Peter Ustinov
Peter Alexander von Ustinov, CBE (właśc. Peter Alexander Freiherr von Ustinov; ur. 16 kwietnia 1921 w Londynie, zm. 28 marca 2004 w Genolier) – brytyjski aktor filmowy, teatralny i telewizyjny, reżyser oraz pisarz. Dwukrotny laureat Oscara, nagrody BAFTA, Emmy i Grammy.
Peter Ustinov (1986) | |
Imię i nazwisko |
Peter Alexander Freiherr von Ustinov |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
16 kwietnia 1921 |
Data i miejsce śmierci |
28 marca 2004 |
Zawód | |
Współmałżonek |
Isolde Denham |
Lata aktywności |
1938–2004 |
Odznaczenia | |
Rektor University of Dundee (1968–1974) i kanclerz Durham University (1992–2004). Był ambasadorem dobrej woli UNICEF i przewodniczącym Światowego Ruchu Federalistycznego (1991–2004)[1].
Życiorys
edytujUstinov urodził się w Swiss Cottage w Londynie. Jego matka Nadia Benois była malarką, a ojciec Jona von Ustinov był niemieckim dyplomatą i rzecznikiem prasowym w niemieckiej ambasadzie w Londynie, współpracującym w czasach Trzeciej Rzeszy z brytyjskim wywiadem MI5[2][3].
Po ukończeniu Westminster School i London Theatre School, Ustinov zadebiutował na scenie w 1938 w Drewnianym demonie Antona Czechowa. W 194 zadebiutował na dużym ekranie w brytyjskim filmie propagandowym One of Our Aircraft Is Missing[2].
W latach 60. XX wieku zdobył dwa Oscary za drugoplanowe role w Spartakusie (1960) oraz Topkapi (1964). Wśród innych ról można wymienić m.in. Nerona w Quo vadis (1951)[4]. Zasiadał w jury konkursu głównego na 19. MFF w Cannes (1966).
W latach 60., za namową Georga Soltiego, wyreżyserował kilka oper, w tym Gianniego Schicchiego Pucciniego, L’heure espagnole Ravela, Erwartung Schönberga i Czarodziejski flet Mozarta[5].
Od 1969 aktorstwo i pisarstwo schodziło na drugi plan w stosunku do pracy na rzecz UNICEF-u, którego był ambasadorem dobrej woli i zbieraczem funduszy. Od 1971 mieszkał na stałe w Szwajcarii. W 1977 opublikował autobiografię Dear Me[6].
Jego kariera nieco zwolniła w latach 70., ale powrócił na duży ekran jako Herkules Poirot w Śmierci na Nilu (1978) w reżyserii Johna Guillermina. W latach 80. odtworzył Poirota w kilku kolejnych filmach telewizyjnych i kinowych, m.in. w Zło czai się pod słońcem (1982) i Rendez-vous ze śmiercią (1988). W 1992 odegrał rolę profesora Gusa Nikolaisa w filmie dramatycznym George’a Millera Olej Lorenza[5]. W 1997 w Teatrze Bolszoj premierę miała jego autorska inscenizacja opery Miłość do trzech pomarańczy Prokofiewa[7].
W 2003, w swojej przedostatniej roli, zagrał w filmie Luter postać Fryderyka III Mądrego, księcia saskiego. Użyczył głosu głównemu bohaterowi brytyjskiej wersji serialu animowanego Doctor Snuggles[8].
W ostatnich latach życia cierpiał na cukrzycę i miał problemy z sercem. Zmarł 28 marca 2004 w wieku 83 lat, w wyniku niewydolności serca, w klinice w Genolier, która mieściła się w pobliżu jego domu w Bursins. Pogrzeb odbył się 2 kwietnia na cmentarzu w Bursins, przemawiała na nim w imieniu ówczesnego sekretarza ONZ Kofiego Annana Dyrektor Generalna UNICEF Carol Bellamy[9].
Był poliglotą. Mówił płynnie po angielsku, francusku, hiszpańsku, włosku, niemiecku i rosyjsku, a także po turecku i grecku[5][10].
Życie prywatne
edytujUstinov był trzykrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną w latach 1940–1950 była Isolde Denham, przyrodnia siostra aktorki Angeli Lansbury. Mieli jedno dziecko, córkę Tamarę (ur. 1945). Drugie małżeństwo zawarł z Suzanne Cloutier w 1954, zakończone rozwodem w 1971. Mieli troje dzieci, dwie córki: Pavlę i Andreę oraz syna Igora. Trzeci i ostatni raz ożenił się w 1972 z Helene du Lau D’Allemans. Małżeństwo to trwało do jego śmierci[11].
Filmografia
edytuj
|
|
Publikacje
edytuj
|
|
Nagrody i odznacznia
edytuj- Nagroda Akademii Filmowej
- Złoty Glob 1952: Quo vadis
- Nagroda BAFTA Britannia Award: 1992
- Nagroda Emmy – Najlepszy aktor pierwszoplanowy:
- Nagroda na MFF w Berlinie Nagroda specjalna • Srebrny Niedźwiedź: 1972
Na wniosek dzieci został Kawalerem Orderu Uśmiechu, który przyznała mu Międzynarodowa Kapituła Orderu Uśmiechu na posiedzeniu w dniu 21 września 1974. Odznaczenie oraz legitymację z numerem 111 odebrał 31 maja 1977 w Teatrze Wielkim w Warszawie. Ceremonii przewodniczył kanclerz kapituły, Cezary Leżeński.
W 1990 uzyskał tytuł szlachecki sir. Był także komandorem Orderu Imperium Brytyjskiego (CBE)[12].
Przypisy
edytuj- ↑ Sir Peter Ustinov [online], web.archive.org, 15 grudnia 2005 [dostęp 2024-05-04] [zarchiwizowane z adresu 2005-12-15] .
- ↑ a b Peter Ustinov | Biography, Movies, Books, & Facts | Britannica [online], www.britannica.com, 22 kwietnia 2024 [dostęp 2024-05-04] (ang.).
- ↑ Jona von Ustinov – A special character of the village of Eastleach [online], Eastleach Village [dostęp 2024-05-04] (ang.).
- ↑ Peter Ustinov Biography. Turner Classic Movies. [dostęp 2020-02-17]. (ang.).
- ↑ a b c Peter Ustinov – Biography [online], IMDb [dostęp 2024-05-04] (ang.).
- ↑ Peter Ustinov , Dear me, wyd. Reprinted (twice), London: Heinemann, 1979, ISBN 978-0-434-81711-5 [dostęp 2024-05-04] .
- ↑ George W. Loomis , International Herald Tribune , Ustinov Triumphs at the Bolshoi, „The New York Times”, 19 listopada 1997, ISSN 0362-4331 [dostęp 2024-05-04] (ang.).
- ↑ Peter Ustinov Biography. biography.com. [dostęp 2019-12-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-23)]. (ang.).
- ↑ UNICEF mourns death of Goodwill Ambassador Sir Peter Ustinov. UNICEF. [dostęp 2020-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-11-15)]. (ang.).
- ↑ Mel Gussow , USTINOV PLAYS BEETHOVAN-FOR LAUGHS, „The New York Times”, 22 kwietnia 1984, ISSN 0362-4331 [dostęp 2024-05-04] (ang.).
- ↑ Peter Ustinov, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-02-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-29] (ang.).
- ↑ Peter Ustinov (1921-2004). Find a Grave. [dostęp 2020-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-05)]. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Peter Ustinov w bazie IMDb (ang.)
- Peter Ustinov w bazie Filmweb
- Peter Ustinov w bazie Notable Names Database (ang.)
- ISNI: 0000000109234100, 0000000368558687
- VIAF: 98273667
- LCCN: n50046512
- GND: 118625705
- NDL: 00526931
- LIBRIS: pm1471n7187qxjh
- BnF: 11927370z
- SUDOC: 027172996
- SBN: CFIV115422
- NLA: 35574337
- NKC: jn19990008711
- BNE: XX992961
- NTA: 069551464
- BIBSYS: 90071327
- CiNii: DA05055575
- Open Library: OL27336A
- PLWABN: 9810624492605606
- NUKAT: n96101604
- OBIN: 93510
- J9U: 987007275796105171
- PTBNP: 116736
- CANTIC: a11582200
- LNB: 000222379
- NSK: 000054135
- CONOR: 21347427
- ΕΒΕ: 207057
- KRNLK: KAC2020L8890
- LIH: LNB:lfk;=CH