello” i „Premuda”. W starciu „Bedouin” został poważnie uszkodzony i unieruchomiony, trafiony ok. 12 pociskami krążowników i niszczycieli. Uszkodzeniu uległa maszynownia, część dziobowa i nadbudówka. Niszczyciel HMS „Partridge”(inne języki) podjął próbę holowania „Bedouina” za konwojem. Ponieważ próba przywrócenia napędu „Bedouina” nie powiodła się, zespół ten zawrócił jednak na zachód, w kierunku Gibraltaru. Gdy ponownie nadpłynęły włoskie krążowniki, niszczyciel „Partridge” porzucił hol i uszedł pod zasłoną dymną. „Bedouin”, ostrzelany przez krążowniki, został w tym czasie zaatakowany przez włoski samolot torpedowy Savoia-Marchetti SM.79. Zdołał go zestrzelić, lecz mimo to został trafiony w prawą burtę wystrzeloną torpedą^[6]. Po storpedowaniu, „Bedouin” zatonął w rejonie pozycji 36°12′N 111°37′E/36,200000 111,616667, na południowy zachód od Pantellerii. Większość załogi „Bedouina” (213) została uratowana i wzięta do niewoli przez włoskie okręty, zginęło 28 ludzi^[3].

Dane

Szczegółowy opis i dane techniczne w artykule niszczyciele typu Tribal (1936)

Uzbrojenie

1939–1940:

8 dział kalibru 120 mm (4.7in) QF Mk XII na podwójnych podstawach CP Mk XIX, osłoniętych maskami (4xII)
- długość lufy: L/45 (45 kalibrów), donośność maksymalna 15 520 m, kąt podniesienia +40°, masa pocisku 22,7 kg, zapas amunicji 300 pocisków na działo (w tym 50 oświetlających)
4 automatyczne działka przeciwlotnicze 40 mm Vickers Mk VIII pom-pom, poczwórnie sprzężone na podstawie Mk VII (1xIV)
- długość lufy: L/39, donośność skuteczna w poziomie 3475 m, w pionie 1555 m, kąt podniesienia +80°, masa pocisku 0,907 kg,
8 wkm plot Vickers 12,7 mm, poczwórnie sprzężone (2xIV)
4 wyrzutnie torpedowe 533 mm QR Mk IX (1xIV) (4 torpedy Mk IX)
1 zrzutnia (na 3 bomby) i 2 miotacze bomb głębinowych (20 bomb głębinowych)

listopad 1940–1942

6 dział 120 mm (4.7in) QF Mk XII na podwójnych podstawach CP Mk XIX, osłoniętych maskami (3xII)
2 działa uniwersalne 102 mm Mk XVI na podwójnej podstawie Mk XIX, osłonięte maską (1xII)
- długość lufy: L/45, donośność maksymalna 18 150 m, w pionie 11 890 m, kąt podniesienia +80°, masa pocisku 15,88 kg
4 automatyczne działka plot 40 mm Vickers Mk VIII pom-pom, poczwórnie sprzężone na podstawie Mk VII (1xIV)
2-6 automatycznych działek plot 20 mm Oerlikon, pojedynczych (dodawane na okrętach typu Tribal sukcesywnie od ok. połowy 1941)*
8 wkm plot 12,7 mm Vickers (2xIV) (do 1942, zastąpione przez działka 20 mm?)*
4 wyrzutnie torpedowe 533 mm QR Mk IX (1xIV) (4 torpedy Mk IX)
1 zrzutnia (na 3 bomby) i 2 miotacze bomb głębinowych (20-30 bomb głębinowych)

* – Brak szczegółowych danych w dostępnych publikacjach, ile "Bedouin" otrzymał działek 20 mm i czy dalsze działka zastąpiły wkm-y 12,7 mm przed zatopieniem okrętu.

Wyposażenie

hydrolokator aktywny
system kierowania ogniem artylerii: główny dalmierz i punkt kierowania ogniem Mk I, 3,6-metrowy dalmierz i punkt kierowania ogniem przeciwlotniczym Mk II (na nadbudówce dziobowej)
radar dozoru powietrznego Typ 286M (od lipca 1941)^[3]

Uwagi

↑ Siły 7. 4. 1940: pancerniki HMS „Rodney” i „Valiant”, krążownik liniowy HMS „Repulse, krążowniki lekkie HMS „Sheffield” i „Penelope” (i początkowo francuski „Emile Bertin”), niszczyciele HMS „Eskimo”, „Punjabi”, „Bedouin”, „Kimberley”, „Jupiter”, „Codrington”, „Griffin”, „Brazen”, „Escapade”, „Electra”, następnie także HMS „Somali”, „Tartar”, „Matabele” i „Mashona” z Rosyth – Don Kindell, NAVAL EVENTS, APRIL 1940, Part 1 of 4 w serwisie naval-history.net [dostęp 6-6-2009]
↑ Z krążownikiem liniowym HMS „Repulse”, krążownikiem lekkim HMS „Penelope” i niszczycielami HMS „Bedouin”, „Eskimo”, „Punjabi”, „Kimberley” – Don Kindell, NAVAL EVENTS, APRIL1940, Part 2 of 4 w serwisie naval-history.net [dostęp 6-6-2009]
↑ Niszczyciele brytyjskie pod Narwikiem 13.04.1940: HMS „Bedouin”, „Cossack”, „Punjabi”, „Eskimo”, "Kimberley”, „Hero”, „Icarus”, „Forester”(inne języki) i „Foxhound”(inne języki).
↑ Operacja Anklet: krążownik HMS „Arethusa”, niszczyciele: HMS „Eskimo”, „Ashanti”, „Bedouin", „Somali”, „Wheatland”, „Lamerton”, OORP „„Kujawiak” i „Krakowiak”, transportowce „Prince Albert”, „Princess Charlotte” oraz mniejsze okręty – G. Mason, op.cit.
↑ Siły osłony konwoju PQ-12: okręty liniowe HMS „Renown”, „Duke of York”, „King George V”, lotniskowiec HMS „Victorious", krążowniki HMS „Kenya”, „Berwick”, niszczyciele HMS „Faulknor”, „Eskimo”, „Punjabi”, „Fury”(inne języki), „Echo”, „Eclipse”, „Onslow”, „Ashanti", „Intrepid”, „Icarus”, „Lookout”, „Bedouin” – Chronik des Seekrieges 1939-1945
↑ 11. 3. 1942: niszczyciele: HMS "Eskimo", „Faulknor”, „Fury”(inne języki), „Intrepid”, „Icarus”, „Bedouin”, „Tartar” i „Punjabi” – Chronik des Seekrieges 1939-1945

Przypisy

↑ Według G. Mason, op.cit, z tym, że przyjęto także prawdopodobne wyróżnienie Arktyka 1941-42 zamiast błędnego podwójnie cytowanego w tym źródle wyróżnienia NORWAY 1941-41 [dostęp 12-6-2009]
↑ Data położenia stępki według G. Mason, op.cit.. Większość publikacji podaje jedynie styczeń 1937.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ G. Mason, HMS Bedouin – Tribal-class Destroyer
↑ Don Kindell, NAVAL EVENTS, APRIL1940, Part 2 of 4 w serwisie naval-history.net [dostęp 12-6-2009]
↑ Hugh Sebag-Montefiore: Enigma The Battle for the Code. Weidenfeld Military, s. 144-148. ISBN 978-1-4072-2129-8.
↑ Według S. Baker... za The Tribals, Biography of a Destroyer Class, Martin H. Brice, s. 97-98

Bibliografia

Geoffrey B Mason, Bedouin – Tribal-class Destroyer (ang.) w serwisie naval-history.net [dostęp 3-6-09] (przebieg służby)
(ros.) S.W. Patjanin, Esmincy tipa Tribal (Эсминцы типа "Трайбл"), seria Morskaja Kollekcja 1/2002 (dane techniczne i budowa)

[4] Siły 7. 4. 1940: pancerniki HMS „Rodney” i „Valiant”, krążownik liniowy HMS „Repulse, krążowniki lekkie HMS „Sheffield” i „Penelope” (i początkowo francuski „Emile Bertin”), niszczyciele HMS „Eskimo”, „Punjabi”, „Bedouin”, „Kimberley”, „Jupiter”, „Codrington”, „Griffin”, „Brazen”, „Escapade”, „Electra”, następnie także HMS „Somali”, „Tartar”, „Matabele” i „Mashona” z Rosyth – Don Kindell, NAVAL EVENTS, APRIL 1940, Part 1 of 4 w serwisie naval-history.net [dostęp 6-6-2009]

[5] Z krążownikiem liniowym HMS „Repulse”, krążownikiem lekkim HMS „Penelope” i niszczycielami HMS „Bedouin”, „Eskimo”, „Punjabi”, „Kimberley” – Don Kindell, NAVAL EVENTS, APRIL1940, Part 2 of 4 w serwisie naval-history.net [dostęp 6-6-2009]

[7] Niszczyciele brytyjskie pod Narwikiem 13.04.1940: HMS „Bedouin”, „Cossack”, „Punjabi”, „Eskimo”, "Kimberley”, „Hero”, „Icarus”, „Forester”(inne języki) i „Foxhound”(inne języki).

[9] Operacja Anklet: krążownik HMS „Arethusa”, niszczyciele: HMS „Eskimo”, „Ashanti”, „Bedouin", „Somali”, „Wheatland”, „Lamerton”, OORP „„Kujawiak” i „Krakowiak”, transportowce „Prince Albert”, „Princess Charlotte” oraz mniejsze okręty – G. Mason, op.cit.

[10] Siły osłony konwoju PQ-12: okręty liniowe HMS „Renown”, „Duke of York”, „King George V”, lotniskowiec HMS „Victorious", krążowniki HMS „Kenya”, „Berwick”, niszczyciele HMS „Faulknor”, „Eskimo”, „Punjabi”, „Fury”(inne języki), „Echo”, „Eclipse”, „Onslow”, „Ashanti", „Intrepid”, „Icarus”, „Lookout”, „Bedouin” – Chronik des Seekrieges 1939-1945

[11] 11. 3. 1942: niszczyciele: HMS "Eskimo", „Faulknor”, „Fury”(inne języki), „Intrepid”, „Icarus”, „Bedouin”, „Tartar” i „Punjabi” – Chronik des Seekrieges 1939-1945

[1] Według G. Mason, op.cit, z tym, że przyjęto także prawdopodobne wyróżnienie Arktyka 1941-42 zamiast błędnego podwójnie cytowanego w tym źródle wyróżnienia NORWAY 1941-41 [dostęp 12-6-2009]

[2] Data położenia stępki według G. Mason, op.cit.. Większość publikacji podaje jedynie styczeń 1937.

[mas-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ G. Mason, HMS Bedouin – Tribal-class Destroyer

[6] Don Kindell, NAVAL EVENTS, APRIL1940, Part 2 of 4 w serwisie naval-history.net [dostęp 12-6-2009]

[enigma-8] Hugh Sebag-Montefiore: Enigma The Battle for the Code. Weidenfeld Military, s. 144-148. ISBN 978-1-4072-2129-8.

[12] Według S. Baker... za The Tribals, Biography of a Destroyer Class, Martin H. Brice, s. 97-98

[1]

[2]

[3]

[a]

[b]

[4]

[c]

[5]

[d]

[e]

[f]

[6]