Henryk I Ptasznik

król Niemiec w X wieku
(Przekierowano z Henryk Ptasznik)

Henryk I Ptasznik (niem. Heinrich der Vogler; ur. 876, zm. 2 lipca 936) – książę Saksonii 912–936, król Franków Wschodnich 919–936; z saskiej dynastii Ludolfingów.

Henryk I Ptasznik
Ilustracja
Wizerunek Henryka Ptasznika w anonimowej kronice z czasów Henryka V
Książę Saksonii
Okres

od 912
do 936

Poprzednik

Otto I Znakomity

Następca

Otton I Wielki

Król wschodniofrankijski (Niemiec)
Okres

od 919
do 936

Poprzednik

Konrad I

Następca

Otton I Wielki

Dane biograficzne
Dynastia

Ludolfingowie

Data urodzenia

876

Data śmierci

2 lipca 936

Ojciec

Otto Dostojny

Matka

Jadwiga Frankijska

Żona

Hateburga

Dzieci

Thankmar

Żona

Matylda von Ringelheim

Dzieci

Otton I Wielki
Gerberga Saska
Henryk I Ludolfing
Jadwiga Saska
Bruno

Życiorys edytuj

Przydomek Ptasznik zawdzięczał zamiłowaniu do polowań z ptakami drapieżnymi. Po śmierci ojca Ottona I Dostojnego w 912 r. został księciem Saksonii mimo sprzeciwu króla Konrada I. Ten sam władca, widząc niebezpieczeństwo rozpadu królestwa na państwa plemienne, desygnował na następcę najpotężniejszego ze swych przeciwników i w 919 r. Henryk wyniesiony został na tron niemiecki przez możnowładców Frankonii i Saksonii. Następnie hołd złożył mu książę Szwabii Burchard II, a w 921 r. zmusił do podporządkowania się władcę Bawarii, Arnulfa. W 925 r. odzyskał Lotaryngię, a jej władca, książę Gizelbert, już jako lennik niemiecki, ożenił się w 928 r. z córką Henryka, Gerbergą.

Po uporządkowaniu spraw wewnętrznych dalsze działania militarne i polityczne Henryka Ptasznika ukierunkowane były na ochronę interesów dynastii i Saksonii oraz zabezpieczenie granic królestwa na północy i wschodzie. W celu powstrzymania nieustannych najazdów Węgrów król zmuszony był do zawarcia z nimi rozejmu w 924 r. i płacenia trybutu. Wcześniej, w 919, poniósł porażkę z nimi w bitwie pod Püchen[1]. Okres pokoju Henryk wykorzystał na wzmocnienie sieci grodów obronnych i utworzenie jazdy, koniecznej w walce z koczownikami.

W 929 roku Henryk podbił ziemie Głomaczów, Milczan, Stodoran oraz Czechy pod panowaniem Wacława, narzucając im trybut[2]. W 932 roku narzucił trybut także Łużyczanom. W 933 roku ziemie niemieckie najechali Węgrzy, którzy przemaszerowali przez terytorium czeskie i stodorańskie prawdopodobnie za zgodą miejscowych władców, bowiem nie napotkali z ich strony żadnego oporu. Być może o pomoc do Węgrów zwróciły się zaniepokojone nasileniem ekspansji niemieckiej na wschodzie Czechy[3]. 15 marca 933 roku Henryk pokonał ich w bitwie nad rzeką Unstrutą w Turyngii, co znacznie powstrzymało najazdy Madziarów. Zwycięstwo to miało znaczenie moralne, wykraczające poza jego wagę militarną: umocniło panowanie Henryka I i jego rodu, a także zbliżyło do siebie przedstawicieli różnych plemion niemieckich, walczących ręka w rękę przeciw wspólnym wrogom[potrzebny przypis].

W 934 roku syn Henryka I Thankmar, który nie pogodził się z decyzją ojca o wyznaczeniu w 929 roku swoim następcą Ottona, próbował nawiązać sojusz z plemieniem Wkrzan. Poselstwo Thankmara spotkało się z niepowodzeniem, a jego posłowie zostali pobici. Prawdopodobnie plemię to nie było zainteresowane układami z Niemcami, bliżej im było do porozumienia z sąsiednimi Polanami. Aby temu zapobiec, Henryk I podjął wyprawę na ziemię wkrzańską[4]. Na północy Henryk prowadził także walki z Duńczykami i sprzymierzonymi z nimi Wieletami, które zakończyły się m.in. przyłączeniem w 934 roku Szlezwiku.

Henryk był jedynym władcą, który zrezygnował z kościelnej ceremonii koronacji królewskiej, ale prawdopodobnie pod koniec życia planował wyprawę po koronę cesarską do Rzymu. Zasługą Henryka I Ptasznika było zapobieżenie rozpadowi państwa na księstwa plemienne i konsolidacja wewnętrzna królestwa. Jego panowanie zapoczątkowało okres świetności Niemiec pod rządami Ottonów.

Do czasów Henryka Ptasznika nawiązują różne legendy. Jest on jedną z istotniejszych postaci w operze Richarda WagneraLohengrin[5].

Małżeństwa edytuj

  1. 906 – Hatheburga, córka hr. saskiego Erwina; rozwód 909.
  2. 910 – Matylda z Ringelheim (892–968), córka hr. Dytryka z Westfalii.

Potomkowie (z 1. małżeństwa):

  1. Thankmar (ok. 907–938).

Potomkowie (z 2. małżeństwa):

  1. Otto I Wielki (912–973), ks. Saksonii i Turyngii, kr. i ces. rzymski, kr. Włoch.
  2. Gerberga (913–984), 1. mąż: Gizelbert, ks. Lotaryngii; 2. mąż: Ludwik IV Zamorski król Franków Zachodnich.
  3. Henryk I (ok. 920–955), ks. Bawarii i Lotaryngii.
  4. Jadwiga (922–965), mąż: Hugo Wielki, hr. Paryża.
  5. Bruno (925–965), arcybiskup Kolonii, ks. Lotaryngii.

Przypisy edytuj

  1. Szabolcs de Vajay, Der Eintritt des ungarischen Stämmebundes in die europäische Geschichte (862-933), Ungarisches Institut München, V. Hase & Koehler Verlag, Mainz, 1968, s. 61.
  2. Myśliński 2011 ↓, s. 11.
  3. Myśliński 2011 ↓, s. 12.
  4. Myśliński 2011 ↓, s. 12–13.
  5. Wagner, The great operas from the Bayreuth Festival, Decca, 2008.

Bibliografia edytuj

  • Kazimierz Myśliński: Polska wobec Słowian połabskich do końca wieku XII. Wodzisław Śląski: 2011, s. 11–13. ISBN 978-83-932793-4-0.