Herkules Poirot

belgijski detektyw z powieści Agathy Christie

Herkules Poirot, fr. Hercule Poirot [ɛʁkyl pwaʁo] – fikcyjna postać detektywa stworzona przez Agathę Christie. Pojawia się w ponad 30 jej książkach.

Herkules Poirot
Hercule Poirot
Postać z serii o Herkulesie Poirocie
Ilustracja
Rzeźba w Ellezelles przedstawiająca Herkulesa Poirota
Pierwsze wystąpienie

Tajemnicza historia w Styles

Ostatnie wystąpienie

Kurtyna

Twórca

Agatha Christie

Grany przez

Charles Laughton, Albert Finney, Peter Ustinov, Ian Holm, David Suchet, Kenneth Branagh i inni

Dane biograficzne
Pochodzenie

belgijskie

Miejsce urodzenia

Spa

Miejsce śmierci

Styles Court (Essex)

Poirot urodził się w Belgii, gdzie pracował jako oficer policji. Konkretna data urodzin nie jest znana. Po I wojnie światowej przeprowadził się do Anglii i rozpoczął drugą karierę, tym razem prywatnego detektywa. Charakterystyczne dla niego rysy postaci to niski wzrost, jajowata głowa, starannie pielęgnowane wąsy, ubiór dandysa, obsesja na punkcie porządku i symetrii, a także pogarda wobec klasycznych metod detektywistycznych. Poirot stawia raczej na psychologię zbrodni. Raz nawet założył się ze swoim przyjacielem Inspektorem Jappem, że może rozwiązać zagadkę, nie ruszając się z krzesła, a używając jedynie swoich „małych szarych komórek”. Podobnie jak wielu innych detektywów ze „złotego wieku” powieści kryminalnych jest stanu wolnego (jak np. panna Marple czy Sherlock Holmes).

W jednej z powieści okazuje się, że Herkules Poirot jest jedną z najbardziej wpływowych osób w Anglii (zna rodzinę panującą, premiera i arystokratów). Wiadomo również, że jest bardzo bogaty.

Śmierć bohatera opisana została w ostatniej książce z serii, Kurtyna, która, choć napisana znacznie wcześniej, wydana została dopiero na krótko przed śmiercią autorki. W gazecie New York Times w dniu 6 sierpnia 1975 ukazał się symboliczny nekrolog popularnego detektywa[1].

Ważniejsze powieści

edytuj

Po raz pierwszy pojawił się w powieści Tajemnicza historia w Styles w 1920, ale sławę zyskał dopiero po wydaniu Zabójstwa Rogera Ackroyda w 1926. Powieść ta, a zwłaszcza jej zakończenie, stanowi przełomowy moment w historii powieści kryminalnych. W ostatniej książce z Poirotem pt. Kurtyna, wydanej w 1975, Christie uśmierca stworzoną przez siebie postać. Sama przyznała, że miała go po prostu dość. Powieść ta została wydana rok przed śmiercią autorki, ale powstała wiele lat wcześniej. Christie już w czasie II wojny światowej pracowała nad ostatnią powieścią z Poirotem, która miała być efektownym pożegnaniem detektywa ze światem. Autorka nie podejrzewała, że będzie żyła jeszcze tak długo i napisze jeszcze wiele książek o belgijskim detektywie.

 
Logo serialu Poirot

Akcja większości powieści z Poirotem toczy się w Anglii. Od czasu do czasu wybiera się on na kontynent, by pomóc zaprzyjaźnionym policjantom lub przypadkiem pojawia się w miejscu, gdzie dokonano zbrodni.

Po sukcesie z 1926, najważniejsze powieści z udziałem Poirota ukazały się w latach 1932-1942. Takie tytuły jak Morderstwo w Orient Expressie (1934), A.B.C. (1936), Karty na stół (1936), Śmierć na Nilu (1937) czy Pięć małych świnek (1942) stały się popularne wśród czytelników oraz zyskały pochwały krytyków.

Postacie towarzyszące

edytuj

O ile większość postaci pojawiających się w powieściach z Poirotem zmienia się, to istnieje kilka, które często mu towarzyszą:

  • Arthur Hastings, którego spotyka wkrótce po przybyciu do Anglii, zostaje jego bliskim przyjacielem i współpracownikiem; ten swoisty dr Watson dla Herkulesa Poirota pojawia się w większości opowiadań i ośmiu powieściach,
  • Ariadne Oliver, autorka powieści kryminalnych, humorystyczna karykatura samej Agaty Christie,
  • panna Felicity Lemon, sekretarka Poirota,
  • inspektor Japp ze Scotland Yardu,
  • Vera Rossakoff, jedyna kobieta, w której Poirot się naprawdę zakochał,
  • pułkownik Race, bliski przyjaciel Poirota, występuje z nim w 3 książkach,
  • George – służący Poirota.

Powieści z Herkulesem Poirotem

edytuj

Powieści autorstwa Sophie Hannah, autoryzowane przez rodzinę i wydawców Agathy Christie

Opowiadania z Herkulesem Poirotem

edytuj
Gwiazda Zachodu (The Adventure of the Western Star)
Tragedia w Marsdon Manor (The Tragedy at Marsdon Manor)
Perypetie z tanim mieszkaniem (The Adventure of the Cheap Flat)
Tajemnica Hunter's Lodge (The Mystery of Hunter's Lodge)
Kradzież obligacji za milion dolarów (The Million Dollar Bond Robbery)
Tajemnica egipskiego grobowca (The Adventure of the Egyptian Tomb)
Kradzież w hotelu Grand Metropolitan (The Jewel Robbery at the Grand Metropolitan)
Porwanie premiera (The Kidnapped Prime Minister)
Zniknięcie pana Davenheima (The Disappearance of Mr Davenheim)
Sprawa włoskiego arystokraty (The Adventure of the Italian Nobleman)
Zaginiony testament (The Case of the Missing Will)
Morderstwo w zaułku (Murder in the Mews)[c]
Niewiarygodna kradzież (The Incredible Theft)[d]
Lustro nieboszczyka (Dead Man’s Mirror)[e]
Trójkąt na Rodos (Triangle at Rhodes)
Lew z Nemei (The Nemean Lion)
Hydra lernejska (The Lernaean Hydra)
Łania ceryntyjska (The Arcadian Deer)
Dzik z Erymantu (The Erymanthian Boar)
Stajnie Augiasza (The Augean Stables)
Ptaki stymfalijskie (The Stymphalean Birds)
Byk kreteński (The Cretan Bull)
Klacze Diomedesa (The Horses of Diomedes)
Pas Hipolity (The Girdle of Hyppolita)
Stado Gerionesa (The Flock of Geryon)
Jabłka Hesperyd (The Apples of Hesperides)
Pojmanie Cerbera (The Capture of Cerberus)
Tajemnica gwiazdkowego puddingu (The Adventure of the Christmas Pudding)[f]
Zagadka hiszpańskiej skrzyni (The Mystery of the Spanish Chest)[g]
Popychadło (The Under Dog)
Dwadzieścia cztery kosy (Four and Twenty Blackbirds)
Sen (The Dream)
Wypadki na Balu Zwycięstwa (The Affair at the Victory Ball)
Przygoda kucharki z Clapham (The Adventure of the Clapham Cook)
Zagadka z Kornwalii (The Cornish Mystery)
Przygoda Johnniego Waverly (The Adventure of Johnnie Waverly)
Podwójny trop (The Double Clue)
Król Trefl (The King of Clubs)
Dziedzictwo Lemesurierów (The Lemesurier Inheritance)
Zaginiona kopalnia (The Lost Mine)
Ekspres do Plymouth (The Plymouth Express)[a]
Bombonierka (The Chocolate Box)
Projekt okrętu podwodnego (The Submarine Plans)[d]
Mieszkanie na trzecim piętrze (The Third Floor Flat)
Podwójna wina (Double Sin)
Tajemnica Market Basing (The Market Basing Mystery)[c]
Gniazdo os (Wasps' Nest)
Dama z woalką (The Veiled Lady)
Na pełnym morzu (Problem at Sea)
Jak rosną kwiaty w pani ogródku? (How Does Your Garden Grow?)
Drugi gong (The Second Gong)[e]
Żółty irys (Yellow Iris)[h]
Bożonarodzeniowa przygoda (Christmas Adventure)[f]
Tajemnica bagdadzkiego kufra (The Mystery of the Baghdad Chest)[g]
  • 2009 Pojmanie Cerbera (The Capture of Cerberus)[i]
  • 2009 The Incident of the Dog's Ball
  • 2014 Hercule Poirot and the Greenshore Folly

Filmy z Herkulesem Poirotem

edytuj

Wiele powieści z Poirotem zostało przeniesionych na ekran. W postać detektywa wcielili się m.in. Tony Randall (A.B.C., 1965), Albert Finney (Morderstwo w Orient Expressie), Alfred Molina (w późniejszej ekranizacji tej samej noweli) Peter Ustinov (Śmierć na Nilu i inne), Kenneth Branagh (Morderstwo w Orient Expressie, Śmierć na Nilu, Duchy w Wenecji) i John Malkovich (miniserial A. B. C.). Na podstawie zagadek z różnych powieści i opowiadań powstał w latach 90. serial telewizyjny Poirot z Davidem Suchetem w roli głównej. Niektórzy uważają, że Suchet wykreował w tym serialu postać najbliższą stworzonej przez Agatę Christie.

Filmy z Peterem Ustinovem

edytuj
  • Śmierć na Nilu / Death on the Nile (1978)
  • Zło czai się wszędzie / Evil Under the Sun (1982)
  • Śmierć lorda Edgware’a / Thirteen at Dinner (1985) (wystąpił tutaj także David Suchet)
  • Altanka nieboszczyka / Dead Man’s Folly (1986)
  • Tragedia w trzech aktach / Murder in Three Acts (1986)
  • Rendez-vous ze śmiercią / Appointment with Death (1988)

Serial Poirot z Davidem Suchetem

edytuj


  1. a b Opowiadanie „Ekspres do Plymouth” (opublikowane w 1923 roku) stanowiło podstawę powieści „Tajemnica Błękitnego Expressu” wydanej w 1928 roku.
  2. Oryginalne opowiadanie z Poirotem opublikowane 3 maja 1936 roku w Chicago Tribune. W książkowej wersji opowiadania z 1939 roku (The Regatta Mystery and Other Stories) bohaterem jest Parker Pyne.
  3. a b „Morderstwo w zaułku” jest rozszerzoną wersją opowiadania „Tajemnica Market Basing” z 1923 roku, opublikowanego w zbiorze „Wczesne sprawy Poirota”.
  4. a b „Niewiarygodna kradzież” jest rozszerzoną wersją opowiadania „Projekt okrętu podwodnego” z 1923 roku, opublikowanego w zbiorze „Wczesne sprawy Poirota”.
  5. a b „Lustro nieboszczyka” jest rozszerzoną wersją opowiadania „Drugi gong” z 1932 roku, opublikowanego w zbiorze „Detektywi w służbie miłości”.
  6. a b „Tajemnica gwiazdkowego puddingu” jest rozszerzoną wersją opowiadania „Bożonarodzeniowa przygoda” z 1923 roku, opublikowanego w zbiorze „Dopóki starczy światła”.
  7. a b „Zagadka hiszpańskiej skrzyni” jest rozszerzoną wersją opowiadania „Tajemnica bagdadzkiego kufra” z 1932 roku, opublikowanego w zbiorze „Dopóki starczy światła”.
  8. Opowiadanie „Żółty irys” (opublikowane w 1937 roku) stanowiło podstawę powieści „Rosemary znaczy pamięć” (Sparkling Cyanide) wydanej w 1945 roku, w której Poirot nie występuje.
  9. Oryginalne opowiadanie z 1940 roku, niedopuszczone do druku z powodu zawartych w tekście aluzji do Adolfa Hitlera. Utwór o zupełnie zmienionej treści został wydany w 1947 roku pod tym samym tytułem w zbiorze „Dwanaście prac Herkulesa”.

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj