Henryk I Kardynał (port. Dom Henrique, O Grande Inquisidor, ur. 31 stycznia 1512 w Lizbonie, zm. 31 stycznia 1580 w Almeirim) – król Portugalii w latach 1578–1580, piąty syn króla Manuela I i jego drugiej żony, Marii Aragońskiej.

Henryk I Kardynał
Ilustracja
ilustracja herbu
Król Portugalii
Okres

od 4 sierpnia 1578
do 31 stycznia 1580

Poprzednik

Sebastian I Aviz

Następca

Filip I Habsburg

Dane biograficzne
Dynastia

Aviz

Data urodzenia

31 stycznia 1512

Data śmierci

31 stycznia 1580

Ojciec

Manuel I Szczęśliwy

Matka

Maria Aragońska

Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Chrystusa Krzyż Wielki Orderu Avis (Portugalia) Wielki Łańcuch Orderu św. Jakuba od Miecza (Portugalia)
Henryk I Kardynał
Kardynał prezbiter
Ilustracja
Kraj działania

Portugalia

Data urodzenia

31 stycznia 1512

Data śmierci

31 stycznia 1580

Miejsce pochówku

klasztor Hieronimitów

Arcybiskup Bragi
Okres sprawowania

1533–1540

Arcybiskup Évory
Okres sprawowania

1540–1564

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Nominacja biskupia

30 kwietnia 1533[1]

Sakra biskupia

13 kwietnia 1539[1]

Kreacja kardynalska

16 grudnia 1545
Paweł III

Kościół tytularny

Santi Quattro Coronati

Życiorys

edytuj

Urodził się 31 stycznia 1512 roku w Lizbonie, jako piąty syn Manuela I[2]. Henryk nie liczył na sukcesję tronu. Oddał się więc duchowieństwu, postanowił w ten sposób reprezentować interesy portugalskie, w czasach, gdy na półwyspie Iberyjskim Kościołowi katolickiemu przewodziła Hiszpania. Szybko wspinał się po szczeblach hierarchii kościelnej. Był arcybiskupem Bragi, pierwszym arcybiskupem Evory, aż w końcu arcybiskupem Lizbony[1]. 16 grudnia 1545 roku został kreowany kardynałem prezbiterem i otrzymał kościół tytularny Santi Quattro Coronati[1]. Od 1539 do 1579 był zwierzchnikiem inkwizycji portugalskiej[2]. Choć nie uczestniczył w żadnym, został uznany za jednego z faworytów do sukcesji na tronie watykańskim na konklawe 1549–1550, oraz Konklawe 1559 (brat Henryka, król PortugaliiJan III poprosił swojego kuzyna, cesarza Karola V, żeby poparł jego kandydaturę, kupując głosy kardynałów)[2].

Był zwolennikiem niezależności Portugalii, przyciągnął do swych przekonań jezuitów, z których usług chciał korzystać również w Imperium zamorskim. W 1550 roku ustanowił uniwersytet w Evorze. W latach 1562–1568 regent, opiekował się nieletnim infantem Sebastianem I z dynastii Aviz. Po tragicznej bitwie w 1578 pod Alcácer-Quibir, w której młody Sebastian zginął, Henryk wstąpił na tron Portugalii, w Mosteiro de Alcobaça po otrzymaniu potwierdzenia o śmierci kuzyna. Gdy wstąpił na tron zrezygnował z duchowieństwa, i szukał sposobu na zapewnienie kontynuacji dynastii Aviz, ale jego prośbom nie przychylił się ówczesny papież Grzegorz XIII, który był spowinowacony z Habsburgami.

Pomimo problemów z sukcesją, Henryk I nigdy nie ustanowił swoim następcą kuzyna o Prior do Crato (port. Przeor Crato; Tytuł – najwyższy w hierarchii w zakonie Hospitalários. Nazwa pochodzi od dominium w Crato, które zakonowi przekazał król Sancho II w 1232 roku), ponieważ nie uznawał legitymizmu Dom Antonia. Wskutek tego, po śmierci Henryka nastąpił okres kryzysu w sukcesji tronu portugalskiego. Antonio, Prior do Crato wstąpił ostatecznie na tron, ale nie udało się mu go utrzymać. Stracił go na rzecz swojego kuzyna – Filipa II, króla Hiszpanii.

Zmarł 31 stycznia 1580 roku w Almeirim[2]. W listopadzie Filip II wysłał księcia Alby, aby zdobył Portugalię. Lizbona upadła bardzo szybko i Filip II Hiszpański został wybrany królem portugalskim przyjmując imię Filipa I. Wybór został przeprowadzony pod warunkiem, że teren Portugalii oraz jej terytoria zamorskie nie zostaną jedną z prowincji hiszpańskich.

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Henryk I Kardynał. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2019-01-21]. (ang.).
  2. a b c d Henryk I Kardynał. The Cardinals of the Holy Roman Church. [dostęp 2019-01-21]. (ang.).